Reken alle huishoudens één vast, landelijk gereguleerd bedrag voor hun gebruik van om het even welke energienetten. Het is één van de ideeën uit een policy paper van CE Delft, in opdracht van energiebedrijf Essent, over het betaalbaar houden van de aardgasrekening in de energietransitie.
De komende jaren loopt de gasrekening naar alle waarschijnlijkheid flink op, zo constateert onderzoeksbureau CE Delft in het policy paper. Dat is als gevolg van hogere prijzen op de groothandelsmarkt, maar zeker ook als gevolg van beleidskeuzes: een steeds kleiner aantal huishoudens dat de kosten voor het gasnet moet opbrengen doordat steeds meer huishoudens van het gas afgaan, de bijmengverplichting voor groen gas en het betalen voor uitstoot van broeikasgassen als emissiehandelssysteem ETS2 wordt ingevoerd.
Dat sluit aan bij een onderzoek dat Essent adviesbureau Berenschot een jaar eerder liet uitvoeren, naar de energierekening van huishoudens in 2035. Ook daaruit bleek dat huishoudens met een cv-ketel de energiefacturen waarschijnlijk zouden zien oplopen. Huishoudens die hun woning kunnen verduurzamen of al hebben verduurzaamd met een warmtepomp of zonnepanelen hebben daar veel minder last van.
Wal en schip
Maar lang niet iedereen kan dat, en het is de groep die tussen wal en schip dreigt te vallen waar Essent aandacht voor vraagt. Het energiebedrijf ziet de prikkelwerking van hoge aardgasprijzen voor verduurzaming, en pleit dan ook niet voor het verlagen van de gasrekening.
Wel wil Essent hulp voor huishoudens die het niet zelfstandig voor elkaar kunnen boksen. Het bedrijf noemt het Noodfonds Energie als optie om in te zetten; en dan niet in de vorm van prijscompensatie, maar in de vorm van hulp bij het verduurzamen van woningen. Energiebedrijf Eneco brak daar eerder ook al eens een lans voor, en het idee kwam later terug bij de opzet van een coalitie tegen energiearmoede. Het huidige kabinet lijkt het noodfonds in oude vorm – dus het compenseren van de energierekening voor kwetsbare huishoudens – te willen voortzetten.
Recent becijferde TNO dat de groep huishoudens in energiearmoede op dit moment een krappe 400.000 huishoudens omvat. Oplopende aardgasprijzen zullen die groep doen groeien, aldus het paper van CE Delft. Het blijkt moeilijk om de groep kwetsbare huishoudens en huishoudens in armoede te bereiken, ondanks het staande overheidsbeleid, waaronder het Nationaal Warmtefonds met 0%-leningen ook voor mensen zonder kredietruimte, de afspraken over verduurzaming met woningcorporaties, en de initiatieven van gemeenten om bepaalde kwetsbare huishoudens te ontzorgen (bijvoorbeeld in Utrecht).
Beleidsmaatregelen
CE Delft doet in het paper een achttal voorstellen die de energietransitie vaart moeten laten houden maar ook de pijn van oplopende aardgaskosten kunnen beperken voor kwetsbare huishoudens. Een opvallende daarvan is om huishoudens voortaan één keer netkosten te laten betalen voor het gebruik van energienetten; daar zouden dan alle netten voor elektriciteit, gas en warmte onder vallen. De gedachte is dat op die manier de rekening voor het onderhouden van het gasnet niet landt op het bordje van een steeds kleiner aantal huishoudens. Het idee vereist nog wel de nodige uitwerking, waarschuwt CE Delft.
Een andere optie om dat probleem op te lossen is een transitievergoeding voor regionale gasnetbeheerders, waaruit zij bijvoorbeeld de verwijderingskosten kunnen betalen. Dat zou vanuit de klimaatgelden kunnen komen. Ook noemt CE Delft de mogelijkheid om meerjarig de transporttarieven van GTS, de gastransportbeheerder, vast te stellen. Dat geeft duidelijkheid, en die duidelijkheid vermindert de risico-opslag die energieleveranciers hun klanten rekenen. Dat verlaagt de rekening voor huishoudens.
Bijmengverplichting
Andere voorstellen voor beleidsmaatregelen zijn het verlengen van de bijmengverplichting voor groen gas tot 2035 of in ieder geval te zorgen voor een goed werkende markt voor groen gas. Ook noemt CE Delft het niet heffen van energiebelasting over groen gas als mogelijkheid. Een alternatief daarvoor is om de huishoudens te compenseren voor de extra kosten als gevolg van het ETS2, het betalen voor de uitstoot van broeikasgassen. Ook noemt CE Delft het beschikbaar stellen van gasopslag Norg voor andere marktpartijen. De NAM heeft de optie opgeworpen om die opslag leeg te pompen en de opslag effectief te beëindigen, maar die opslag zou ook door andere partijen gebruikt kunnen worden.
Het grootste deel van de voorstellen betreft overheidsbeleid. Randvoorwaardelijk is het hebben van inzicht van het effect van beleid op de gasrekening, stelt CE Delft. De maatregelen zijn in het policy paper nog niet diepgravend uitgewerkt.