Ik heb de strijdlust van Don Quichot

Ik was vorige week bij een congres (tegen mijn principes in, I know) en deed onbezoldigd mee met een paneldiscussie over energiearmoede. In het panel zaten verder een wethouder, iemand van een energiebedrijf en een onderzoeker. En zoals mij de laatste tijd vaker overkomt, werd ik aangekondigd als opiniemaker. Op een irritatieschaal van één tot tien kan je mij geloof ik niet meer geërgerd krijgen.

Niet dat ik neerkijk op opiniemakers, ik kan ook smullen van een scherpe (radio)column of een raak stuk in de krant. Maar het is hun werk: ze zijn te boeken via agentschappen, schuiven aan bij talkshows en kunnen over ongeveer alle thema’s een opinie vormen.

Ik ben een one trick pony. Ik heb geen diploma als geopolitiek expert, viroloog of socioloog, heb geen mening over de opstelling van ons elftal en kwam er laatst bij het invullen van een stemwijzer achter dat ik heel erg opinieloos blijk te zijn. Bij dertien van de 25 vragen moest ik opzoeken waar het überhaupt over ging. Ik geloof dat als je bij een bruiloft door de tafelschikking naast mij belandt, de kans op verveling enorm is als je passie niet bij het verduurzamen van VvE’s ligt. Sterker nog, als ik thuis aan tafel het woord neem, geldt tegenwoordig de regel “als het maar niet over de Wet collectieve warmte gaat”.

Ik haastte mij dus om na de introductie toe te voegen dat ik een “echte baan” heb en dat Voetnoten en deze column eigenlijk mijn hobby’s zijn, net zoals ik tegenwoordig op hyroxles zit, of dat andere mensen puzzels leggen. Eenmaal thuis ging ik hier natuurlijk over doorzeuren en googelde ik op advies van mijn echtgenoot de definitie. Een opiniemaker is iemand die de publieke meningsvorming beïnvloedt en zo een wezenlijke bijdrage levert aan (bepaalde aspecten van) het maatschappelijk debat.

Hmm, oké, maar dát is natuurlijk wel mijn streven. De energietransitie is veranderd in een dikke stroopzee en – ondanks al onze gewaad – geraken wij maar niet aan de overkant. Wij bestellen rapporten, maar lezen ze niet. Wij vragen consultants om op te schrijven dat het meevalt, dat wij de doelen gaan halen, en dat we ons allemaal als een homo economicus houden aan de rationele denkwijze die wij aan de modellen hebben toegekend. Dat isolatie loont en amper nog wat kost. Dat de terugverdientijden in het hoofd van elke consument bij een energieaankoop zit. Op papier klopt alles – behalve in de KEV, maar die bak azijn komt gelukkig samen met het circus van Prinsjesdag uit en dan is er altijd genoeg te doen rondom het koopkrachtplaatje. Valt het klimaatprobleem niet meer zo op.

Ik heb mezelf als doel gesteld te benoemen wat er niet werkt, een stem te geven aan mensen die in het beleid stelselmatig worden vergeten of op achterstand worden gesteld. “Je vecht tegen de windmolens, mijn kleine Don Quichot”, zei mijn vader altijd. Dat is natuurlijk wat anders uitgepakt, maar ik snap wat hij bedoelde.

Misschien moet ik ‘opiniemaker’ gaan zien als een eretitel of geuzennaam. Deze trots gaan dragen en niet steeds laten corrigeren. Maar dan heb ik graag dat ik in panels terechtkom vol opiniemakers: die bij netwerkbedrijven werken, alles weten van allocatie op meetpunten, elektrotechneuten, advocaten in appartementsrecht, ambtenaren die de warmte- of energiewet hebben moeten schrijven.

En ik heb nog zitten nadenken: Don Quichot was natuurlijk zielig, vechtend voor zijn idealen maar steeds ingehaald door de werkelijkheid. Hij streed tegen denkbeeldige vijanden. Daar gaat de vergelijking van mijn vader mank. Het gaat erom dat je juist vanuit je idealen de gebreken uit de werkelijkheid blijft benoemen. Zolang je er net zoveel passie en strijdlust in stopt. Mijn collega’s kennen mijn motto en dat heb ik allang: “Ik werk hier tot mijn pas het niet meer doet”. Oftewel: wordt je opinie niet gewaardeerd en moet je onverhoopt weg? Er staan tientallen nieuwe banen in de energietransitie op je te wachten.