Ik heb afgesproken met Dimitry op de derde verdieping, bij het gemeente archief. Hij is er al en heeft een leesbril bij de balie geleend waar een sticker met de sterkte nog opgeplakt zit. Hij bladert met handschoenen aan door een dikke map en maakt aantekeningen. “Heb je al iets?” “Nog niet, maar ik nader wel de periode waar het over gaat.”
Dimitry en ik zijn op zoek naar een warmtenet. Ja, op zoek, dat lezen jullie goed. Tijdens een rondleiding in de wijk die wij van het aardgas af proberen te halen met behulp van een warmtenet, vertelde een bewoner dat hij zich nog kon herinneren hoe er al een warmtenet was gebouwd, 30 jaar geleden. Ik wist niet wat ik hoorde.
Eind jaren ’80 werd in een deel van de wijk een verduurzamingsslag geslagen door blokverwarming te verbinden aan een aparte WKK (warmtekrachtkoppeling), om het geheel efficiënter te maken. Wij zoeken bouwtekeningen om er precies achter te komen waar de buizen gelegen hebben, welk materiaal er gebruikt is en om te bepalen of het mogelijk bruikbaar kan zijn, of juist vreselijk in de weg gaat liggen.
De documenten ruiken muf, een man naast ons kijkt geïrriteerd want wij zitten heel opgewonden door de oude stukken te spitten. Alles lijkt bewaard uit die tijd: notulen van vergaderingen met het toenmalige nutsbedrijf, flyers van bewonersverenigingen, handgeschreven verslagen van telefonische overleggen. Heel boeiend. Ik voel me net een journalist die onderzoek doet voor een historische podcast. Maar ik ben dat natuurlijk helemaal niet, ik ben programma-manager van een aardgasvrije wijk (to-be).
Omdat de gemeente waarvoor ik werk voorop loopt met haar project, word ik weleens gevraagd om een presentatie aan collega-gemeentes te komen geven over de geleerde lessen. Ik teken dan altijd een pizzapunt op een white board. “Kijk, dít wisten wij.” ‘Dit’ in deze is waarom er gekozen is voor een warmtenet in de desbetreffende wijk en waarom deze wijk als eerste de warmtetransitie moet doormaken. Kwetsbare wijk, ambitieuze woningbouwcorporatie, koppelkansen die je samen met de warmteopgave kan oppakken, naoorlogse stapelbouw en nabijheid van een warmtetransportleiding.
Eigenlijk is dit niet anders dan de transitievisie warmte die alle gemeentes met veel ijver (of een bak aan consultants) afgelopen jaren gemaakt hebben. Keuzes maken, compartimenteren, voorsorteren. Een lastige opgave omdat het kennis van bouw, van techniek en van de energiemarkt vereist. En het omzetten van het uitzoekwerk in een samenwerkingsovereenkomst en in een concessie is geen klein bier. Als gemeente hoop je dan dat het zwaarste werk achter je ligt als de raad ja heeft gezegd.
Na de punt teken ik de rest van de pizza. Alles wat bij de implementatie komt kijken. Ik zet ze voor jullie op een rij, denk hierbij dat ik maar één jaar bezig ben geweest en ook dat wij met opgeteld 4 (weliswaar zeer gemotiveerde) fte aan dit project werken.
Samen hebben wij: de wondere wereld van een staatssteun-ontheffingsprocedure verkend, een stimuleringslening uit de grond gestampt, omgevingsvergunningstrajecten begeleid, reacties op bezwaarschriften geschreven, drie WOB-verzoeken afgehandeld, ons gebogen over de fauna en flora en daar een gebiedsgericht plan van aanpak voor opgesteld, participatietafels georganiseerd over warmtetarieven/overlast/financiering, afspraken gemaakt om op bepaalde plekken de bouw van het tracé samen te laten lopen met het vervangen van de riolering, ons laten bijscholen over splitsingsaktes en het “dienstbaarheidscriterium” bij verenigingen van eigenaren, processen opgetuigd om kansen in het sociaal domein en qua werkgelegenheid op te pakken en bijgedragen aan het wijkzomerfeest inclusief het opstellen van reuze warmte-ganzenbord.
Wij gaan van ondoorgrondelijke juridische stukken verteren naar het googelen van de stortkosten van asfalt per kubieke meter. Het ene moment krijgen wij college over het type vleermuizen en een uur later zitten wij tussen twee financiers in om te begrijpen hoe de stimuleringslening van de gemeente gecombineerd kan worden met de middelen van het warmtefonds. Om 10:00 uur een gesprek over de BLVC (het plan waarin onder andere verkeersomleidingen en bereikbaarheid van woningen en winkels wordt vastgelegd) en na de lunch het bezoek van de directeur-generaal aan de wijk voorbereiden met bijbehorende lijst aan knelpunten in de wet- en regelgeving.
Laatst publiceerde het ministerie van Binnenlandse Zaken een lijst van 25 (!) vacatures voor haar nieuw op te richten afdeling ‘nationaal programma lokale warmtetransitie’. Omdat ik baat heb bij een slagvaardige overheid, deelde ik de vacatures op twitter en in verschillende appgroepen. De meest gegeven reactie was dat men hoopte dat er veel beta’s zouden reageren. Want daar gaan wij meters mee maken, was de stelling. Ik wil het belang van beta’s in de energietransitie zeker niet bagatelliseren. Ik hoop dat bedrijven als Tennet en DOW er heel veel op de loonlijst hebben staan. Maar de warmtetransitie, als de inkt van de plannen droog is, heeft vooral pragmatisme, vastberadenheid, een vragende houding en stressbestendigheid nodig. En humor. Wie de schoen past, moet gauw solliciteren.
Onze zoektocht in het archief loopt vervolgens uit op een cliffhanger. De map stopt precies de week waar de vergunningaanvraag destijds is ingediend. De map van de periode erna is nu tijdelijk niet beschikbaar omdat die momenteel wordt gedigitaliseerd.
Twee uur later belt Dimitry mij op: wij hebben de tekeningen ontvangen per mail. Aan de telefoon zoomen wij allebei in op de tekening en pakken wij google maps erbij en het kadaster. Voor €2,80 koop ik de eigendomsinformatie zodat wij weten bij wie wij ons moeten melden om bij de oude WKK-locatie binnen te komen en een proefboring te doen. De gemeente blijkt eigenaar. Dimitry gaat nu op zoek naar een sleutel. Vinden wij hem niet, dan komen er onverwachte nieuwe vaardigheden op mijn CV.