De onderhandelingen tussen de landelijk netbeheerders Tennet en Gasunie met LTO Nederland over vergoedingen voor het gebruik van boerenland voor de aanleg van kabels en leidingen zijn vastgelopen. LTO wil onder meer marktconforme tarieven en meer erkenning. In een gezamenlijk statement laten de netbeheerders weten verrast te zijn over deze stap.
Om de kabels en leidingen aan te leggen, is het onvermijdelijk voor Tennet en Gasunie om boerenland te betreden en te gebruiken. Hier maken de netbeheerders en de branchevereniging LTO Nederland afspraken over. De laatste afspraken en bijbehorende tarieven stammen uit 2018. Over de hoogte van de tarieven wordt elk jaar opnieuw gesproken.
LTO Nederland heeft het overleg voor de tarieven van 2019 nu eenzijdig opgezegd. De branche-organisatie geeft daarmee volgens onderhandelaar Alfred Jansen (portefeuillehouder Veiligheid en Pacht bij LTO Nederland) een breder signaal af. Het gaat niet alleen om de hoogte van de tarieven, maar ook om erkenning. Volgens Jansen nemen de netbeheerders de boeren niet altijd even serieus.
“De energiemarkt verandert”, leidt de LTO-man zijn grieven in. Hij constateert dat “we allemaal van het gas af moeten”, en in plaats daarvan wordt volop ingezet in windenergie op zee. “Grote windparken worden door commerciële bedrijven aangelegd.” Tennet en Gasunie verschuilen zich in de gesprekken over de hoogte van de tarieven achter hun publieke rol en publieke middelen, wat een argument is om de tarieven laag te houden. Maar volgens Jansen is de (offshore)windbusiness commercieel genoeg om de boeren marktconform te betalen. Hij stelt: “Iedereen krijgt betaald, behalve de boer.”
Ook wil LTO graag dat de afspraken in de vorm van het recht van opstal voor een bepaalde tijd worden gemaakt, terwijl de netbeheerders pleiten voor onbepaalde tijd. En tot slot pleit Jansen voor wat hij noemt een “correcte behandeling” van zijn leden. Met name Tennet zou boeren niet serieus nemen, stelt de LTO-verantwoordelijke. Hij somt zo een paar akkefietjes op: dat Tennet een afspraak maakt voor de ene dag maar niet op komt dagen, om een paar dagen later doodleuk zonder afspraak langs te komen. Of dat Tennet belooft dat een nieuw te graven sleuf de volgende dag zou worden dichtgegooid, maar dat dit twee weken duurt. “Allemaal kleine akkefietjes, maar ze geven de boeren het gevoel dat ze niet erkend worden.”
Gevraagd naar de impasse laten Tennet en Gasunie in een gezamenlijk statement weten verrast te zijn over het opschorten van het overleg. Tennet bevestigt dat er nog geen nieuwe tarieven voor 2019 zijn vastgesteld. “De onderhandelingen hierover met LTO Nederland zijn nog gaande”, aldus Tennet in een statement dat samen met Gasunie is opgesteld.
“Wat ons betreft is het in het belang van alle partijen om uiteindelijk tot een overeenkomst te komen. Daarom is eind augustus een bestuurlijk overleg gepland tussen LTO, Tennet en Gasunie. Wij hopen dat er dan afspraken gemaakt kunnen worden over de verdere samenwerking.” LTO-man bevestigt de afspraak van augustus, en zegt volgende maand ook met Gasunie om de tafel te willen. Of LTO ook met Tennet wil praten is onzeker. Jansen: “Dan moeten we eerst verbetering zien.”
Het is niet de eerste keer dat er onenigheid is tussen netbeheerders en boeren grondeigenaren en hun vertegenwoordigers. In 2015 bijvoorbeeld lukte het Tennet niet om sluitende afspraken te maken met enkele Noord-Hollandse boeren om de grond te mogen gebruiken voor de aanleg en het in stand houden van de kabels. Het leidde ertoe dat toenmalige minister van Infrastructuur Melanie Schultz van Haegen in 2015 op verzoek van Tennet een gedoogplicht oplegde aan de agrariërs. Hun juridische stappen daartegen faalden.
De stappen van de boeren toentertijd werden gezet ondanks dat er een standaard gebruiksovereenkomst bestond tussen de netbeheerders en LTO Nederland. Het was niet voor het eerst dat grondeigenaren weigerden de standaardovereenkomst te tekenen. Volgens het LTO-ledenblad Nieuwe Oogst speelt ook nu “het afnemende draagvlak onder leden voor het huidige vergoedingsstelsel” een rol in de opstelling van LTO Nederland.
De boeren branchevereniging adviseert leden voorlopig geen nieuwe afspraken te maken met met de netbeheerders, en vraagt Tennet en Gasunie om voorlopig geen nieuwe zogenoemde “acquisities” te doen. Dat zijn Tennet en Gasunie niet van plan. Hun gezamenlijke statement sluit af met de opmerking dat zij hun “acquisitie voortzetten, met gebruikmaking van de huidige tarieven (tarief 2018)”.