De afknapper

Vorige week ging ik naar Groningen waar ik te gast was voor een paneldiscussie over rechtvaardigheid en het energiebeleid. Door verdrietige omstandigheden was ik even bang dat ik niet goed uit mijn woorden zou komen, maar de eerste stelling waar wij over moesten debatteren was gelukkig “energiearmoedebeleid is onzin” en mijn nekharen kwamen gelijk scherp overeind en alle zintuigen deden weer mee.

In de discussie kwamen wij tot een interessante wisseling over nut en noodzaak van kostenberekeningen. Ik heb al in eerdere columns laten vallen dat ik very unimpressed ben met de inschattingen die worden gemaakt door de verschillende rekenmeesters die het land rijk is over de kosten van het aardgasvrij maken van woningen. Stelselmatig te laag ingeschat en eigenlijk super demotiverend als je zelf offertes gaat vragen.

Ik heb weleens als repliek op social media te horen gekregen dat enkele mensen het voor minder hebben gedaan door zelf hele weekenden op te offeren aan het zelf aanbrengen van isolatie of voor de lol installeren van nieuwe radiatoren, maar mijn man werkt liever in Excel en ik heb écht andere hobby’s. Bij feestjes of de ALV van de energiecoöperatie ga ik altijd op ruime afstand van de Crocodile Dundee van de energie zitten: ik vind het bijna net zo’n afknapper als mannen die beginnen over hun nieuwe carbonwielen, GPS, radar en vermogensmeter en met mij willen debatteren of die duizenden euro extra het waard zijn voor die ene kilometer per uur harder fietsen.

Bij de vraag of de rekensommen het energiearmoedebeleid helpen ondersteunen was mijn genuanceerde stelling “zeker niet”. Ze zetten beleidmakers op een verkeerd spoor en zorgen ervoor dat andere rekenmeesters zich rijk rekenen met het halen van klimaatdoelen. Zo worden subsidies niets meer dan fooien en voelen mensen zich bedrogen en ook nog eens ontmoedigd om een vervolgstap te zetten. Toch frappant dat als de overheid wil weten wat het onderhoud van een cv-ketel kost voor de berekeningen van niet-meer-dan-anders zij aankloppen bij Govert Goudglans, maar als er sprake is van een inschatting van de kosten van isolatie als onderbouwing van een subsidie ze liever gaan kijken bij Klaas Beunhaas.

Maar goed, kritiek leveren is gratis en ook ik worstel met hoe je huiseigenaren het beste kan helpen in hun zoektocht naar een zuinigere woning. Op mijn werk hebben wij dan ook recentelijk een wijkenquête uitgedaan om bij bewoners te polsen wat zij als een waardevolle ondersteuning zouden beschouwen.

Eerlijkheid gebiedt mij te zeggen dat het een wijk is die in een eerdere transitievisie warmte als ‘all-electric’ was aangeduid. Moet je huis-aan-huis-bezoeken aanbieden en een installateur langs sturen? Probeer je ze te verleiden je informatiefolders te lezen of bewonersavonden te bezoeken? En wat zet je in de folders dan? De gemiddelde kosten van isolatie op een rijtje zetten samen met een inschatting voor een warmtepomp? En doe je dat hybride of niet, met of zonder een boilervat? Een modelwoning inrichten? Tupperware-avonden organiseren?

Ik vind dat echt lastig. Als huiseigenaar wil ik soms ondersteund worden maar ben ik tegelijkertijd wantrouwend als het gaat om groepsaanbiedingen of overheidsinkopen. Ook moesten wij iets bedenken om mensen te overtuigen de enquête überhaupt te vullen. Na lang wikken en wegen en gezien het feit dat afnamecongestie een actueel thema is kwamen wij uit op een ‘meterkastcheck’.

De eerste specialist die ik hiervoor benaderde bleek meterinstallaties inderdaad te controleren, maar het ging in zijn geval om ingewikkelde NEN-zaken met veiligheidschecks. Niet helemaal iets waar mijn doelgroep gelijk iets aan zou hebben. De tweede specialist wist niet zeker of hij mij wel kon helpen: stuur mij een paar foto’s van een meterkast, cv-installatie en dakopstelling van een representatieve woning uit de wijk in kwestie.

Ik vond een collega die er zelf woonde en appte haar foto’s aan hem door. “Ik heb echt niets gedaan aan verduurzaming”, had zij zich bij mij geëxcuseerd. Wat ik vervolgens van de specialist ontving, was een overzichtelijk en glashelder rapport van haar 1-fase aansluiting met hoofdzekering van 1×25 A en wat ze allemaal aan ruimte nog had in de verdeler om eventuele stappen te zetten richting elektrisch koken of een deel van haar warmtevraag te elektrificeren.

Waar ik meestal binnen één zin afknap op de verhalen van alle self-taught energiecoaches die hun eigen warmtepomp in elkaar hebben geknutseld, vond ik dit mogelijk het meest boeiende rapport dat ik in jaren had gelezen. Een advies waar je niets mee moet, maar alles mee kan. Je hebt er nog geen goedkope en in een handomdraai geïnstalleerde warmtepomp mee, maar je hebt je eerste aanknopingspunt te pakken. Misschien moeten mannen voortaan vaker met mij praten over hun meterkast.