Als het aan de Partij voor de Dieren ligt, stapt Nederland uit de Navo en besteedt het de Navo-norm voor verplichte defensie-uitgaven (5% van het bbp) in de toekomst aan het bestrijden van de klimaat- en biodiversiteitscrisis.

Dat blijkt uit het concept-verkiezingsprogramma voor de Tweede Kamerverkiezingen van 29 oktober, dat de PvdD dinsdag heeft gepubliceerd. Het is een van de opvallendste nieuwe standpunten op het gebied van klimaat en energie die de partij heeft opgenomen in haar concept-verkiezingsprogramma, dat op die thema’s verder vrijwel identiek is aan dat van twee jaar geleden.
Download document:
Naast de 5%-norm is de belangrijkste toevoeging sinds de Tweede Kamerverkiezingen van 2023 dat de PvdD nu pleit voor een nationaal CO₂-budget als “basis van het klimaatbeleid”. Een “eerlijke verdeling” van het mondiale CO₂-budget moet ervoor zorgen dat de opwarming van het klimaat beperkt blijft tot 1,5°C, aldus de partij.
Voor de rest verschillen de (vele) klimaat- en energiepunten in het nieuwe programma weinig met 2023. Ook nu pleit de PvdD ervoor dat Nederland klimaatneutraal is in 2030, twintig jaar eerder dan het doel is van het huidige kabinet. Het verplichte “klimaatplan” voor uitstootreductie bij bedrijven maakt een terugkeer, net als maatregelen om vervuilers te laten betalen, zoals een progressieve energiebelasting, het afschaffen van fossiele subsidies en een hogere heffing op CO₂-uitstoot.
Schijnoplossingen
Andere punten die de PvdD handhaaft ten opzichte van 2023 zijn onder meer het terugbrengen van het energiesysteem in publieke handen (iets waar ook de SP voor pleit), met een sterke focus op lokale opwek en duurzame energiecoöperaties; strengere energienormen voor gebouwen, met verplichte zonnepanelen op alle nieuwbouw; een verbod op kolen, olie en gas in Nederland vanaf 2030; een versnelde stop van de olie- en gaswinning op land en zee; een Nederlandse inzet voor een Europees verbod op schaliegas en teerzand-olie; en een versnelde uitbouw van zon- en windenergie op land en wind op zee – met aandacht voor de ecologische gevolgen.
Ook wil de PvdD nog altijd een volledige stop op wat de partij “schijnoplossingen” voor de energietransitie noemt, zoals kernenergie, bio-energie, warmtenetten en waterstof op basis van fossiele bronnen, en CO₂-afvang en opslag (CCS). De CO₂-heffing wordt wat de PvdD betreft nog altijd verhoogd en uitgebreid, waar minister van Klimaat en Groene Groei Sophie Hermans (VVD) die heffing onlangs juist opschortte tot 2030.
Afbouwen petrochemische industrie
Nieuw in 2025 is dat de PvdD nu expliciet rept over het afbouwen van vervuilende industrieën als de petrochemische industrie en de olieraffinaderijen. Het huidige en voorgaande kabinetten zetten voor verduurzaming van deze sectoren in op maatwerkafspraken, maar dat leverde tot nu toe niet genoeg CO₂-reductie op. In juni werd zelfs bekend dat het kabinet de maatwerkaanpak staakt met vijf van de dertien bedrijven die daartoe een ambitiedocument hebben ondertekend, waaronder oliebedrijven Shell en BP.
De PvdD kiest voor een veel hardere koers. De partij wil “financiële (krediet)restricties, investeringsbeperkingen en uitfaseringsschema’s” inzetten om de fossiele sector “systematisch” te ontmantelen. Nederlandse banken en investeringsfondsen die leningen aan fossiele projecten verstrekken, moeten die van de PvdD verplicht afbouwen.
Dan is er nog het landelijk verbod op reclame voor fossiele producten (zoals vliegreizen, auto’s met een verbrandingsmotor, fossiele brandstoffen, en grijze stroomcontracten). Hiervoor pleitte de PvdD in 2023 ook al, maar in het nieuwe programma kan het wijzen op succesvolle lokale verboden in onder meer Utrecht en Den Haag. Ook wil de partij nog altijd een “waarschuwingslabel” bij “verkooppunten van fossiele brandstoffen, vliegreizen, cruisereizen en voertuigen met een verbrandingsmotor”, waarop wordt gewaarschuwd voor de gevolgen van de klimaatcrisis.
Alle verkiezingsprogramma’s
VVD: Energiebeleid is veiligheidsbeleid
SP: ‘Supersociale’ SP hamert op publieke zeggenschap
BBB: BBB wil Deltaplan voor energie en kleine kerncentrales
NSC: Buitenlandse gebruikers Nederlandse stroom moeten betalen voor transport
GroenLinks-PvdA: Geef vergunningen stroomnet sneller af
Partij voor de Dieren: Nationaal CO₂-budget en 5% bbp naar klimaat en natuur
JA21: JA21 wil Nederland ‘volledig op kernenergie’ laten draaien
ChristenUnie: Randvoorwaarden voor vergroening op orde krijgen
PVV: Ministerie van Betaalbare Energie en turbines afbreken
CDA: CDA kiest voor ‘Europees ambitieus klimaatbeleid’
Volt: Volt wil voorop lopen op gelijk Europees speelveld
FvD: Ruim baan voor fossiele energie, Groningen weer open
SGP: Verstandig verduurzamen zonder concreet klimaatdoel
D66: D66 wil wind op zee ook via de vraagkant stimuleren
Denk: Denk wil klimaatdoelen halen én lagere accijns op benzine