SGP: verstandig verduur­zamen zonder concreet klimaatdoel

“Zorg voor de schepping, verduurzaming met verstand”, heet het hoofdstuk dat de SGP wijdt aan verduurzaming, klimaat en energie in het concept-verkiezingsprogramma. Daar stelt de partij af te willen stappen van concrete doelen voor vermindering van de CO₂-uitstoot, zoals de huidige doelstelling van 55% reductie in 2030. “Daarvoor is de situatie te complex.”

“De schepping zucht onder de gevolgen van de zonde”, stelt de Staatskundig Gereformeerde Partij (SGP) vast in het concept-verkiezingsprogramma ‘Stem voor Christelijk Nederland’. “Onze manier van consumeren en produceren schaadt de leefomgeving en pleegt roofbouw op natuurlijke hulpbronnen en grondstoffen. Het gebruik van olie, kolen en gas zorgt voor veel broeikasgassen in de atmosfeer.” Daarom: “De uitstoot van broeikasgassen moet en kan omlaag.”

Maar de klimaat- en energieproblematiek is volgens de SGP te complex om een concreet wettelijk CO₂-reductiedoel te formuleren. “Denk aan de congestieproblematiek die verduurzamingsprojecten in de weg zit of de milieugevolgen die alternatieve energiebronnen kunnen hebben.” De klimaatwetgeving, die nu nog 55% CO₂-reductie in 2030 ten opzichte van 1990 eist, moet worden aangepast. “De SGP wil wegblijven bij doorgeslagen maakbaarheidsdenken, alsof de mens het klimaat regelt. We hebben onze verantwoordelijkheid te nemen, maar wel in de wetenschap dat God erboven staat.”

Trias energetica

Niettemin stelt de SGP: “We staan voor een duurzame, betrouwbare en betaalbare energievoorziening.” Om die verduurzaming te realiseren grijpen de gereformeerden naar de trias energetica, die begint met besparen. De komende twee decennia moet het energieverbruik met een derde dalen.

De resterende energievraag moet “eerst en vooral” door Nederlandse energiebronnen worden ingevuld: wind, zon, kernenergie, warmte in bodem, water en lucht, restwarmte en getijdenenergie. Daarbij gelden wel enkele voorwaarden, zoals: windparken horen niet in visrijke gebieden. “De Noordzee wordt niet volgebouwd met windparken vanwege de gevolgen voor het ecosysteem van de Noordzee en de ruimte voor de visserij.” Ook wil de SGP “geen zonneparken op goede landbouwgronden”. Om de leveringszekerheid te borgen is een capaciteitsmechanisme nodig in de vorm van vergoedingen voor bijvoorbeeld gascentrales om beschikbaar te blijven voor de momenten dat er een tekort aan stroom ontstaat.

Er moet vooral worden ingezet op kerncentrales en getijdencentrales, aldus de Staatskundig Gereformeerden, zonder te stellen wanneer die zullen bijdragen aan de gewenste verduurzaming van de energievoorziening. En haast met verduurzaming of niet: bij de bouw van kerncentrales is borging van de zondagsrust een randvoorwaarde. Verder moet er steun komen voor particuliere zonne-energiesystemen, moeten omwonenden profiteren van windparken, en wordt de winning van aardgas uit de kleine gasvelden gestimuleerd en gefaciliteerd.

Investeren in het elektriciteitsnet

Slimme ingrepen moeten netcongestie voorkomen, en er moet fors in het elektriciteitsnet worden geïnvesteerd. De rekening van deze investeringen wordt uitgesmeerd in de tijd via bijvoorbeeld een amortisatiefonds, een idee dat is opgeworpen in het Interdepartementaal Beleidsonderzoek Bekostiging Elektriciteitsinfrastructuur van begin dit jaar, en momenteel wordt uitgewerkt door het kabinet. “Zo blijft de energierekening betaalbaar”, meent de SGP.

De SGP is terughoudend ten aanzien van de komst van nieuwe stroomvretende datacenters. Elektrolysers en grootschalige batterijen op de juiste plekken in het net worden net zoals in omliggende landen vrijgesteld van het betalen van nettarieven. De structuur voor net- en leveringstarieven wordt zo aangepast dat er meer prikkels komen om stroom te gebruiken op momenten dat het aanbod groot is en de vraag laag. De SGP wil versnelling van procedures voor aanleg van trafo’s en kabels. Er komt hiervoor een stikstofvrijstelling.

De energie-intensieve industrie in Nederland lijkt een goede partner te hebben in de SGP. “We staan voor verduurzaming van de industrie, maar
wel met oog voor een zo eerlijk mogelijk speelveld. Verplaatsing van productie naar landen waar minder milieuregels zijn, willen we immers voorkomen: beter groen hier, dan grijs daar.”

Geen nationale koppen

Dat betekent concreet dat er geen “nationale koppen” worden gezet op het Europese CO₂-emissiehandelssysteem. De netkosten voor de industrie mogen niet doorstijgen, stelt de SGP, onder meer door de Volume Correctie Regeling (VCR) weer terug te brengen. Steun voor de industrie komt bij veel politieke partijen voor, maar terugkeer van de VCR staat in geen enkel ander verkiezingsprogramma. De VCR werd in 2023 door de Autoriteit Consument & Markt afgeschaft omdat deze niet doelmatig zou zijn. (De indirecte kostencompensatie, die vaak in een adem met de VCR werd genoemd als belangrijke maatregel om de industrie te ontzien, blijft in het concept-programma van de SGP onbenoemd.)

Overheid en netbeheerders moeten van de SGP tijdig in waterstof- en elektriciteitsinfrastructuur investeren, ook buiten de grote industrieclusters. De vraag naar groen staal en andere duurzaam geproduceerde industriële producten wordt gestimuleerd. Doelstellingen en verplichtingen voor gebruik van groene waterstof in de industrie worden afgestemd op het beleid in omliggende landen.

De overheid moet goed in de gaten houden dat huishoudens niet klem worden gezet via hun energierekening, want: “Energiearmoede is dichterbij dan je denkt”. Gemeenten moeten investeren in isolatie en andere verduurzamingsmaatregelen bij armere huishoudens, maar ook het Rijk en woningcorporaties moeten werk maken van grootschalige isolatieprogramma’s. Ook moet een vorm van vrijwillige gebouwgebonden financiering mogelijk worden – een lang bestaande maar lastig realiseerbare wens. De SGP: “Om juridische onduidelijkheid te voorkomen is betere wettelijke verankering van deze baatbelasting nodig.”