Het Paasweekeinde is in energieland meer dan welkom. We beleefden een enerverende week. Het begon met het persbericht van Uneto-VNI over de toekomst, of meer het gebrek eraan, voor de CV-ketel en minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) gaf donderdag de overtreffende trap met de lang over tijd zijnde maar niet echt verwachtte harde afspraken over het beëindigen van de gaswinning in Groningen.
Voor de hongerstakende Groningers eindelijk gerechtigheid maar voor velen een shock. Een VVD-minister die miljarden aan aardgasbaten in de grond laat liggen. “Let the games begin.”
Het moment is gekomen dat wij in 2018 nu echt het einde ingeluid hebben van het aardgastijdperk. Er is uiteraard meer dan genoeg importcapaciteit om aan ons gas te komen, maar gezien de oorsprong van dat gas hoop ik dat Wiebes nu echt werk gaat maken van het snel verminderen van onze toenemende afhankelijkheid. Op Twitter was men met elkaar ‘in gesprek’. De een vond het waanzin, het ander juichte het toe.
Afgelopen woensdag werkte ik mee aan de opnames van een bekend programma dat ergens deze lente op televisie zal verschijnen. “Wat betekent dit voor de consument?”, vroeg de presentatrice. De consument heeft op dit moment in het debat geen stem. Hij leest over de “Publieke Werken” van Diederik Samsom, hij leest over een verbod op CV-ketels en over een minister die roept dat wij nu echt geen aardgas in Nederland meer gaan winnen. Thuis kookt hij op gas, zijn CV-ketel heeft de afgelopen strenge winter nog net volgehouden maar hij spaart voor de volgende omdat de installateur het ding nog een jaar of twee geeft.
Hij loopt een keukenzaak binnen en ziet rijen gasfornuizen staan en hoort indianenverhalen over de kosten van het vervangen van zijn pannen. En inductie is toch niet echt koken voor pro’s, zegt de keukenverkoper. Dat hij er alleen maar havermout en stamppot mee maakt doet er niet toe, je wil het niet voor je rekening nemen dat je op voorhand niet kan koken doordat je het verkeerde fornuis kiest. Dezelfde consument ziet om zich heen allerlei nieuwbouwwoningen ontstaan, omdat de steden snel groeien en de woningmarkt op knappen staat. Deze woningen worden stuk voor stuk aangesloten op het aardgas. Dat kan de consument niet rijmen met de plannen van zijn gemeente of van de rijksoverheid.
Dus de consument gaat zich zorgen maken. Wat wij vaak vergeten is dat de meeste consumenten het verschil tussen een netbeheerder en een energiebedrijf niet maken. Dat wij nog volop bezig zijn met de uitrol van slimme meters, waarvoor hij een brief krijgt dat hij “aan de beurt” is. What’s next? Komt er nu een brief met de aankondiging dat de CV-ketel op 22 juni 2019 tussen 10:00 en 17:00 weggehaald zal worden?
In een markt waar de industrie haar gang mag gaan, waarin de besparingsmaatregelen die bedrijven verplicht waren om te nemen niet zijn genomen, waarin de overheid daar niet op heeft gehandhaafd. Waarin wij in gesprek zijn over het uitbreiden van vliegvelden om nóg vaker, nóg verder te kunnen vliegen. Waarin wij al vijf jaar bakkeleien over het wel of niet sluiten van kolencentrales. Waarin wij nog aarzelen over het aanleggen van open warmtenetten waarmee geothermie en andere vormen van groene warmte ontsloten zou kunnen worden. Waarin wij bouwprojecten laten aanleveren met één sierzonnepanel per rijtje en een gasaansluiting voor iedereen. In deze markt durven wij consumenten slapeloze nachten te bezorgen, zonder nadere uitleg, handleiding of stappenplan.
We moeten, onder andere, en nu zeker, van het gas af. Maar als de overheid één ding had kunnen leren van Groningen is het belang van draagvlak. En hiervoor is een verhaal nodig.
Laetitia Ouillet is director Strategic Area Energy van de Technische Universiteit Eindhoven en partner bij adviesbureau eRisk Group. Namens de TU Eindhoven en de academische alliantie Nera neemt Ouillet zitting aan de onderhandelingstafel Elektriciteit van het nieuw te vormen Energie- en Klimaatakkoord. Eerder was Ouillet directeur Strategie bij energiebedrijf Eneco, en daarvoor werkte ze op de strategie-afdeling van Nuon.