Europese gastransportnetbeheerders onderzoeken gezamenlijk technieken om methaanverliezen beter in kaart te kunnen brengen. Het Nederlandse netwerkbedrijf Gasunie hoopt dat de uitkomsten een bijdrage kunnen leveren aan de eigen doelstelling van 50% reductie in 2030.
Het project wordt gecoördineerd door de European Gas Research Group (Gerg) en de Spaanse TSO Enagás. Daarnaast doen nog eens dertien transportnetbeheerders en netwerkbedrijven mee, waaronder dus Gasunie. Het eerste deel is uitgevoerd in Spanje. Hierbij zijn dertien verschillende technieken ingezet in een testomgeving waar lekkages worden nagebootst. In de volgende fase worden enkele van deze methoden ook verder getest op bestaande locaties in de verschillende landen.
“Vanuit onze businesscase gezien, hebben we natuurlijk altijd een belang gehad om de emissies te beperken”, zegt directeur Bart Jan Hoevers van Gasunie Transport Services (GTS) in een videogesprek. “Maar er zijn meer redenen om het product in je systeem te behouden. Daarom hebben we nu ook de doelstelling van een halvering van de uitstoot in 2030, verbonden aan de uitgifte van zogenoemde sustainability-linked bonds [grijze obligaties waaraan groene straf- of bonusdoelenzijn gekoppeld, red.]. Dat betekent dat we op deze duurzame leningen een hogere rente moeten gaan betalen als we het doel niet bereiken.”
Om de emissies te kunnen reduceren, moet de uitstoot eerst nauwkeurig kunnen worden vastgesteld. Op dit moment gebeurt dat aan de hand van berekeningen en metingen bij een specifieke installatie. Tijdens de proef in Spanje is onderzocht of die cijfers ook kunnen worden bevestigd door metingen per locatie, bijvoorbeeld door de inzet van drones of auto’s met meetapparatuur. Dit wordt de topdownbenadering genoemd. Inmiddels zijn de eerste cijfers van de verschillende testen bekend, maar volgens Kenter is het nog te vroeg om daar conclusies aan te verbinden.
Het onderzoeksprogramma valt niet geheel toevallig samen met plannen van de Europese Commissie om de methaanuitstoot in verschillende sectoren terug te dringen. Vorig jaar presenteerde Brussel hiertoe een strategie, die hoogstwaarschijnlijk komende maand een vervolg krijgt in concrete wetgevende voorstellen. Gasunie verwacht dat het onderzoek dat nu onder leiding van Gerg plaatsheeft, een belangrijke bijdrage zal leveren aan het voldoen aan de nieuwe Europese eisen.
Verschillende bronnen van ontsnapping
Wat zijn bij transportnetbeheerders de risico’s op methaanlekken? “Er zijn verschillende mogelijke bronnen van ontsnappingen”, zegt coördinator milieu Ronald Kenter van Gasunie. “Denk bijvoorbeeld aan leidingonderhoud. Wat we dan doen, is het gas van een leiding die voor onderhoud van druk moet worden gehaald overpompen in een andere leiding. Er kan ook sprake zijn van methaanslip of onverbrand methaan in de schoorsteen van een turbine, ondanks de hoge efficiënte van de installatie [gasturbines worden onder meer gebruikt om aardgas op druk te brengen en zodoende geschikt te maken voor transport, red.]. En soms moeten we, als we een turbine niet meer gebruiken, een hoeveelheid gas afblazen.”
Met name het afblazen, dat Gasunie naar eigen zeggen tot een minimum heeft beperkt, zal onder het nieuwe beleid minder makkelijk worden toegestaan; eigenlijk alleen als het vanuit veiligheidsoverwegingen niet anders kan. Het Europees Parlement sprak zich onlangs in ruime meerderheid uit voor strengere regels omtrent methaanuitstoot, waaronder een verbod op routinematig afblazen en affakkelen.
De olie- en gasbedrijven actief op het Nederlandse deel van de Noordzee hebben de afgelopen jaren hun gezamenlijke methaanemissies met de helft teruggebracht. Volgens het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) kunnen ondernemingen in andere landen daar een voorbeeld aan nemen. Nederland is in zijn algemeenheid voorstander van een aanscherping van de methaanregels, maar heeft op onderdelen van de EU-strategie wel kritiek. Daarnaast benadrukt EZK dat de voorlopers in de industrie niet de dupe mogen worden van reeds behaalde reducties; in het recente verleden behaalde resultaten moeten wel meetellen.