Tijd voor een socialer klimaatbeleid

Mijn vriend Allard heeft in de 35 jaar dat ik hem ken altijd als eerste de nieuwste gadgets. Als het wat is, dan koop ik het een jaartje later ook en betaal ik aanzienlijk minder. Dat Allard in mijn ogen dus te veel betaalt, maakt hem niet uit. Ik ben daar kennelijk een te grote krent voor. Mijn stelling was altijd dat ‘early adopters‘ te veel betalen en dat later kopen veel beter is. Met de nadruk op was!

Want inmiddels ben ik er achter dat het met de energietransitie anders werkt. Daar lijkt het ‘early adopten’ eigenlijk financieel gunstiger te zijn dan wachten. De overheid geeft de vroege kopers een enorme stimulans. En daarmee de mensen die zich de startinvestering kunnen permitteren. Er ging per auto een stuk meer overheidsgeld naar de eerste generaties elektrische auto’s dan vandaag de dag en al helemaal naar die van morgen. En ook de bijdrage van de overheid aan eigen opwek door zonnepanelen nam door de jaren heen fors af en is in ieder geval zeer onvoorspelbaar.

Ik hoor u bijna denken: die auto’s en panelen zijn toch goedkoper geworden? Dat is zeker waar. Maar de vroege kopers zijn al lang weer aan de volgende generatie toe van de spulletjes en profiteren daar dus nu ook van en in het geval van de panelen hebben ze die, mede door de subsidies, al lang terugverdiend. Het levert zelfs geld op. Is dat erg, hiermee is de markt toch opengebroken? Misschien niet, maar in ieder geval kunnen we constateren dat een groot deel van de subsidiepot terecht is gekomen bij de mensen en bedrijven met een grotere beurs.

Het gaat echter niet alleen om de subsidies. De eigenaren van de elektrische auto’s en de panelen maken uitbundig gebruik van ons gesocialiseerde stroomnet. Ondanks dat ze daarmee veel meer gebruik maken van het net, betalen ze toch dezelfde prijs voor het gebruik als de mensen die dit allemaal niet hebben. Als klap op de vuurpijl stijgen de kosten van het net door dit gebruik alleen maar harder. En dat maakt het in mijn ogen nog oneerlijker.

Hetzelfde geldt voor warmtepompen. Ook hier kon je weer uitbundige financiële hulp krijgen van de overheid. Ook hier wordt weer gebruik gemaakt van het elektriciteitsnet.

Op zich ben ik daar helemaal niet tegen, maar alleen daar waar de warmtepomp ook leidt tot de laagste maatschappelijke kosten. Dus alleen daar waar de warmtepomp ook de beste oplossing is. En dus niet daar waar een collectieve oplossing als een warmtenet de beste oplossing is. In die buurten de warmtepompen stimuleren, maakt het aantal huishoudens dat de kosten voor de collectieve oplossing moet dragen kleiner. En de oplossing dus duurder. En daarmee zijn de mensen met de kleine portemonnee wederom de sigaar. Tijd voor een gerichter en socialer beleid dus.