Wind op land groeit hard in 2021 door bouw langverwachte windparken

Afgelopen jaar was een recordjaar voor de groei van wind op land met een nieuw vermogen van ruim 1.212 MW, zo blijkt uit cijfers gepubliceerd door adviesbureau Bosch & van Rijn. De cijfers krijgen een forse impuls door nieuwe turbines in het IJsselmeer (383 MW), die in de landelijke doelstellingen tellen als ‘wind op land’.

Het totale vermogen aan windenergie op land en in het IJsselmeer komt hiermee eind 2021 uit op 5.331 MW, aldus Bosch & van Rijn, waar dat een jaar eerder nog 4.315 MW was. In het Energieakkoord uit 2013 was met de provincies een landelijke doelstelling van 6.000 MW afgesproken, maar deze is nog steeds niet gehaald. Voor deze doelstelling wordt ook de categorie ‘in meer’ (lees: IJsselmeer) geteld als ‘op land’, en met deze twee categorieën samen kwam er afgelopen jaar 1.212 MW aan windvermogen bij.

Bosch & van Rijn houdt zelf de database windstats.nl bij en is daarmee sneller met publicatie van cijfers dan de overheid, die jaarlijks rond de zomer de Monitor Wind op Land publiceert met een overzicht van de ontwikkelingen tot het voorgaande jaar. De cijfers van Bosch & van Rijn ontlopen de later gepubliceerde cijfers van de overheid niet veel, maar verschillen kunnen zitten in kleine details. Zo is de bouw van turbines een voortgaand proces dat zich niet houdt aan een cesuur als de jaarwisseling.

De grootste toevoegingen kwamen het afgelopen jaar van een drietal windparken waarvan de voorbereiding jarenlang heeft geduurd. De grootste nieuwkomer is windpark Fryslân in het IJsselmeer met 89 turbines en een totaal vermogen van 383 MW. Dit windpark staat halverwege de Afsluitdijk in het IJsselmeer, en is onderdeel van de Friese doelstelling wind op land. ‘Echt’ op land is er afgelopen jaar voor 829 MW aan windturbines bijgebouwd, waarvan een belangrijk deel op het conto komt van de windparken Drentse Monden & Oostermoer en Zeewolde. Werk aan deze windparken loopt door in 2022, en dus tellen ze voor 2021 maar deels mee.

De provincie Flevoland is nog altijd met afstand de grootste ‘windprovincie’ van het land met een opgesteld vermogen van 1.346 MW. De provincie zal ook de grootste blijven want de windparken die daar worden gebouwd zijn gebaseerd op sanering van oude turbines met een laag vermogen en vervanging door een kleiner aantal nieuwe turbines met een veel groter vermogen. Zo zal het nu in aanbouw zijnde windpark Zeewolde slechts 91 windmolens tellen die in totaal 221 oude turbines vervangen die jaren geleden vooral bij agrariërs op het eigen erf zijn geplaatst. Windpark Zeewolde is een samenwerking van deze agrariërs.

Dit soort ontwikkelingen als in Zeewolde zijn nu ook te zien in de opkomst van saneringscijfers. Windturbines die twintig tot dertig jaar geleden zijn gebouwd, worden in toenemende mate gesaneerd en vervangen. Dit gaat om kleine turbines waarvan het vermogen niet in megawatts, maar in kilowatts werd gegeven, zoals deze Lagerwey met een vermogen van 75 kW die eind jaren tachtig werd geplaatst. Het afgelopen jaar kwam het totale vermogen van gesaneerde windturbines op 196 MW. Net als de bouw van nieuwe turbines haalde ook de sanering van oude vorig jaar een record.

Op zee gebeurde er weinig afgelopen jaar. Door het systeem van tenders voor megawindparken gaat de bouw in schokken. In 2020 werd windpark Borssele gebouwd waardoor dat jaar een piek zag met een toename van het vermogen op zee met krap 1,5 GW. De piek van 600 MW daarvoor, in 2016, is windpark Gemini boven de Waddeneilanden. Nu is het wachten op de voortgang van de bouw van Hollandse Kust (zuid) waardoor er ook in 2022 weer zo’n 1,5 GW aan windvermogen zal worden toegevoegd.

Op zee en land samen staat nu 7.790 MW aan windvermogen. Wind op zee is met 2.460 MW goed voor ongeveer een derde hiervan. Bosch & van Rijn heeft ook een berekening gemaakt van de jaarlijkse elektriciteitsproductie van alle windturbines in Nederland en op de Noordzee. Dit is echter geen actuele meting van werkelijke productie, waarschuwt samensteller Steven Velthuijsen van Bosch & van Rijn.

Gebaseerd op de statische en technische gegevens van individuele windturbines, heeft Velthuijsen met behulp van KNMI-weergegevens een berekening gemaakt van de productie die elke individuele windturbine gedurende een jaar zou moeten opleveren. In die berekening is geen rekening gehouden met de datum waarop een nieuwe turbine voor het eerst elektriciteit levert in een jaar. Het cijfer dat deze berekening in onderstaande grafiek voor 2021 oplevert, kan dus het best worden gelezen als “de verwachte hoeveelheid elektriciteit die de windturbines die op 31 december 2021 in Nederland stonden in 2022 gaan leveren”, aldus Velthuijssen in een toelichting.

Het totaal dat dit oplevert voor afgelopen jaar, 25,8 TWh, zou dit jaar dus de verwachte elektriciteitsproductie van windenergie zijn, waar dan nog bijkomt de elektriciteit van turbines die in de loop van dit jaar beginnen met produceren. Dit zou neerkomen op krap een kwart van de totale elektriciteitsproductie in Nederland.