Daar zitten wij dan, Hugo B en ik. In de kantine van de Tweede kamer. Wij hebben net wat te drinken besteld en wiebelen onrustig op een bankje. Het debat start om 13:00 uur en wij hebben dus nog 25 minuten vóór dat het begint. Wij zijn allebei zenuwachtig. Wij beslissen alvast naar de Suze Groenewegzaal toe te lopen om te kijken hoe wij straks willen gaan staan om de tekeningen uit de delen.
Wij hebben hier weken naartoe geleefd. Het begon eigenlijk op een werkbezoek waar Hugo met een groep ambtenaren en adviseurs in Schiedam kwam kijken hoe wij met de VVE problematiek aan de slag zijn gegaan. Wij hadden een stukje samen teruggereisd en in de trein had Hugo helder gemaakt dat hij er doorheen zat. “Ik ben jaloers op jouw problemen”, had hij mij toen verteld, waarop ik heel erg moest lachen. Dat leek mij stug.
Wij spraken af dat wij nog een keertje koffie zouden zouden drinken. Dat gebeurde begin januari. Na het uitwisselen van anekdotes, werd hij plots erg serieus. Hij vertelde dat hij voornemens was om iets te doen om bij beleidsmakers duidelijk te maken dat de wijkaanpak, waar zij de mond vol van hebben en hun hoop op hebben gevestigd als het gaat om de warmtetransitie, simpelweg niet van de grond ging komen.
Nu moet je je voorstellen dat “de wijkaanpak in de warmtetransitie” zo ongeveer hetgeen is waarmee hij de afgelopen vijf jaar mee naar bed ging en mee opstond. Hugo is een warmteregisseur, vriend van gemeentes en kennisbron als het gaat om subsidies, wet- en regelgeving en businesscases. Die businesscases heeft hij over de jaren heen steeds zien sneuvelen. Stijgende aardgasprijzen waardoor de SDE++ niet meer gunstig uitpakt voor duurzame warmte, stugge regels rondom NTA 8800-normen waarbij kleine warmtenetten voor woningcorporaties in het landelijke gebied ineens niet meer interessant waren, subsidiepotten voor bepaalde doelgroepen plotseling leeg bleken te zijn, enzovoorts. Na een opeenstapeling van teleurstellingen, waar enthousiaste en ondernemende wethouders die hij adviseerde de handdoek in de ring moesten gooien, wil hij niet meer verder. Sterker nog, hij rondt nog wat af en gaat daarna een tijdje wandelen ergens in Europa. Het warmtehoofdstuk afsluiten.
Tijdens onze koffiedate vertelde hij mij over zijn afscheidscadeau aan de sector: een serie tekeningen waarmee hij inzichtelijk ging maken wat er nu misgaat. De lappendeken aan subsidies, de diffuse informatievoorziening voor woningeigenaren, de beperkingen voor de woningcorporatie die volgens het Klimaatakkoord als startmotor moesten fungeren, de VVE’s die bij overheden niet in beeld zijn en tegen de stroom in moeten zwemmen als het gaat om verduurzaming. Het gemeentelijk vastgoed dat eigenlijk een spagaat is tussen overheid en beheerorganisaties of schoolbesturen met een eigen tempo, eigen begroting en eigen subsidiemogelijkheden. Ga zo maar door.
Elke vrijdagmiddag hebben wij met elkaar via teams met Iren gesproken, de tekenaar met het eeuwige geduld. “Iren, we willen een kip en een ei”, “Iren, het is niet BAC maar BAK”, “Iren, wacht, wij hebben ook iets getekend, ik app het zo” – (enter een plaatje van kleutertekening, volledig onleesbaar). Uiteindelijk kwamen er een aantal geslaagde tekeningen. Lang hebben wij getwijfeld wat we daarmee gingen doen. Aanbieden aan de ministeries van EZK en BZK? Proberen langs de verschillende lobbycircuits? Een online petitie starten? Toen wij hoorden dat de commissie BZK van de Tweede Kamer een debat zou hebben over de gebouwde omgeving en voortgang van het Klimaatakkoord hieromtrent, werd het ineens duidelijk: we zouden de tekeningen op A3 printen en aanbieden aan Kamerleden bij de ingang.
En daar staan wij dus nu. De eerste Kamerleden komen langs. Wij kennen ze niet allemaal dus is het een beetje onhandig om te zien wie wij precies moeten hebben. “Bent u Kamerlid?” “Ja!” “Wij zijn allebei werkzaam in de warmtetransitie en willen met deze twee tekeningen inzichtelijk maken waarom de wijkaanpak nu vastloopt en hoe het geld niet terecht komt bij de mensen die het het hardst nodig hebben.”
“Jullie missen er een heleboel”, zegt iemand naast ons. Verrek! Je kan blijkbaar binnendoor ook naar een commissiezaal. Gelukkig worden die mensen door hun collega’s gewezen op onze aanwezigheid buiten. Ze melden zich allemaal voor een tekening. De minister is ook binnendoor gegaan, ik zie hem verbaasd kijken naar de velletjes A3 bij iedereen voor de neus, hij heeft ze niet. Wat staat erop?
Het is een illusie te denken dat deze tekeningen de koers van het debat gaan wijzigen. De inbreng is lang voorbereid, en de partijenstokpaardjes komen van stal. Ik doe live verslag op Twitter. Hugo typt een heel boze draad en verwijdert hem gelijk. Hij is teleurgesteld. Het gaat vandaag niet over de wijkaanpak. Het gaat over de uitzending van Pointer over de niet kloppende energielabels bij huurders. Het gaat over een tochtkorting. Het gaat over biobased bouwen. Het gaat over de CO₂-rekensystematiek van de gebouwde omgeving. Het gaat over een platte lobby voor een mkb-er die iets slims heeft bedacht om foute labels te toetsen. Het gaat (een kwartier lang!) over of je voor een huis in Barneveld wel of niet kloppend advies kan krijgen via verbeterjehuis.nl.
De Kamerleden vliegen de zaal uit na het luiden van de bel om te gaan stemmen over een voorstel van Financiën of Landbouw of weet ik wat, waardoor ze de antwoorden van de minister niet kunnen horen. Het is versnipperd, chaotisch en onnavolgbaar. De enige echt inhoudelijke inbreng komt van de fracties van de SGP en CU tegen wie de minister antwoordt dat het “behoorlijk detaillistisch is voor het debat”. Hij had wel een kwartier de tijd voor de discussie over het huis in Barneveld maar voor de VvE’s duurt het antwoord maximaal anderhalve minuut. En ik neem het Kamerleden niet eens kwalijk, want wat moet je anders als je ook van landbouw, energie, mijnbouwschade én van vluchtelingenkwesties bent.
Het debat is voorbij en wij ruimen onze spullen op. De toeschouwers die aanwezig waren in de zaal lopen naar ons toe, om een tekening te vragen. Wij hebben er nog een paar over en geven ze weg. Katrijn de Ronde van Energeia zit nog haar artikel naar aanleiding van vanmiddag uit te typen en wij wachten op haar om samen naar het station te lopen. In de trein kijken Hugo en ik elkaar aan, total loss van de emoties van de dag, de opwinding van de lancering van de actiesite reddewijkaanpak.nl en het uitdelen van de tekeningen aan Kamerleden met een korte pitch over de waarom.
De vraag die ons bezig houdt is of wij nu impact hebben kunnen maken? Dat wij allebei een hand kregen van de minister in de pauze (en hem de tekening hebben kunnen geven) is natuurlijk een hoogtepunt geweest, maar niet het doel van de dag. Wij pakken allebei onze telefoon en zien dat LinkedIn en Twitter ontploft zijn met reacties op de site en actie. Wij lezen herkenning. De tekeningen worden gedeeld. Wij krijgen berichten of zij gebruikt mogen worden in presentaties, gedeeld mogen worden met collega’s, wethouders, opdrachtgevers.
Wij kijken snel naar de cijfers: in de afgelopen twaalf uur zijn er 1.500 bezoekers geweest op de site die de tekeningen hebben gedowload. Duizend vijfhonderd!! Het is geen juicekanaal over de relatie van Monique en André, hè. Het zijn nerdy tekeningen met een uitleg over waarom er sprake is van vollooprisico’s bij wijkprojecten in de warmtetransitie. Tevreden zitten wij tegenover elkaar in stilte in de coupé. In Utrecht nemen wij afscheid. “Wat een dag hè”, zegt hij. Ik heb me al omgedraaid richting de fietsenstalling en roep na: “Inhoud wint Hugo, inhoud wint!”.
PS: Voor de helderheid van deze column is Hugo B “Hugo”, en Hugo de Jonge “de minister”. Het leek mij een stuk overzichtelijker.