De NVDE, branchevereniging voor ondernemers in duurzame energie, waarschuwt dat door de coronacrisis de klimaatdoelen uit zicht kunnen raken. Twee op de drie ondernemers hebben projecten die stil liggen, zeggen ze in antwoord op een inventarisatie van de bedrijvenvereniging.
Het gaat om projecten “in de duurzame energiesector”. Dat is een brede definitie, net zoals de NVDE een brede organisatie is, en omvat alles van isolatie in huizen en de verkoop van elektrische auto’s tot aan warmtenetten en zon- en windparken. Twee van de drie ondernemers die hebben gereageerd op het onderzoek hebben projecten die stil liggen en portefeuilles die opdrogen. De helft van de deelnemers aan de enquête verwacht een omzetdaling van 20%, een kwart verwacht het dubbele: een omzetdaling van 40%. “Dit kunnen bedrijven niet lang volhouden”, waarschuwt de NVDE.
Extra maatregelen
De coronacrisis moet het hoofd worden geboden, daar is de NVDE duidelijk over. Maar voorkomen moet worden dat door de crisis die op de korte termijn speelt, de langetermijndoelen om de klimaatcrisis te bezweren uit het oog worden verloren. De laatste cijfers van het Planbureau voor de Leefomgeving lieten al zien dat extra maatregelen nodig zijn, zegt NVDE-directeur Olof van der Gaag, en dat was nog voor de huidige coronacrisis.
De gedachte dat een economische neergang die doelen -CO₂-besparing, energiebesparing, een hoger percentage van duurzame opwek in het energieverbruik- juist dichterbij kan brengen, verwerpt hij. “Het kan dat door een tijdelijke meevaller qua CO₂-uitstoot het Urgenda-doel iets dichterbij komt”, erkent hij. Het Urgenda-doel stelt dat in 2020 25% CO₂ minder moet worden uitgestoten. Maar ondertussen staan er projecten die voor structurele reductie moeten zorgen in de wacht. “Ik kan niet verzinnen hoe dit ervoor zal zorgen dat de volgende doorrekening van PBL gunstiger uit zou vallen.”
Gisteren riep de NVDE, samen met zonnebranchevereniging Holland Solar en windkoepel NWEA, al op om de beschikkingen voor SDE-subsidie met een jaar te verlengen. De coronacrisis zorgt voor vertraging in projecten, en dat kan gevolgen hebben voor de subsidiebeschikking. “Dat is een relatief simpele maatregel”, zegt Van der Gaag. “Andere relatief kleine maatregelen zijn bijvoorbeeld de beschikbaarheid van goede kredieten. Geef mensen renteloze leningen voor isolatie, bijvoorbeeld. Dat kost de overheid niet heel veel geld, en de ingreep zorgt ervoor dat de markt blijft draaien.”
Installatie
Techniek Nederland, de branchevereniging voor de installatietechniek waarschuwde eerder deze week al dat de situatie in de branche was omgeslagen van een overvloed aan werk, naar het vooruitzicht van dalende omzetten en het aanvragen van werktijdverkorting. Het is lastig voor monteurs en installateurs om bij mensen thuis hun werk uit te voeren wegens besmettingsgevaar, en ook zijn de regels onduidelijk. De overheid komt met een richtlijn hoe veilig kan worden gewerkt.
Financiering voor windparken kan lastiger worden door de coronacrisis, stellen de Rabobank en ABN Amro in Het Financieele Dagblad. Financieringslasten zullen structureel hoger worden, verwachten de bankiers, waardoor subsidies nog wel nodig blijven. Ook houden zij hun hart vast voor de toelevering van onderdelen uit het buitenland, zoals China. Tegelijkertijd betekent die subsidie juist wel dat groene projecten ook in uitdagende omstandigheden goed kunnen blijven draaien.
Dat ziet ook Van der Gaag. “Dit zijn nu juist projecten die door kunnen gaan.” Hij ziet ook kansen door de maatregelen rondom het coronavirus. “Door de crisis is het verkeer toch al grotendeels stil gelegd. Dus nu doet het even minder pijn als de straat open moet voor een warmtenet, of als een snelweg deels moet worden afgesloten voor het vervoer van een windturbine.”
Regionale energiestrategie en vergunningen
De NVDE vraagt lagere overheden dan ook met klem om door te gaan met de regionale energiestrategieën (RES’sen) en met vergunningtrajecten voor grote projecten. “Voor de korte termijn is het belangrijk dat de vergunningverlening op peil blijft. Een deel van de bedrijven is daar bezorgd over.”
De deadline van 1 juni voor het aanleveren van de concept-RES is niet uitgesteld, bleek tien dagen geleden uit een brief die werd gestuurd aan alle regio’s. Wel is er begrip voor als het niet lukt om een concept helemaal af te ronden. Gevraagd werd om dan het stuk voor zover het is geschreven op te sturen. Maar het Nationaal Programma RES laat weten dat veel regio’s al een heel eind op streek waren met concept-RES-sen. Ook worden veel bijeenkomsten, van stakeholderoverleg tot burgerparticipatie-avonden nu online georganiseerd.
Noodwet
De complicatie ligt daar in de besluitvorming. Veel regio’s betrekken gemeenteraden, staten of het algemeen bestuur bij het overleg. Die instanties mogen alleen beslissingen nemen als zij fysiek bijeen komen. Minister Raymond Knops liet weten te werken aan een noodwet om te zorgen dat gemeenteraden en lagere overheden niet langer per se fysiek bijeen hoeven te komen om officiële besluiten te nemen.
De NVDE vraagt overheden tot slot om pas op de plaats te maken met extra eisen voor hernieuwbare energieprojecten bovenop de bestaande afspraken uit het Klimaatakkoord. Ook de Noordelijke Rekenkamer was kritisch daarover in een rapport. Van der Gaag: “We vonden het al niet verstandig, en nu zeker niet. Je loopt het risico dat projecten niet meer van de grond komen.”