Mag ik voorstellen het Klimaatakkoord te ontpolderen? Ik word namelijk wanhopig van de argumenten die door de traditionele stromingen van vooral werkgevers en werknemers naar voren worden gebracht. Belangrijker dan dat: het werkt niet. Niet voor werkgevers, niet voor werknemers en al helemaal niet voor het klimaat. En daar was het volgens mij allemaal om te doen.
Het traditionele smaldeel van de werkgeverslobby kan het niet laten. Bij ieder voorstel boven een minimalistisch maaiveld (CO2-heffing) wordt op de trom geslagen. Internationale concurrentiepositie, we gaan ten onder, we worden gedwongen te verhuizen! Een argument dat al decennia lang wordt gebruikt door de achterhoede van zakelijk Nederland. Ik zou de voorzitter van deze club een meer ondernemende achterban gunnen. Het lijken wel bankiers die een topsalaris mislopen. Pas op, want we vertrekken.
Convenanten, goede bedoelingen, de verplichting op een mooi plan te maken. Allemaal prima. De PR-afdeling draait overuren voor een mooie roadmap met een stip op de horizon, liefst niet al te dichtbij. Niemand die daar tien jaar later nog naar kijkt, bovendien met de gemiddelde omloopsnelheid van CEO’s is het haast uitgesloten dat het bestuur er nog hetzelfde uitziet. We gaan over tot de orde van de dag, wat betekent dat we sturen op resultaat van het komend kwartaal. Als dit de representatie is van de visie van het bedrijfsleven, dan zouden een aantal vooruitstrevende CEO’s zich achter de oren moeten krabben of ze daar nog wel bij willen horen. Is het niet zo dat onderzoek uitwijst dat verduurzaming en innovatie in een land dat vooroploopt uiteindelijk ook gewoon bedrijven oplevert die de internationale concurrentie juist wel aan kunnen gaan? Zie de successen van Unilever, Akzo en DSM. Wat zou de veiling van Eneco gaan opbrengen als de voorman een niet-duurzame koers had gevaren?
De traditionele garde van de werknemerslobby doet niet voor de werkgevers onder. Banen gaan verloren door de energietransitie, bij de overslag in Rotterdam, bij de kolencentrale, aan de pomp. Dat mag alleen als daar compensatie voor komt van de overheid. Van de belastingbetaler dus. Dezelfde overheid die de energietransitie moet aanjagen met subsidies -want we willen duurzaam- moet en passant, tijdens hoogconjunctuur nota bene, nog maar even compenseren voor verlies van baan en toekomst.
Voor de FNV is de energietransitie kennelijk geslaagd als we mensen die in de kolen en olie werken met een staatspensioen afschrijven. Als we al duurzame projecten realiseren, moet dit gebeuren door met zoveel mogelijk mensen zo weinig mogelijk duurzame kilowatturen te realiseren. Ik heb de werkgelegenheidsdoelstelling van het Energieakkoord altijd bijzonder gevonden. Stel je voor dat die projecten nog eens efficiënt zouden worden, dat kunnen we niet hebben. Doe de werkgelegenheid in duurzame energie een plezier, ontkoppel deze van werkgelegenheidsdoelstellingen. Dan word je nationaal en internationaal concurrerend en heb je uiteindelijk meer mensen aan het werk in de duurzame sector dan je ooit had kunnen voornemen.
Werkgevers en werknemers maken de cirkel rond als de energietransitie te duur wordt. De rekening moet ergens worden betaald en dat is bij de burger. Iedereen die, terecht of onterecht, in een geel hesje gaat lopen, vindt een luisterend oor in de Tweede Kamer. Er zijn altijd wel partijen te vinden die liever opkomen voor de boze burger dan uit te leggen dat de oorzaak van die hoge kosten vooral het gevolg is van het (fiscale) stelsel wat men zelf in stand houdt.
Op deze manier zetten werkgevers en werknemers zich wat mij betreft buitenspel. Indien we afgelopen jaar de Video Aarde Referee al hadden toegepast bij de klimaattafels, dan zou zij absoluut hebben ingegrepen. Geel op basis van het hoofdlijnenakkoord en nu rood. Vooralsnog is er geen andere oplossing dan het Klimaatakkoord in wording maar te ontpolderen. Jammer, want het is maar de vraag of “de politiek” wél in staat is om tot een scherp verhaal te komen.
Het lijkt erop dat werkgevers en werknemers in 2013 een Energieakkoord getekend hebben vanuit de hoop dat met de ogen dicht de duurzame wind wellicht zal overwaaien. Terwijl de energietransitie alleen vorm kan worden gegeven vanuit een voorhoede van ondernemend Nederland die in staat is de kansen te zien in plaats van op de rem te trappen. Vanuit een voorhoede van werknemers en vakbonden die bereid zijn om te scholen, niet omdat het moet maar omdat het kan.
Voortgang op klimaatgebied? Vooralsnog ontpolderen en verder gaan. En hopen dat de nieuwe generatie van werkgevers en werknemers over de gehele lijn in staat is de polder die kleur te geven die erbij hoort. Niet grijs maar groen.
Jan-Coen van Elburg, Rebel, schrijft columns op persoonlijke titel.