Wees gerust, deze column gaat niet over wat erg op een aanstaande splitsing begint te lijken in de warmtenetten. We zullen vast tot diep in de jaren dertig in allerlei rechtszalen nog met het onderwerp bezig zijn, dus wat in het vat zit verzuurt niet. Ik wil het hebben over de afsplitsing die gaande is in de groene kerk.
Ik luisterde laatst een podcast onder het strijken. Het verhaal van kippenboer Ruud Zanders die tegenwoordig met zijn bedrijf Kipster aan Lidl levert. En hoe hij eigenlijk vindt dat wij allemaal geen kip of eieren meer zouden moeten eten (en zelf nog nauwelijks eieren eet), maar ook hoe hij vindt dat je ergens een eerste stap moet zetten en van daar uit moet uitbouwen. Meer naar het dier kijken, niet eindeloos laten scharrelen in een weide maar schutplekken bieden omdat ze een hekel aan regen hebben. “Diervriendelijk eierenbedrijf bestaat niet, aan het einde moeten de beesten linksom of rechtsom dood”.
Zijn verhaal sprak me aan omdat ik erg worstel met waar ik in de groene kerk nu precies zit. Tegen terrasverwarmers, sowieso. Zinloze dingen die getuigen van decadente luxe in tijden van schaarste, onbetaalbaarheid en oorlog. Tegen ‘herfstbreaks’ in Verweggistan omdat je nog even van de zon wil genieten. Wij hebben zo’n tien weken verzucht onder een hittegolf, ik mis wat dat betreft echt helemaal niets. Voor windmolens, op zee en op land, omdat wij alles nodig hebben. Predikant voor de elektrische auto met weinig geduld voor mensen die struikelen over hun eigen berekeningen van de uitstoot van de stroom die erin gaat. OV-fanaat, al heb ik begrepen dat daar ook verschillende geloofstramienen in zijn. Ik heb mijn OV graag 100% tweede klas en zonder stiltecoupé, dank u.
Ja, over het algemeen, zou je kunnen stellen dat ik vooraan zit in de groene kerk.
Maar mijn geloof vertoont scheuren en dat vind ik erg ingewikkeld. Sowieso werk ik al anderhalf jaar mee aan een project met een warmtenet dat aftapt uit een afvalverbrander. Als ik me op sommige dagen verveel zeg ik daar iets over op Twitter. Het levert altijd leuke interacties van mensen in prachtige huizen middenin mooie wijken die mij haarfijn weten te vertellen dat de warmtepomp in combinatie met balansventilatie toch helemaal het einde is, en dat het sowieso altijd beter zou zijn voor de wijk waarin ik werk. Of bijvoorbeeld dat verwarmen onder een COP van 4 strafbaar zou moeten worden. Zonder de isolatiewaarde van de woningen te kennen, het beschikbare budget van appartementeigenaren te hebben gevraagd of te weten wat de woningbouwcorporatie nog meer van haar verhuurdersheffing moet doen.
Dat was tot daar aan toe. Maar recentelijk begin ik écht te twijfelen over waar ik eigenlijk bij hoor. Het begon toen iedereen die zonnepanelen had en dus naar hartenlust kon salderen op Twitter plaatjes deelde van hoeveel geld ze overhielden in deze tijden van crisis. Daarna kwam de golf van verontwaardiging: een prijsplafond met een generieke werking, hoe belachelijk! Men ging uitrekenen hoe ze straks met die twee keer €190 zelfs nog meer geld gingen overhouden aan die oorlog. Domme overheid ook echt!
En toen begon goede vriendin N (aangespoord afgelopen juni door mij om heel snel stappen te zetten om grip te krijgen op haar energierekening) steeds vaker mijn twitterbubbel binnen te dringen met vragen en posts over waar zij mee bezig was. De ontdekking van haar thermostaat, van haar energierekening en de werking van een voorschot, de onthulling van het door mij aanbevolen infraroodpaneel, de nieuwe sloffen en de korte doch jammere dwaling met een bloempotkachel (niet door mij aanbevolen). Ik lees de reacties op haar tweets mee en ik schaam mij plaatsvervangend de ogen uit mijn kop. Terwijl zij bezig is met een gedragsverandering waardoor ze komend jaar zeker 25% energie gaat besparen, vliegen de warmtepompen, CO₂-gestuurde ventilatie, warmteterugwinning en dynamische prijzen haar om de oren. Wat ze ook maar doet: het-is-niet-genoeg.
Ze is niet bezig om haar jarendertigwoning in de kortste tijd, deze winter nog, 100% gasloos te maken. Ze is niet elke avond bezig met uitzoeken wat de COP is van de Compress 7800i LW(M)F, het op een rijtje zetten van de voordelen van het wel/niet integreren van de warmwaterboiler en de R-waardes van isolatiematerialen vergelijken. Ze is alleen bezig, voor het eerst in jaren, haar puberdochters te leren dat je ook in drie minuten kan douchen inclusief conditioner, alle deuren dicht moet houden, en loopt zij haar lampen na om te kijken of het allemaal wel ledjes zijn. Zij belt de klantenservice van Eneco om na uren in de wacht te vragen of ze andere makkelijke maatregelen kan nemen om haar rekening laag te houden en appt mij waar de tochtstrippen nou precies moeten. Niemand die op haar berichten reageert weet de stand van haar spaarrekening, niemand kent haar situatie, maar het oordeel ligt klaar: gasloos kan prima en niet onmiddellijk gasloos gaan is een kwestie van onwil.
Afgelopen zaterdag ging ik met een groep van dertig vrijwilligers naar een kwetsbare wijk om in huurwoningen die op termijn gesloopt zullen worden ‘kleine bespaarmaatregelen’ te implementeren. Wij liepen uit de portiekflats met zakken vol lampen van 50 W tot 80 W die wij van de plafonds hadden gehaald en vervangen hadden voor een led-zusje. Wij hielpen waar nodig bewoners om de weg richting de radiatoren vrij te maken om er folie achter te kunnen plakken. Wij rekenden voor mensen uit hoeveel de huidige televisie die 16 uur per dag aan stond ze per jaar kostte met de huidige (plafond)energieprijzen (schrik niet: €500!). Wij vervingen douchekoppen en maakten met ammoniak deurkozijnen schoon zodat de tochtstrippen konden blijven plakken.
Wij troffen vooral eenzaamheid, onmacht, wanhoop en een gebrek aan vertrouwen in de toekomst achter die deuren. Wat mij bij zal blijven was hoe een van de vrijwilligers (een medewerker van Stedin die in zijn vrije tijd meehielp) met al die oude lampen in de armen naar buiten liep en gekscherend zei “Nou, hoeven wij hier niet meer te verzwaren”. Waarop de rest moest lachen. Ik durf de stelling aan dat wij deze mensen aan een besparing van minimaal €40 – €50 per maand hebben geholpen voor de komende jaren. Wij hebben vooral, met één voet tussen de deur en een grote verleidelijke glimlach die niet zou misstaan bij een carrière als deur-tot-deurverkoper, een gesprek van anderhalf à twee uur met deze mensen over energie, besparing en verduurzaming gevoerd.
Het zijn net als de eieren van de Lidl, nog wel aardgas, nog geen definitieve oplossingen, geen ‘all the way‘, maar wel stappen in de gewenste richting.
Willen de realistische mensen uit de groene kerk met mij opstaan? Dan gaan wij voor nu afsplitsen en tochtstrippen plakken.