Schrap de energiebelasting op elektriciteit, stellen onder andere de energiebedrijven Essent en Vattenfall, het Nibud en de Consumentenbond voor. Het is één van de adviezen aan de Tweede Kamer om de energierekening betaalbaar te houden.
Op woensdag komt een keur aan partijen langs in de Tweede Kamer om de parlementariërs inzicht te verschaffen in het huishoudboekje van Nederlandse huishoudens en de energierekening in het bijzonder. Het onderwerp van gesprek is de betaalbaarheid van de energierekening, met in het kielzog daarvan de vraag of de energietransitie huishoudens op kosten jaagt. Dat gaat dan met name over de oplopende kosten door hogere nettarieven, de groengasbijmengplicht en het aankomende CO₂-beprijzingsmechanisme ETS2.
Energiearmoede
Deelnemers Rondetafel
De deelnemers aan het rondetafelgesprek over de betaalbaarheid van de energierekening in de Tweede Kamer zijn: kennisorganisatie TNO, lector Martien Visser van de Hanzehogeschool, toezichthouder Autoriteit Consument & Markt, belangenverneniging Consumentenbond, budgetinstituut Nibud, energiefixorganisatie Fixbrigade, voorlichtingsinstantie Milieu Centraal, energiebedrijven Essent en Vattenfall, en belangenorganisaties Nederlandse Vereniging Duurzame Energie en Netbeheer Nederland.
Sinds de energiecrisis staan betaalbaarheid en energiearmoede hoog op de prioriteitenlijst. Veel maatregelen, die nodig zijn om verduurzaming aan te wakkeren, hebben effect op de energierekening. Neem bijvoorbeeld het verzwaren en uitbreiden van het elektriciteitsnet. Dat is nodig om van de huidige situatie met een volgelopen stroomnet naar een toekomst met elektrificatie en duurzame opwek toe te gaan. Maar de kosten daarvoor landden nu vooralsnog bij de gebruikers, en dan met name bij de kleinverbruikers, aldus verschillende deelnemers aan de rondetafel. De huishoudens dus. Hoe kan die energierekening betaalbaar worden gehouden?
Elk van de elf partijen heeft een position paper aangeleverd met daarin opties en mogelijkheden. Geen van hen is voorstander van het op de rem trappen bij de energietransitie. Integendeel. De meest populaire maatregel is volle kracht vooruit met het verduurzamen van woningen. Energie die een huishouden niet verbruikt, hoeft dat huishouden immers ook niet te betalen.
De meeste partijen zien daar ook een belangrijke rol voor de overheidskas: de Consumentenbond en toezichthouder Autoriteit Consument & Markt roemen het bestaande Nationaal Isolatieprogramma, budgetinstituut Nibud spreekt over publieke financiering, en belangenclub Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE) ziet graag een publiek fonds met geld voor verduurzamingsmaatregelen. Energiebedrijf Vattenfall ziet een publiek fonds voor zich dat zowel inkomensondersteuning biedt, zoals het huidige Tijdelijke Noodfonds Energie, als huishoudens in energiearmoede helpt met verduurzaming.
Energiebelasting
Op nummer twee qua populariteit staat het verlagen of zelfs afschaffen van de energiebelasting op elektriciteit. De Consumentenbond en Vattenfall memoreren allebei dat dat in lijn is met Europese regelgeving (EU Affordable Energy Action Plan). Het Nibud heeft, samen met Topsector Energie, het Nationaal Klimaat Platform, Milieudefensie en Natuur&Milieu, onderzoeksbureau Kalavasta laten kijken naar een andere verdeling van de energiebelasting – niet naar verbruik, maar naar inkomen. De energielasten verschuiven dan van lage naar hoge inkomens, terwijl de prikkel tot verduurzaming blijft bestaan, aldus het Nibud.
Ook Vattenfall werkt het eigen voorstel verder uit, met als doel dat de overheid niet al te zeer inlevert op inkomsten. Het energiebedrijf stelt voor om tegelijkertijd met het verlaging van de energiebelasting op stroom die op gas te verhogen met €0,40, en de teruggaaf energiebelasting met €150 op te plussen. “Hiermee blijft de impact voor de schatkist beperkt tot -€0,5 mrd per jaar”, staat in het position paper, terwijl een gemiddeld huishouden met cv-ketel er zo’n €50 op vooruit gaat en de terugverdientijd van een warmtepomp naar acht jaar zakt.
Het verlagen van de energiebelasting op aardgas komt bij verschillende partijen ter sprake, het meest vocaal bij Martien Visser, lector aan de Hanzehogeschool. Hij combineert dat met normering, dat wil zeggen, het verplicht stellen van verduurzamingsmaatregelen zoals isolatie bij verbouwing, een (hybride) warmtepomp bij het vernieuwen van de ketel en een verbod op het verhuren van woningen met een slecht energielabel. Visser schrijft: “Hoewel Nederlandse burgers en bedrijven gewoonlijk niet blij van normering worden, zullen veruit de meesten het prima vinden, als het gecombineerd wordt met forse verlaging van de energiebelastingen.”
Netkosten
De oplopende kosten voor het elektriciteitsnet komen aan bod in verschillende papers. De consensus is dat de lasten anders moeten worden verdeeld, en niet in de verwachte mate bij huishoudens moeten landen.
De wijze waarop dat zou moeten gebeuren, verschilt per partij. Meerdere papers verwijzen naar de voorstellen uit het IBO. Netbeheer Nederland noemt daarnaast ook nog het snel aanleggen van warmtenetten, om op die manier de toekomstige druk op het elektriciteitsnet te verminderen, en het stimuleren van slimme apparaten. Die kunnen dan netbewust worden aangestuurd. Over thuisbatterijen is de netbeheerdersclub nog niet onverdeeld enthousiast: “Geen subsidie aan thuisbatterijen tot er afspraken zijn gemaakt over netbewuste inzet.”