Direct naar inhoud

Nederland kiest de ‘eenvoudige benadering’ bij de verplichte stroombesparing tijdens piekuren

Geplaatst in genre: Geplaatst in sectie:
Geschreven door:
Gepubliceerd op: 5 december 2022

Sinds donderdag moeten alle Europese lidstaten en dus ook Nederland verplicht 5% besparen op het elektriciteitsverbruik tijdens de drukste uren. Nederland kiest bij de invulling van deze verplichting voor een eenvoudige en algemene benadering, en bepaalt ook pas achteraf of er wel voldaan is aan de eis.

De Europese afspraak is onderdeel van het pakket aan maatregelen waarmee de hoge energieprijzen en de afhankelijkheid van Russisch gas te lijf worden gegaan. Naast de 15% vrijwillige besparing op het gasgebruik kwamen de lidstaten overeen om ook het elektriciteitsverbruik op vrijwillige basis met 10% te drukken. Gedurende piekuren zou 5% bespaard moeten worden, en deze laatste afspraak is niet vrijblijvend maar verplicht. De periode waarvoor de afspraak geldt is 1 december tot en met 31 maart.

Piekuren zijn daarbij niet de traditionele dagelijkse piekuren tussen 8.00 uur en 20.00 uur die de dagvooruitmarkt kent. Elke lidstaat moet voor elke dag drie of vier specifieke uren aanwijzen waarop, onder meer op basis van de prognoses van de transmissiesysteembeheerders (in Nederland is dat Tennet), het bruto elektriciteitsverbruik het hoogste is. De productiemethode is daarbij ook relevant: de bedoeling is immers gasbesparing. Hoog verbruik op momenten van overvloedige windenergieproductie is dan minder erg. Grofweg kan gesteld worden dat de piekuren elke dag de drie duurste uren zijn.

Vervolgens moet op deze uren het verbruik met 5% verminderd worden ten opzichte van het gemiddelde verbruik van de afgelopen vijf jaar in de periode tussen 1 november en 31 maart. Dat kan bijvoorbeeld door gerichte flexibiliteitsmaatregelen te nemen, of door gerichte aansporing van het grote publiek. Zo bestaat in het Verenigd Koninkrijk de Demand Flexibility Service, een betaalde dienst die specifiek is ontwikkeld om de netbeheerder extra flexibiliteit te bieden wanneer de nationale stroomvraag het grootst is. Particulieren kunnen hier via aangesloten leveranciers ook aan meedoen. Frankrijk heeft een stoplichtsysteem om particulieren te informeren over op welke uren het gewenst is het energieverbruik terug te dringen.

Nederland slaat een ander pad in. Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) heeft in samenspraak met Tennet “een eenvoudige benadering” gekozen, laat woordvoerder Jorrit de Jong van de transmissienetbeheerder weten. Er wordt niet dagelijks op basis van de handelsresultaten op de dagvooruitmarkt gekeken wat de duurste uren zijn. Tennet heeft op basis van de afgelopen vijf winters gekeken wat historisch gezien de piekuren zijn. Deze zijn voor de hele periode tot en met 31 maart vastgesteld op werkdagen tussen 8:00 uur en 12:00 uur en tussen 15:00 uur en 19:00 uur. Onderstaande figuur toont dat afgelopen werkweek de drie duurste uren elke dag binnen deze afbakening vallen.

Sla ingesloten LocalFocus-inhoud over
Ingesloten LocalFocus-inhoud overgeslagen

Minder temperatuurafhankelijk verbruik

Volgens Tennet is deze eenvoudige benadering van de verplichte besparingsopdracht voor Nederland geschikt, omdat hier “verhoudingsgewijs het elektriciteitsverbruik minder temperatuurafhankelijk is dan in andere landen”. In Nederland wordt voor gebouwverwarming in vergelijking met andere landen weinig elektriciteit gebruikt. Dat zou verantwoorden dat de piekuren elke dag hetzelfde zijn, en de besparingsmaatregelen zeer algemeen kunnen blijven. Minister Rob Jetten (Klimaat en Energie, D66) heeft bij de Europese onderhandelingen over deze maatregelen gepleit voor handelingsvrijheid voor lidstaten vanwege dit soort verschillen tussen landen.

De ‘Zet Ook De Knop Om’-campagne krijgt extra adviezen om niet tijdens de piekuren elektriciteit te verbruiken met bijvoorbeeld een wasmachine. (Foto: ANP)

Om de gewenste besparing tijden piekuren te realiseren “wordt vooral ingezet op communicatiecampagnes en dezelfde instrumenten als met de gasbesparing”, antwoordt een woordvoerder van Jetten op de vraag hoe de Nederlandse invulling van de verplichting eruit ziet. “We willen in de ‘Zet Ook De Knop Om’-campagne extra maatregelen opnemen voor adviezen om niet tijdens de piekuren te verbruiken (en wanneer deze piekuren gelden).” De ‘Zet Ook De Knop Om’-campagne richt zich nu vooral op het terugdringen van gasverbruik, met advies de thermostaat laag te zetten en kort te douchen.

Daarnaast gaat het Rijk een voorbeeldrol op zich nemen, en ook met de gemeenten en provincies spreken over hun verbruik tijdens de piekuren. EZK gaat bovendien “verschillende branches” aansporen tot minder piekbelasting. “We verwachten daarnaast dat een flink deel van de besparing komt doordat bedrijven minder produceren door de hoge energieprijzen. Tennet verwacht dat we de 5% met al deze regels halen.”

Tennet bevestigt die laatste verwachting. Over of de besparing tijdens de piekuren wordt gerealiseerd, zal niet dagelijks worden gerapporteerd -niet aan het publiek, maar ook niet aan de minister. “We kijken achteraf of dit gehaald is”, aldus Tennet. Of de resultaten daadwerkelijk een gevolg zijn van de campagne, kan volgens de transmissienetbeheerder niet gemeten worden. “De uiteindelijke besparing is ook afhankelijk van andere factoren, zoals het weer en in het algemeen de beschikbaarheid (en prijs) van elektriciteit”, stelt Tennet.