Artikelen over de verkiezingen

Door een bezuiniging van het kabinet van €1 mrd op de SDE++ is het onzeker of de subsidieregeling vanaf 2027 nog open kan. Daarvoor moet een nieuw kabinet extra budget vinden. Slechts vier partijen trekken in hun programma extra geld uit voor de SDE++, maar niemand komt aan een miljard.

Chemelot onderscheidt zich van andere industriegebieden door een sterke verwevenheid tussen de bedrijven. Dat is een goede uitgangspositie voor de omslag naar circulaire productie. Tegelijkertijd is het cluster in grote mate afhankelijk van twee grote spelers: OCI en Sabic.

Vertegenwoordigers van vijf haven-industriegebieden kregen dinsdag van acht partijen hun plannen te horen voor de verduurzaming van de industrie. Het goede nieuws voor de aanwezigen: alle acht waren het eens over het belang van een sterke industrie. Toen restte nog de vraag: hoe dan?

Staatsbedrijf EBN leek voor te sorteren op de aankoop van private warmtebedrijven tijdens het Nationaal Warmte Congres. Een besluit daarover is aan een volgend kabinet, maar de doorrekening van de partijprogramma’s laat nog geen potje voor overnames door EBN zien.

Van de tien partijen die hun verkiezingsprogramma hebben laten doorrekenen door het CPB en PBL, zijn er vier waarbij het doel om in 2050 klimaatneutraal te zijn “weer in zicht komt”, nadat de klimaatdoelen onder het huidige kabinet verder uit zicht raakten.

De verkiezingsprogramma’s van 2025 laten zien dat de veel partijen – niet alle – erkennen dat de energietransitie niet langs één route verloopt. De belangrijkste boodschap is helder: kernenergie en hernieuwbaar zijn geen concurrenten, maar partners in een CO₂-vrij energiesysteem, stellen Floriske Deutman en Marien Boonman vast.

Als er één ding is waar bedrijven uit de Nederlandse basisindustrie om vragen, is dat het gelijktrekken van de elektriciteitskosten met omliggende landen. Partijen hebben die noodkreet gehoord en beloven verbetering na de verkiezingen. Niet iedereen is er gerust op.

Als het aan Denk ligt, blijft de salderingsregeling alsnog behouden. Dat schrijft de partij in haar programma voor de Tweede Kamerverkiezingen van 29 oktober.

Op 29 oktober gaat Nederland naar de stembus. Een belangrijke dag voor de energietransitie en het klimaat. Want voor het halen van de wettelijk vastgestelde doelen zal een nieuw kabinet stevig aan de bak moeten. Wat willen de verschillende partijen en welke coalities zijn mogelijk?

Een brede coalitie van maatschappelijke partijen en bedrijven onder de hoede van het Nationaal Klimaat Platform heeft een ‘stembusakkoord’ gesloten met een zevental politieke partijen. Ook Milieudefensie sloot deze dinsdag een stembusakkoord, met vijf partijen.

Een komende regering staat voor een reeks grote vraagstukken. Een blik op de verkiezingsprogramma’s van de grote zes partijen toont dat de problemen worden benoemd, maar dat men terughoudend is om concrete oplossingen voor te stellen die vaak geld kosten of impopulair zijn.

D66 stelt dat wind op zee “de basis van onze schone energie” wordt in Nederland. Dat vraagt niet alleen investering in de windsector en infrastructuur, maar de overheid moet ook “cruciale projecten voor de verduurzaming van de industrie financieren en realiseren”. De sociaalliberalen presenteerden deze vrijdag het concept-verkiezingsprogramma.

“Zorg voor de schepping, verduurzaming met verstand”, heet het hoofdstuk dat de SGP wijdt aan verduurzaming, klimaat en energie in het concept-verkiezingsprogramma. Daar stelt de partij af te willen van concrete doelen voor vermindering van de CO2-uitstoot, zoals de huidige doelstelling van 55% reductie in 2030. “Daarvoor is de situatie te complex.”

Wat als VVD en GroenLinks-PvdA moeten gaan onderhandelen over een nieuw coalitieakkoord? De verschillen op het gebied van klimaatbeleid tussen beide partijen zijn wellicht kleiner dan ze lijken. Het zal vooral spannend worden als het gaat om de kostenverdeling.

Forum voor Democratie zet in op ‘een nieuwe kans voor Nederland’, onder leiding van de nieuwe lijsttrekker Lidewij de Vos. In het conceptverkiezingsprogramma maken klimaatbeleid en hernieuwbare energie echter geen kans. De gaswinning in Groningen kan daarentegen weer van start.

Er moet een Europese Energie-unie worden gevormd die klimaatneutraliteit in 2040 realiseert, staat in het concept-verkiezingsprogramma van Volt. De nieuwe Europese Commissie heeft volgens de partij geen groene ambities, en dus moet Nederland samen met andere ambitieuze lidstaten coalities bouwen om “onze toekomst veilig te stellen”.

De PVV van Geert Wilders wil als het op klimaat- en energiebeleid aankomt vooral veel stopzetten en terugdraaien. Nederland zou uit het Klimaatakkoord van Parijs moeten stappen, de Klimaatwet en het Klimaatfonds moeten van tafel.

Het CDA wil de Parijs-doelen halen met ambitieus klimaatbeleid, maar dan wel met behoud van gelijk speelveld in Europa. “Daarom volgen we de Europese klimaatdoelen en passen we de Nederlandse klimaatwet daarop aan”, leest het concept-verkiezingsprogramma.

Om Nederland van het slot te halen wil de ChristenUnie extra geld uit het Klimaatfonds inzetten voor netverzwaring en de warmtetransitie. Ook moet de overheid van de partij actief sturen op nieuw flexibel CO2-vrij productievermogen.

Als het aan JA21 ligt, bouwt Nederland de komende 25 jaar voor 20 GW aan nieuwe kerncentrales. Dat blijkt uit het concept-verkiezingsprogramma dat de partij deze donderdag heeft gepubliceerd.

Als het aan de Partij voor de Dieren ligt, stapt Nederland uit de Navo en besteedt het de Navo-norm voor verplichte defensie-uitgaven (5% van het bbp) in de toekomst aan het bestrijden van de klimaat- en biodiversiteitscrisis.

Vergunningen voor kritieke energie-infrastructuur moeten sneller kunnen worden afgegeven. GroenLinks-PvdA wil hiervoor een wetsvoorstel schrijven, staat in het concept-verkiezingsprogramma van de fusiepartij. Bij beperkte stikstofruimte krijgt het stroomnet voorrang.

NSC wil dat buitenlandse gebruikers van elektriciteit uit Nederland betalen voor het transport door netbeheerder TenneT. Dat staat in het concept-verkiezingsprogramma van die partij. Op welke manier NSC dat wil realiseren, is niet duidelijk.

De BBB wil een Deltaplan voor de energietransitie. Dat plan moet gebaseerd zijn op bewezen technologie. De partij wil kolencentrales ook na 2030 openhouden zolang er elders in Europa nog minder efficiënte centrales draaien. Daarnaast zet de partij in op kernenergie waarbij het hoge verwachtingen heeft van kleine modulaire reactoren (SMR’s).

De ‘klimaatrevolutie’ moet sociaal zijn, staat in het concept-verkiezingsprogramma van de SP en daarmee bedoelt de partij: collectief, met publieke zeggenschap en betaalt vanuit de diepste zakken.

Energiebeleid en klimaatbeleid staan gelijk aan veiligheidsbeleid. Dat stelt de VVD in het nieuwe verkiezingsprogramma. “Voor een veilige toekomst is een weerbaar en onafhankelijk energiesysteem onmisbaar.”