D66 wil wind op zee ook via de vraagkant stimuleren

D66 stelt dat wind op zee “de basis van onze schone energie” wordt in Nederland. Dat vraagt niet alleen investering in de windsector en infrastructuur, maar de overheid moet ook “cruciale projecten voor de verduurzaming van de industrie financieren en realiseren”. De sociaalliberalen presenteerden deze vrijdag het concept-verkiezingsprogramma.

Het programma met de titel Het kan wél is met 86 pagina’s een stuk beknopter dan de 231 pagina’s waarmee D66 in 2023 de kiezer tegemoet trad. Het document wordt daarnaast vergezeld van een uitvoeringsprogramma van nog eens 125 pagina’s.

Het woord “klimaatneutraal”, een begrip dat vorige keer nog gekoppeld werd aan het jaartal 2040, komt in het programma dat deze vrijdag is gepresenteerd niet meer voor. Desgevraagd laat de partij weten “zo snel mogelijk een klimaatneutraal Nederland” te willen. Maar: “Het klimaatbeleid stond onder dit grijze kabinet twee jaar stil. Als we nu kijken naar wat er moet gebeuren, wordt het een grote uitdaging om in 2050 klimaatneutraal te zijn.”

In vergelijking met 2023 wordt door de sociaalliberalen onder leiding van oud-klimaatminister Rob Jetten alleen in grote lijnen geschetst welke weg leidt naar de gewenste “economie die bloeit binnen de grenzen van de planeet”. Maar niet voordat uitgebreid wordt ingegaan op de bescherming van de democratische rechtsstaat. Klimaat en energie, twee jaar geleden het eerste hoofdstuk, staan in hoofdstuk vijf.

Wind op zee de basis

D66 stelt dat wind op zee “de basis van onze schone energie” wordt, en ook zonne-energie krijgt ruim baan. In beide wil de partij investeren. “De overheid moet investeringsrisico’s voor wind op zee wegnemen met contracts for difference. Op vaste momenten in het jaar tenders uitzetten. Investeren in de infrastructuur op zee”, somt de partij desgevraagd op. 

Om wind op zee een succes te maken, moet ook de vraagkant worden ontwikkeld. “De overheid moet cruciale projecten voor de verduurzaming van de industrie financieren en realiseren”, laat de partij weten. “De huidige aanpak faalt: maatwerkafspraken lopen stuk. Bedrijven kiezen om niet te investeren in groene industrieprojecten. Terwijl we met industrie van de toekomst, aangesloten op onze eigen energie van eigen bodem, wereldwijd toonaangevend kunnen worden.”

De sociaalliberalen blijven “openstaan” voor kernenergie. Het uitvoeringsprogramma noemt dat D66 met de bouw van twee kerncentrales doorgaat op de weg die het huidige kabinet al insloeg. Verder wordt batterijopslag gestimuleerd, net zoals warmteopslag en groene waterstofproductie. Met grootverbruikers komen afspraken over flexibel elektriciteitsgebruik, en er komen dynamische tarieven en dynamische energiecontracten in huishoudens.

Een sterk Europees energiesysteem

De partij zoekt veel aansluiting bij Europa. “Nederland neemt het voortouw voor een sterk Europees energiesysteem. We willen samen met andere landen stroomnetwerken delen en energieopslag organiseren. Ook werken we samen aan wind op zee, groene waterstof en betrouwbare netwerken onder de Noordzee.” En D66 zet in op “gelijke regels in Europa, zodat bedrijven in Nederland niet worden benadeeld ten opzichte van bedrijven in andere EU-landen”.

Maar dat wil niet zeggen dat alle maatregelen Europees genomen worden of anders niet. D66 wil zich ervoor inzetten dat andere landen “net zulk ambitieus beleid zullen voeren” als Nederland. “Zo zorgen we dat verduurzaming loont en voorkomen we dat landen elkaar naar steeds lagere milieustandaarden duwen om goedkoper te zijn”, aldus de partij. D66 wil een “echte” prijs op vervuiling, en alle fossiele subsidies uitfaseren.

Zo moet de industriële uitstoot omlaag: wie kan vergroenen met een houdbaar verdienmodel, moet dat ook doen. “Een gezonde economie bestraft vervuiling en beloont werk.” De overheid is er voor slimme prikkels, infrastructuur en minder papierwerk. “En we zijn ook eerlijk en realistisch: niet elke industrie past op elke plek. […] We stellen per sector een duidelijke einddatum voor fossiele technieken en we maken duidelijke plannen voor de overstap naar duurzame alternatieven.”

Ook buiten de industrie moet werk gemaakt worden van CO₂-reductie. In 2026 voeren de sociaalliberalen een wettelijk vastgelegde minimumprijs voor CO₂ in voor sectoren buiten het emissiehandelssysteem (ETS). “Deze prijs loopt stapsgewijs op, met jaarlijkse evaluatie.”

Ruimte op het net

D66 wil “de grootste prioriteit” geven aan de verzwaring van het elektriciteitsnet. “De energietransitie loopt vast zonder voldoende ruimte op het net. Daarom mogen netbeheerders sneller investeren. Ze worden verantwoordelijk voor genoeg netcapaciteit, die aansluit bij onze klimaatdoelen.” De vraag is of netbeheerders ook worden afgerekend op die verantwoordelijkheid, en zo ja: hoe? Om snelheid te maken, moeten procedures voor vergunningen korter en efficiënter worden.

Om investeringen op gang te brengen moet er een Nationale Investeringsbank voor grote transities komen, met een goed gevulde kas en een breed mandaat. Het Nationaal Groeifonds wordt hier onderdeel van. De publieke instelling moet gaan investeren “in wat Nederland vooruithelpt”, zoals in het elektriciteitsnet en in warmtenetten in de gebouwde omgeving. Ook moet de bank de opschaling van bijvoorbeeld groene waterstof steunen en technologische innovatie.

D66 wil dat niemand achterblijft in de groene economie van de toekomst. “De klimaatcrisis raakt ons allemaal, maar niet iedereen even hard. Daarom zorgt D66 voor een eerlijke verdeling van de kosten en de opbrengsten van de energietransitie. Zo maken we de omslag naar schone energie socialer en rechtvaardiger.” Alle huizen moeten energiezuiniger, er komt een grootschalig isolatieplan, inwoners krijgen een aandeel in lokale energieprojecten, kunnen delen in de opbrengst en krijgen daar zeggenschap over via coöperaties of participatiefondsen.