Afgelopen dinsdagavond was ik te gast in Emmeloord, een eindje van huis. Ik was uitgenodigd bij een symposium van lokale ondernemers die afgelopen maanden een traject hebben gevolgd om beter in kaart te brengen wat zij al doen, maar vooral wat zij nog meer zouden moeten doen aan verduurzaming. Of ik een lezing wilde geven over de trends in de energietransitie. In pak ‘m beet een half uur, mét ruimte voor vragen.
De acties van de klimaatactivisten van de afgelopen weken wekt bij mij weerstand op en verontwaardiging: ik ben toch goed bezig? Ik werk toch elke dag aan de energietransitie? Maar deze mensen willen geen transitie, ze willen één grote aardverschuiving naar een ander systeem. Toch kom ik ze graag een keertje vegan pannenkoeken en thee brengen als ze weer eens ergens voor gaan liggen.
Over het algemeen zou je kunnen stellen dat ik vooraan zit in de groene kerk. Maar mijn geloof vertoont scheuren en dat vind ik erg ingewikkeld. Het begon toen iedereen die zonnepanelen had en dus naar hartenlust kon salderen op Twitter plaatjes deelde van hoeveel geld ze overhielden in deze tijden van crisis.
De vrouw loopt binnen. Ze heeft haar jas nog aan en stormt op mij af. Ik steek een hand uit. Ze neemt hem niet aan en staart naar mijn naambadge: “Wie ben jij? Ah, ik zie het al, jij bent mijn vijand.” Het is 20:30 uur, ik ben hier tot 22:15 uur en moet daarna naar huis rijden. Ik heb een hele dag achter de rug en mijn maag knort. “Zal ik u uitleggen hoe het coöperatieve model werkt, mevrouw?”
Congressen gaan allang niet meer over kennisoverdracht, tegenwoordig voelt het vaak meer als groepstherapie. Rondetafelgesprekken waar je als publiek kijkt naar experts die het met elkaar soort van oneens zijn, maar aan het einde afspreken dat ze het “met elkaar” gaan oplossen. Maar we zijn allemaal de fabeltjeskrant-fase ontgroeid. Het is tijd voor een congres waar de deelnemers eerlijk met elkaar concluderen dat het zo eigenlijk allemaal helemaal niet meer gaat lukken.
Het is een shock als iets waar je twintig jaar aan gebouwd hebt als los zand door je vingers glipt. Maar te allen tijde moet je voor ogen houden waarvoor je gebouwd hebt. Betaalbaarheid, betrouwbaarheid en duurzaamheid. Alle drie komen nu in het geding. Het doel heiligt de middelen. De markt is geen natuurverschijnsel.
De een punnikt, een ander leert Noors. Nou, ik leer Noors (lang verhaal) en lees energierapporten. Ik kom er overigens eerlijk voor uit en schaam me nergens voor. Ik heb zelfs van mijn hobby min of meer mijn werk gemaakt. Deze column is de uitkomst van een empirisch onderzoek van twintig jaar rapporten in de Nederlandse energiesector.
Toen ik een jaar of tien was, brandde het zakgeld in mijn handen. Mijn broer daarentegen gaf nooit een franc uit en was dus steenrijk. Onze oma noemde mij vaak een krekel, vrij naar de fabel van Lafontaine. In het versje zingt en danst de krekel de hele zomer lang, terwijl de mier ijverig werkt. Dan komt de barre winter en heeft de krekel niets te eten en weigert de mier haar te helpen.
Ik heb afgesproken met Dimitry op de derde verdieping, bij het gemeente archief. Hij is er al en heeft een leesbril bij de balie geleend waar een sticker met de sterkte nog opgeplakt zit. Hij bladert met handschoenen aan door een dikke map en maakt aantekeningen. “Heb je al iets?” “Nog niet, maar ik nader wel de periode waar het over gaat.”
Ben ik aan het radicaliseren? Een vraag hierover zet mij aan het denken. Ik heb toch in mijn Twitter-bio staan dat ik een genuanceerde idealist ben? Toegegeven, de afwegingen in het energie- en klimaatbeleid hebben de afgelopen jaren wel geleid tot boosheid, teleurstelling en verontwaardiging. Maar radicaal? Ik?
Het Gasgebouw is voor de buitenwereld weinig transparant. Wij gaan er simpelweg niet over, het is een schaakspel in het belang van de BV Nederland waar geen kaartjes voor worden verkocht. Met het stopzetten van de gasproductie in Groningen is het de vraag of deze onschendbare en intransparante status nog wel terecht is.
Mijn zoon vroeg me laatst of je in je eentje iets kan doen waardoor de wereld beter wordt. Mijn reflex is dan om ja te roepen. De realiteit ervaar ik toch anders.
Hoewel bestuurders en politici liever naar kerncentrales en de waterstofbackbone kijken dan naar wind op land, zijn we nog lang niet van de burger af. Je zou dan ook zuinig moeten zijn op je energiecoöperaties. Want díe investeren toevallig wel tijd, geld, geduld en liefde in alle zaken waar geen businesscase voor is.