Verkiezingstijd of niet, alle lof voor Eric Wiebes en Mark Rutte die direct na de presentatie van de doorrekening van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) een streep hebben durven te zetten door de bonus/malus en doorgepakt hebben naar een CO2-heffing. Een ommezwaai binnen de VVD, daadkracht van het kabinet.
En alle lof voor het PBL dat op basis van een zakelijke analyse tot de constatering komt dat de bonus/malus inherent eenvoudigweg zo lastig uitvoerbaar is, dat daarmee maar zeer beperkte zekerheid wordt geboden voor het halen van de doelstellingen voor de industrie.
De warrige zinnen in het ontwerp-Klimaatakkoord gewijd aan de bonus/malus hebben, buiten een deel van de industrie en haar vertegenwoordigers, niemand overtuigd. De ontspanningsroute van een akkoord zonder CO2-heffing is daarmee afgesneden. De tekst is eerder een opmaat geweest naar (kennelijk noodzakelijk) ingrijpen vanuit het kabinet. Een prima uitkomst, zo functioneert het systeem. Met een dergelijke benadering heeft het uiteindelijke Klimaatakkoord betekenis en daarmee impact.
En nu werken aan een goede CO2-heffing. Gefaseerde onomkeerbare introductie volgens een voorspelbaar, meerjarig patroon. Rekening houdend met de markten waarop de industriesegmenten opereren en met de macro-economische ontwikkelingen. Parallel het gesprek aangaan met buurlanden over een gezamenlijk schema in Noordwest-Europa, ook vanuit de industrie, zonder de introductie in Nederland hiervan afhankelijk te maken. Het Verenigd Koninkrijk zal best mee willen doen, een mooie gelegenheid om ook weer eens aan iets te bouwen samen. Een systeem wat erop is gericht de duurzame businesscase voorspelbaar lonend te maken in Nederland. Lessen trekken uit ervaringen in andere landen. Die zijn er voldoende. Soms heeft later op gang komen zijn voordelen…
En de opbrengsten van de heffing zijn niet voor de burger, niet voor een korting op de energierekening, niet voor uw of mijn zonnepanelen. De opbrengsten moeten geheel terechtkomen in een fonds dat uniek ter beschikking staat aan voorlopers uit het bedrijfsleven –inclusief de grote vervuilers– die durven te investeren in grootschalige CO2-uitstootbesparing. Grote tickets die ook vestigingen in Nederland van multinationals in buitenlandse handen in staat stellen autonomer te handelen als het gaat om milieu-gerelateerde investeringsbeslissingen. Invest.nl zou het fonds kunnen co-financieren en beheren, pensioenfondsen kunnen mogelijk de pot groter maken. Door investeringsperspectief te bieden komt het chantagemiddel -“Pas op, we vertrekken”- waar het moet zijn: in de vergetelheid.
Tempo is geboden. Het CO2-systeem en het fonds zouden er dit jaar moeten kunnen staan zodat bedrijven vanaf 2020 meerjarig weten waar ze aan toe zijn. Daarvoor is enige lef vereist als het gaat om moeilijke vraagstukken rond risicoverdeling en staatssteun. Investeringszekerheid voor duurzame businesscases en één loket voor financiering. Als dat op de rails staat en de eerste projecten worden gerealiseerd, dan kun je jezelf koploper noemen, maar niet eerder.
De bonus/malus mag bij het grofvuil. Niet recyclen, maar verbranden. En ja, met een CO2-heffing op de uitstoot.
Jan-Coen van Elburg is werkzaam bij Rebel en schrijft deze columns op persoonlijke titel.