Regeringspartij VVD zinspeelt voor het eerst openlijk op een kabinetscrisis over het klimaatbeleid. Fractievoorzitter Klaas Dijkhoff uit zaterdag in een interview in De Telegraaf stevige kritiek op het eind december gepresenteerde ontwerp-klimaatakkoord.
De VVD”er zegt dat het nog “pittig” gaat worden om in de coalitie tot overeenstemming te komen. “De coalitie kan hier zakelijk goed over praten onderling, maar ligt qua standpunten wel behoorlijk uit elkaar”, zegt Dijkhoff. “Als het alternatief wordt dat ik óf het kabinet óf de burger moet laten vallen: de burger zal ik nooit laten vallen.”
Drammer
Dijkhoff hekelt in het vraaggesprek ook de opstelling van coalitiegenoot D66 in het klimaatdebat. Collega-fractievoorzitter Rob Jetten is volgens Dijkhoff “een drammer”, die het draagvlak voor het klimaatbeleid onderuit haalt. “Als Jesse Klaver van GroenLinks op tv praat over het klimaat dan daalt het draagvlak naar één procent. Jetten is dat nu ook aan het doen. Hij is nu aan het drammen, ja.”
Volgens Dijkhoff suggereert D66, en ook de ChristenUnie, ten onrechte dat de coalitie het klimaatakkoord van industrie en maatschappelijke organisaties één op één moet uitvoeren.
“Bedankt voor het advies en het harde werk, maar de kans dat ik het akkoord ga uitvoeren, is nihil”, verklaart Dijkhoff in het interview. “D66 heeft al voordat het akkoord er was gezegd: het kabinet moet het gewoon uitvoeren. Nou, dat ga ik niet doen.”
Gruwelijke mazzel
Na maanden van moeizame onderhandelingen aan vijf zogeheten klimaattafels presenteerden tientallen maatschappelijke organisaties en belangenclubs van de industrie eind december een ontwerp voor een klimaatakkoord. Het document telt 200 pagina’s en bevat zo’n 600 maatregelen die de uitstoot van CO2 in 2030 met bijna de helft moet verlagen. Van hogere accijnzen op benzine en diesel, het verduurzamen van woningen, tot meer wind- en zonneparken.
De rekenmeesters van het Centraal Planbureau en het Planbureau voor de Leefomgeving onderzoeken momenteel of de plannen leiden tot het beoogde doel van 49% CO2-reductie in 2030 en wat de effecten zijn op de inkomens. Hun doorrekeningen verschijnen vermoedelijk pas na de Provinciale Statenverkiezingen van 20 maart. Daarna is het kabinet aan zet om harde keuzes te maken over het klimaatbeleid.
Maar VVD-fractievoorzitter Dijkhoff vindt, net als CDA-leider Sybrand Buma, op voorhand al dat er in de klimaatonderhandelingen te weinig rekening is gehouden met de portemonnee van de “gewone burger”.
Dijkhoff: “Als we gruwelijke mazzel hadden gehad, was er een prachtig plan van de klimaattafels gekomen waardoor de effecten voor huishoudens draagbaar zouden zijn en netjes verdeeld. Nou, dat is niet zo.”
Klimaathysterie
De uitspraken van Dijkhoff tonen aan dat de VVD worstelt met het klimaatvraagstuk. Aan de ene kant laten premier Mark Rutte en klimaatminister Eric Wiebes geen kans onbenut om andere landen in de Europese Unie aan te sporen hun klimaatambities op te schroeven. De Tweede Kamerfractie van de VVD trapt juist herhaaldelijk op de rem.
In aanloop naar de Statenverkiezingen voelt fractievoorzitter Dijkhoff de hete adem in de nek van de electorale concurrentie op de rechterflank. Forum voor Democratie en de PVV spreken over “klimaathysterie” en roepen het kabinet op te stoppen met deze waanzin, die de “gewone man” alleen maar op “kosten zou jagen”.
En dus is Dijkhoff er alles aan gelegen om FVD en PVV de wind uit de zeilen te nemen.
Hoog spel
De vraag rijst wel welke toon Dijkhoff zal aanslaan na de verkiezingen in maart. Want ondanks de felle campagneretoriek stelt de VVD-fractievoorzitter in het interview zijn handtekening onder de klimaatwet, waarin de doelen zijn vastgelegd voor CO2-reductie, niet ter discussie. Ook stemde hij ermee in dat het ontwerp-klimaatakkoord, waar hij dus nu fel op afgeeft, de basis vormt voor onderhandelingen over het toekomstige klimaatbeleid van het kabinet.
Vandaar misschien ook de vrij kalme reacties van coalitiegenoten D66 en ChristenUnie. Zij denken: zo lang Dijkhoff het einddoel nog onderschrijft, fors minder CO2-uitstoot, is er niet zoveel aan de hand. En niemand eist van Dijkhoff dat hij alle 600 voorstellen uit het ontwerp-klimaatakkoord één op één uitvoert.
Oneliner
“Politieke profileringsdrang in campagnetijd kan ik allemaal niet zo serieus nemen”, zegt D66-leider Rob Jetten. “Ik heb afspraken met de heer Dijkhoff over halvering van de uitstoot van CO2 en een eerlijke verdeling van lasten. Daar zal ik hem aan houden. Een man een man, een woord een woord.”
ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers laat zich in vergelijkbare bewoordingen uit. “Ik gun collega Dijkhoff zijn oneliner in de Telegraaf, maar we kunnen een gemaakte afspraak niet breken.”
Na de verkiezingen moet dan ook blijken hoe hard Dijkhoff het spel daadwerkelijk speelt. En of het klimaatbeleid hem echt een kabinetscrisis waard is.