JA21 wil Nederland ‘volledig op kernenergie’ laten draaien

Als het aan JA21 ligt, bouwt Nederland de komende 25 jaar voor 20 GW aan nieuwe kerncentrales. Dat blijkt uit het concept-verkiezingsprogramma dat de partij deze donderdag heeft gepubliceerd.

In haar concept-programma schrijft JA21 af te willen van het huidige energiebeleid. Dat is volgens de partij “ideologisch gedreven”, en raakt “Nederlandse gezinnen en bedrijven flink in de portemonnee”. De radicaal-rechtse partij zegt niet dogmatisch, maar pragmatisch te willen zijn en daarom te kiezen voor een aanpak waarbij “betrouwbaarheid” en “betaalbaarheid” voorop staan.

Hoe die aanpak eruit ziet, volgens JA21: het Nederlandse energienet moet “volledig op kernenergie” gaan draaien. Om dat te bewerkstelligen, wil de partij zo snel mogelijk beginnen met de gefaseerde bouw van vier kerncentrales en vóór 2035 meerdere SMR’s (kleine modulaire reactors, red.) laten produceren in Nederland. Als klap op de vuurpijl wil de partij “ten minste 20 GW aan nieuwe kerncentrales realiseren in de komende 25 jaar”.

Twaalf tot negentien kerncentrales

Het kabinet werkt op dit moment aan de bouw van twee nieuwe kerncentrales, met de ambitie om er daarna nog twee te bouwen. Voor die eerste twee komt het vermogen per centrale, afhankelijk van de leverancier, te liggen op 1.050 MW of 1.650 MW. De bouw zal zeker tot na 2035 duren en €20 mrd tot €30 mrd aan overheidsgeld kosten, bleek afgelopen mei uit een Kamerbrief van minister van Klimaat en Groene Groei, Sophie Hermans (VVD).

Om de plannen van JA21 te bewerkstelligen, zullen de nucleaire ambities fors moeten worden opgeschroefd. Uitgaande van de vermogens van de centrales die het kabinet nu overweegt, komt het erop neer dat de overheid, waarschijnlijk via een nieuw op te richten staatsbedrijf, twaalf tot negentien nieuwe kerncentrales moet gaan bouwen.

Los van de vraag hoeveel belastinggeld de plannen gaan kosten – JA21 wil “langetermijngaranties bieden zodat kerncentrales commercieel rendabel gebouwd kunnen worden” – is het onduidelijk waar al die kerncentrales moeten komen. Op dit moment zijn volgens het kabinet slechts vier locaties in Nederland geschikt voor de bouw van een nieuwe kerncentrale. Een optie zou zijn om meerdere reactors op één locatie te plaatsen, maar dat zorgt weer voor problemen met veiligheid, netcongestie en de beschikbaarheid van koelwater.

Zolang het Nederlandse energienet nog niet volledig op kernenergie draait, wil JA21 “de fossiele sector niet afschrijven”. Daartoe wil JA21 de aardgas- en kolencentrales openhouden en in Groningen “op een verantwoorde manier” naar gas blijven boren. Onder de Noordzee wil de partij de gaswinning intensiveren.

Capaciteitsmechanisme

Over zonne- en windenergie rept de partij alleen in negatieve zin: de technieken zorgen volgens de partij voor een instabiele energievoorziening, netcongestie, en (in het geval van windturbines) “schadelijke gezondheidseffecten”. Vanwege dat laatste punt pleit JA21 bij windturbines op land voor “een strenge afstandsnorm van tien keer de masthoogte”.

Wat de netcongestie betreft: ook dat wil JA21 oplossen met nieuwe kerncentrales, die volgens de partij minder belastend zijn voor het energienet. In de tussentijd zet de partij in op een capaciteitsmechanisme, waarbij gas- en kolencentrales betaald krijgen om productiecapaciteit beschikbaar te houden zodat ze kunnen inspringen als dat nodig is.

Op het gebied van industriebeleid wil JA21 “strategische sectoren en kritieke productieketens behouden en waar nodig terughalen naar Nederland”, al licht de partij verder niet toe welke kritieke productieketens het bedoelt, of hoe het die naar Nederland wil terughalen.

Ook schrijft JA21 een gelijk speelveld voor de industrie te willen creëren door vergunningsprocedures (bijvoorbeeld voor netaansluitingen of stikstof) te versnellen en regelgeving gelijk te trekken met landen als Duitsland en België. Zo komen er wat de partij betreft geen nationale koppen op EU-regels en wordt de nationale CO₂-heffing afgeschaft. “Duurzaamheid en circulaire economie” wil JA21, in tegenstelling tot kernenergie, alleen ondersteunen als het “rendeert”.