Een technisch defect aan het hoogspanningsstation van Tennet in Diemen heeft vrijdagochtend voor grootschalige stroomuitval gezorgd in Noord-Holland en Flevoland. Naast een miljoen huishoudens werden onder meer luchthaven Schiphol, het treinverkeer, het openbaar vervoer in Amsterdam, het telefoonverkeer en het mediapark in Hilversum door de storing getroffen. Drie Nuon-centrales moesten stilgelegd worden omdat ze hun stroom niet kwijt konden op het net, en ook de staalproductie bij Tata Steel in IJmuiden kwam stil te liggen.
Kamervragen en onderzoek
Minister Ard van der Steur van Veiligheid en Justitie laat onderzoek doen naar de stroomstoring. Hij zei dat vrijdag na afloop van de ministerraad, nadat de Tweede Kamer opheldering van het kabinet had gevraagd. VVD-Kamerlid André Bosman noemde de storing “bijzonder zorgelijk”. Een storing van deze omvang zorgt volgens hem voor “flinke problemen in de samenleving” en de gevolgen voor de infrastructuur zijn enorm. “Hoe stabiel is het netwerk?”, vroeg Bosman zich af.
Zijn collega-Kamerlid Jan Vos van de PvdA noemt de storing “ernstig”, maar hij wijst er ook op dat de Nederlandse stroomvoorziening in vergelijking met andere landen “heel goed” is.
Volgens de kersverse minister van Veiligheid Ard van der Steur is het goed om snel te kijken naar de storing, die hij “ongekend groot” noemde, en de gevolgen ervan. “Je zult altijd zien dat er lessen uit moeten worden getrokken. We gaan er snel naar kijken om te voorkomen dat zoiets nog een keer gebeurt.” In het onderzoek wil hij ook kijken naar de uitval van veiligheidscontroles, bijvoorbeeld op Schiphol.
Om 9.37 uur riep Tennet vanwege de uitval van het hoogspanningsstation een “niet normale net-toestand” af, een uitzonderlijke situatie. Volgens woordvoerder Armine Egberink ontstond er kortsluiting in het hoogspanningstation, waarna het automatisch afschakelde. De oorzaak van de kortsluiting is nog onduidelijk. Tennet gaat volgens Egberink zelf onderzoek doen en heeft ook DNV GL gevraagd “per onmiddellijk” onderzoek te doen naar de oorzaak.
Volgens Egberink is het hoogspanningsstation in Diemen wel dubbel uitgevoerd, wat betekent dat als de ene helft van het station uitvalt, de andere helft automatisch het elektriciteitstransport overneemt. “Vanmorgen zijn bij een omschakeling tussen beide helften, in verband met werkzaamheden, gedurende een korte periode beide delen gekoppeld geweest. Dat is gebruikelijk”, zegt Egberink, die spreekt van “een vervelende samenloop van omstandigheden”.
De storing trof een groot deel van Noord-Holland en delen van Flevoland. Om 10.36 uur was volgens Tennet het hoogspanningsstation weer in bedrijf, maar het geleidelijk weer op spanning brengen van de netten en het lokaal aansluiten van de stroomvoorziening duurde vanaf dat moment nog uren. Rond 14.30 uur was er vrijwel overal weer stroom.
De storing duurde dus niet meer dan enkele uren, maar had in die periode wel een zeer grote impact. Ongeveer 1 miljoen huishoudens werd door de stroomstoring getroffen, meldde distributienetbeheerder Liander in de loop van de middag. Daarmee is het volgens woordvoerder Martijn Boelhouwer van Netbeheer Nederland zeer goed mogelijk dat het de grootste storing ooit in Nederland is. De gebruikelijke manier om de omvang van een storing te bepalen is het aantal storingsminuten te vermenigvuldigen met het aantal getroffen aansluitingen. “Daar moeten we dus nog even aan rekenen, want de storing in bijvoorbeeld de Bommelerwaard was weliswaar beperkt qua aantal aansluitingen, maar duurde wel veel langer. Maar we kunnen met zekerheid zeggen dat de storing van vrijdag in de top drie staat”, aldus Boelhouwer, en als sec naar het aantal getroffen huishoudens wordt gekeken is het vrijwel zeker de grootste.
Treinverkeer nog lange tijd plat
Het treinverkeer lag stil in een veel groter gebied dan het direct door de storing getroffen gebied. Zo’n twintig treinen strandden in open gebied en moesten geëvacueerd worden, duizenden reizigers kwamen vast te zitten, met name op de stations Amsterdam Centraal, Schiphol en Utrecht Centraal. De gevolgen voor het treinverkeer waren ook het langdurigst. Aan het eind van de middag was het treinverkeer in Noord-Holland nog niet op gang gekomen en ook in andere delen van het land waren er problemen op het spoor doordat treinen niet naar of vanuit Noord-Holland konden komen. Om 16.30 uur meldde de NS dat de hinder zeker tot na de vrijdagavondspits zou aanhouden. “Nederland heeft een druk bereden spoor, en bij een stroomstoring van deze omvang ontvouwt zich op zo’n dag een zeer ingewikkelde logistieke puzzel”, verklaart de NS de moeilijkheid om ook nadat er weer stroom was treinen te laten rijden.
Ziekenhuizen, luchthaven Schiphol en het Media Park in Hilversum stapten, al dan niet automatisch, over op noodstroom. Toch had ook luchthaven Schiphol te maken met stroomuitval waardoor tientallen vluchten geannuleerd of vertraagd werden. De terminal van de luchthaven ging over op noodaggregaten, maar dat was onvoldoende. Het leidde bijvoorbeeld tot vertraging bij het inchecken omdat luchtvaartmaatschappijen geen instapkaarten konden afdrukken, en aankomende vliegtuigen moesten korte tijd uitwijken naar andere luchthavens.
De trajecten waar deze vrijdag geen treinen reden door de stroomstoring. (Bron: NS)
Door de uitval van het hoogspanningsstation in Diemen vielen ook de Nuon-centrales Velsen 24 en Velsen 25 uit. De Diemen 34-eenheid bleef volgens Nuon-woordvoerder Melanie Poort wel aan staan, maar moest “stationair” draaien, omdat de centrale de geproduceerde elektriciteit niet meer op het net kwijt kon. “Dat noemen we ‘eilandbedrijf’, het betekent dat de centrale net genoeg stroom produceert om zichzelf aan de gang te houden maar niks aan het net levert”, aldus Poort. Andere centrales in de regio, de IJmond-centrale en Diemen 33, stonden gepland uit. De Hemweg-centrale kon wel gewoon blijven draaien, zegt Poort. Delen van Amsterdam bleven dan ook gevrijwaard van stroomuitval.
Een productie-installatie van de Nam in Den Helder moest door de stroomstoring gas affakkelen. Ook de fabrieken van staalfabrikant Tata Steel in IJmuiden kwamen door stroomuitval stil te liggen. Volgens de website alarmeringen.nl heeft de brandweer in Noord-Holland 45 meldingen binnengekregen over mensen die vastzaten in een lift. Dat waren er vijf keer zoveel als op een normale dag. Volgens de Nederlandse Publieke Omroep (NPO) hebben de radio- en tv-uitzendingen tijdens de storing op noodstroom gewerkt, maar lagen de websites wel enige tijd plat.
Het Nederlandse hoogspanningsnetwerk van Tennet, waarin Diemen een belangrijk knooppunt vormt. De paarse lijnen zijn het 380 kV-netwerk, groen is 220 kV, blauw is 150 kV, en zwart is 110 kV. (Bron: Tennet)