Auteur

Sjak Lomme

Maak schone lucht onderdeel van de energietransitie

Enkele weken terug verwierp de Tweede Kamer diverse moties die tot doel hadden om de luchtkwaliteit in Nederland te verbeteren. Hoewel het aanpakken van houtstook in woningen een van de meest effectieve maatregelen is om blootstelling aan fijnstof en roet te verminderen, wil de meerderheid in de Kamer daar de vingers niet aan branden. Vooralsnog, want de druk om tot actie over te gaan neemt gelukkig wel toe.

Fossiele subsidies: gaat het om de omvang of om resultaat voor het klimaat?

Qua publiciteit was de actie effectief, maar helaas valt nog te bezien of de blokkade van het laatste stukje van de A12 door Extinction Rebellion ook effectief was voor het beperken van de opwarming van de aarde. In plaats van het beperken van de uitstoot van broeikasgassen, lijkt de gehanteerde strijdkreet ‘stop fossiele subsidies’ te ontaarden in achterhoedegevechten over definities en bedragen.

Houd de kleinverbruikersmarkt tegen het licht

Recente ontwikkelingen op de consumentenmarkt voor energie laten zien dat het de hoogste tijd is om het marktontwerp eens goed tegen het licht te houden. De taak die de politiek zich zou moeten stellen is het creëren van een speelveld dat recht doet aan enerzijds (politieke) doelen zoals rechtvaardigheid, betaalbaarheid en duurzaamheid en anderzijds optimaal gebruik maakt van de voordelen die een vrije markt te bieden heeft, zoals keuzemogelijkheden, klantgerichtheid, innovatie en efficiëntie.

Verplicht vaste energiecontracten? Bezint eer ge begint!

Eind november informeerde minister Rob Jetten (Klimaat en Energie, D66) de Tweede Kamer over de stand van zaken met betrekking tot energiecontracten voor kleinverbruikers. In de brief wordt de vinger op diverse pijnlijke plekken gelegd, zoals grote prijsverschillen tussen bestaande en nieuwe klanten voor één en hetzelfde product. Die verschillen kunnen oplopen tot maar liefst een factor drie.

Uit de oude doos: wobbly gasturbines als breekijzer voor de vrije gasmarkt

Eind vorige eeuw deed zich een merkwaardig fenomeen voor. Europa wilde vrije leverancierskeuze introduceren voor elektriciteit en gas om de energiekosten voor gebruikers te verlagen en zodoende de Europese industrie mondiaal concurrerender te maken. Nederland steunde de beoogde liberalisering van elektriciteit van harte, maar bij gas lag Nederland dwars.

Pak leveringszekerheid gas structureel aan

Europa heeft zich wat betreft de gasmarkt in een zeer kwetsbare positie gemanoeuvreerd. Omdat de nood nu hoog is, is het begrijpelijk dat snelheid van acties soms belangrijker wordt gevonden dan zorgvuldigheid ervan. Desondanks doen beleidsmakers er goed aan om toch zoveel mogelijk te zoeken naar maatregelen die bijdragen aan structurele verbeteringen van met name de gasmarkt.

Prijsplafond: beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald

Over enkele weken treedt het prijsplafond voor energieleveringen aan kleinverbruikers in werking, maar over de precieze uitwerking wordt nog volop gediscussieerd. Eén van de pijnpunten is de vrees dat energiebedrijven bovenmatig veel aan de regeling gaan verdienen. Die vrees is terecht.

Wie houdt toezicht op de toezichthouder?

Het aanbieden van vaste tarieven voor langere termijnen zou als financiële dienstverlening moeten wordt beschouwd. Belangrijk daarbij is dat de consument keuze behoudt. Wat bovendien nodig is, is dat leveranciers is dat leveranciers in staat worden gesteld te specialiseren en diversifiëren.

Maak reconciliatie een zaak van Tennet en leverancier

Tennet alloceert verbruik bij de PV-partij en die allocaties kunnen in de loop van de daaropvolgende maanden nog significant worden aangepast (wat reconciliatie genoemd wordt). De PV-partij draait op voor deze kosten of opbrengsten, maar in feite horen ze thuis bij de leverancier. Beter zou zijn om reconciliatie niet langer via PV-partijen af te handelen, maar rechtstreeks tussen Tennet en de betreffende leverancier te verrekenen.

Dynamische tarieven en het energieplafond

Bij dynamische tarieven betalen consumenten voor het werkelijke verbruik in enig uur de bijbehorende uurtarieven op basis van gerealiseerde dagvooruit-uurprijzen op de elektriciteitsbeurs Epex Spot. Deze tarieven stimuleren afnemers om tijdens dure uren het verbruik zo veel mogelijk te verlagen ten gunste van verbruik in relatief goedkope uren. Daarmee kan niet alleen geld worden bespaard, maar wordt ook een bijdrage geleverd aan een energie-efficiëntere elektriciteitsmarkt.

Dynamische tarieven voor iedereen en stop met salderen

De Europese Commissie wil Europa door de energiecrisis loodsen met een pakket aan maatregelen. Eén van die maatregelen is het besparen van energie. De grote vraag is natuurlijk wel hoe die besparingen gerealiseerd gaan worden. Dat mede omdat juist elektrificatie kan helpen om energie te besparen.

Hou de uitvoering van het Bescherm- en Herstelplan Gas praktisch

Vanaf het begin van de liberalisering van de gasmarkt heeft de EC/EU aandacht geschonken aan het belang van een gezamenlijke aanpak bij het veiligstellen van de leveringszekerheid. Nederland, gezegend met relatief veel productie en opslagcapaciteit, uitwisselbaarheid van kolen- en gascentrales, een LNG-terminal, forse grensoverschrijdende transportcapaciteit en bovenal, het zeer flexibele Groningenveld, trachtte op gezette tijden zaken als onderlinge solidariteit af te zwakken. Die zou immers slechts één kant op kunnen werken.

Waar blijft de Consumentenbond 2.0?

De Consumentenbond roept minister Jetten op actie te ondernemen tegen te lage vergoedingen voor teruggeleverde elektriciteit. De minister zou daarom een ondergrens moeten vaststellen. Met die oproep gaat de Consumentenbond er aan voorbij dat Jetten ook een bovengrens voor de terugleveringsvergoedingen heeft aangekondigd ter bescherming van alle consumenten. Voor de energiemarkt zou het een goede zaak zijn als de Consumentenbond zich die denk- en werkwijze eigen maakt.

Redelijke opzegvergoeding moet de echte kosten dekken

Energieleveranciers die hun inkoop zo goed mogelijk willen laten aansluiten op de verwachte verkoop, ondervinden ernstige hinder van de richtsnoeren Redelijke Opzegvergoedingen Vergunningshouders (Rover). Consumenten mogen voortijdig uit een vasteprijscontract stappen maar moeten dan wel een vergoeding betalen. In de richtsnoeren schrijft ACM (kort door de bocht) voor dat maximaal €50 per resterend contractjaar per product in rekening mag worden gebracht.

Het Gasgebouw verdient juist navolging

Het NRC onthulde dit weekend dat het ministerie van Economische Zaken actief het openbaar maken van documenten over de Groningse gaswinning frustreerde. Heel ernstig in een democratie, citeert NRC Kamerlid Omtzigt. De suggestie van een schimmige lobby, of erger nog, een complot vanuit de oliebedrijven, wordt versterkt door de aanwezige vertegenwoordigers van Exxon en Shell met naam en toenaam te noemen.

Is de koperen plaat aan vervanging toe?

Steeds meer burgers en organisaties worden geconfronteerd met de krapte in de stroomnetten. Door het toepassen van redispatch als middel om de congestie te managen, kunnen netbeheerders de gevolgen enigszins beperken. Maar de kosten van deze koop- en verkoopacties lopen snel op.

ACM legt vinger op pijnlijke plek, maar plakt geen pleisters

Op basis van financiële informatie die bij leveranciers is opgevraagd, constateert ACM dat er geen acuut gevaar is op faillissementen. Dat goede nieuws is geen reden om op de lauweren te rusten, want de energiemarkt blijft wispelturig en dus kunnen er altijd slachtoffers vallen.

#StopGazprom contraproductief: wie nu contract opzegt, spekt Poetins oorlogskas

De oproep van de #StopGazprom-campagne aan gemeenten en waterschappen om hun gascontracten met Gazprom op te zeggen is gevoelsmatig goed te begrijpen, maar rationeel gezien zeer onverstandig. Opzeggen van de contracten zal in de meeste gevallen contraproductief uitpakken. In plaats van minder zal er juist meer geld in Poetins oorlogskas vloeien.

Regeling leveringszekerheid te risicovol

Het is de hoogste tijd een fatsoenlijke regeling leveringszekerheid op te stellen. De huidige regeling benadeelt niet alleen kleinverbruikers, maar brengt ook grote risico's met zich mee voor overnemende energieleveranciers. De rechter kan namelijk beslissen dat het inleveren of intrekken van een leveringsvergunning niet automatisch het einde van de leveringsovereenkomsten betekent.

Opgewekt subsidie stapelen

De energietransitie is een opgave van formaat. In korte tijd moet er veel gebeuren terwijl de mogelijkheden beperkt zijn. Het is zaak de beschikbare middelen zo goed mogelijk in te zetten. Het actieplan ‘Opgewekt Opslaan’ van ChristenUnie en VVD voldoet niet aan die eis.

Volgorde netinvesteringen hoort niet op het bord van provincies

Provincies willen een regierol bij het ontwikkelen van regionale energie-infrastructuur en roepen de regering op om die rol wettelijk te verankeren. De provincies willen samen met gemeenten en netbeheerders onderzoeken welke (mogelijke) knelpunten er zijn, om daarna te kiezen welke uitbreidingen eerder en welke later plaatsvinden. Daarbij zijn pijnlijke keuzes onvermijdelijk, en omdat provincies democratisch gekozen zijn, vindt het Interprovinciaal Overleg (IPO) daarom de regierol voor provincies voor de hand liggend.

Leveringszekerheid gas is vooral een Europese kwestie

De gasopslagen zijn dit jaar bijzonder slecht gevuld. Belangrijker nog, die lage vullingsgraad werd al aan het begin van de afgelopen zomer geconstateerd. Oproepen door Gasunie en in de Tweede Kamer zijn ongetwijfeld goed bedoeld maar verhullen ook de complexiteit van het probleem. De kwestie van leveringszekerheid van de gasvoorziening bestaat namelijk uit meerdere deelproblemen, is grotendeels internationaal van aard en eenvoudige oplossingen ontbreken.

Neem de Regeling leveringszekerheid op de schop!

Als de klanten van Welkom Energie over een grootverbruikersaansluiting hadden beschikt, dan waren ze bij het ter ziele gaan van hun leverancier zeer waarschijnlijk beter uit geweest dan als ‘beschermde’ kleinverbruiker. Dat is de wrange uitkomst van de speciale bescherming die kleinverbruikers ‘genieten’ via het vergunningenstelstel en de daaraan gekoppelde regelingen leveringszekerheid.

Waar is de strenge en transparante toezichthouder ACM?

In 2019 legde ACM energiebedrijf Anode een zware boete op, omdat Anode als PV-partij op oneigenlijke wijze het switchproces had gebruikt om niet op te hoeven draaien voor het energieverbruik van kleinverbruikers die niet in zijn portefeuille thuis hoorden. Hoewel de betreffende 432 klanten niets gemerkt hebben van wat zich in de EDSN-registers heeft afgespeeld, rekende de ACM het Anode zwaar aan het vertrouwen van consumenten en marktpartijen in het systeem van overstappen te hebben geschaad.

Hoe 'Welkom Energie'-debacles te beperken?

Door de ondergang van Welkom Energie gaan talrijke consumenten voor honderden tot mogelijk wel duizenden euro’s het schip in. Extreem vervelend, en dus ligt het voor de hand dat behartigers van consumentenbelangen oproepen om het toezicht op energieleveranciers aan te scherpen. Opmerkelijk is dat die oproep zich vooral op de politiek richt terwijl de eigen mogelijkheden van de belangenbehartigers worden genegeerd.

‘Winter is coming’: pas de gascontracten alvast aan

De kans is groot dat er een barre winter voor de deur staat, althans, wat de gasmarkt betreft. Er dreigt een structureel tekort. De gasopslagen zijn momenteel bijzonder slecht gevuld en bij de huidige hoge marktprijzen valt niet te verwachten dat de achterstand in vullingsgraad wordt ingelopen. Maar die prijzen van ruim €65 per MWh mogen nu hoog lijken, over enkele maanden zou kunnen blijken dat het toch een goed koopmoment was.

Nee, niet iedereen aan de thuisbatterij!

Het verdient de voorkeur om schaarse middelen veel doelgerichter in te zetten: in die wijken en straten waar zich de grootste problemen voordoen, schrijft Sjak Lomme.

Verhoog de drempel voor ‘ongevraagde levering’

Het is zaak te voorkomen dat energieleveranciers de lasten van de bijzondere rol van energie dragen, terwijl consumenten te pas en onpas de lusten van het algemene consumentenrecht behouden. De aanstaande Energiewet biedt een goede kans om die balans te verbeteren, schrijft Sjak Lomme.

Hoezo remt ACM de energietransitie af?

In een opiniestuk roept Danny Benima, CFO van Stedin, de ACM op om de energietransitie niet langer af te remmen. De ACM draagt de netbeheerders namelijk op om tegen zo laag mogelijke kosten kabels en leidingen in de grond te leggen en dat zo laat mogelijk te doen, zodat de energierekening laag blijft, aldus Benima. Weliswaar bevat het stuk enkele nuanceringen, maar de toon is gezet: de tariefregulering van ACM verhindert dat netbeheerders werk kunnen maken van een innovatief en toekomstbestendig energienet. Helaas is de energietransitie niet geholpen met deze weergave van een van de grote uitdagingen van de energietransitie, zijnde de financiering van de transportnetten.

Plaats het Klimaatakkoord niet boven de democratie

Begin dit jaar verzocht de Tweede Kamer de regering om geen nieuwe subsidies voor houtige biomassa af te geven tot het afbouwpad voor die biomassa met de Kamer is gedeeld. Een dilemma voor de demissionaire regering, want het advies over dat afbouwpad is door de Kamer controversieel verklaard. Om toch aan de wens tot subsidiestop tegemoet te komen, liet de regering begin juni weten komend najaar geen SDE++ beschikbaar te stellen voor houtige biomassa gebaseerde lage temperatuurwarmte. Deze tegemoetkoming aan de wens van de Tweede Kamer is Ed Nijpels, voorzitter van het Voortgangsoverleg Klimaatakkoord, in het verkeerde keelgat geschoten.