Exploitant EPZ van de kerncentrale Borssele is bezig met een juridische strijd tegen plannen van de overheid voor de aanlanding van wind op zee bij Borssele. EPZ claimt last te hebben van netinstabiliteit door wind op zee en schermt met de mogelijke bouw van nieuwe kerncentrales in Borssele. Tennet stelt dat er geen reden is voor het schrikbeeld van een “instabiel net” dat EPZ schetst.
De zaak draait om de plannen voor de aanlanding bij Borssele van de elektriciteitskabels van de toekomstige windparken IJmuiden Ver Alpha en Nederwiek 1 – twee windparken die uiterlijk 2031 moeten zijn aangesloten. EPZ verzet zich tegen de aanlanding bij Borssele en beroept zich daarbij al op de mogelijke komst van twee nieuwe kerncentrales in Borssele, ook al heeft het kabinet afgelopen vrijdag Borssele alleen als voorkeurslocatie genoemd en zal het volgens planning pas eind 2023 een besluit over de bouw nemen. Het bezwaar tegen het rijksinpassingsplan voor de aanlanding van IJmuiden Ver Alpha diende afgelopen vrijdag bij de Raad van State, terwijl het verzet tegen Nederwiek 1 zich nog bevindt in de fase van het indienen van zienswijzen.
EPZ gebruikt een bijzondere claim in laatstgenoemde zienswijze. EPZ stelt dat de aanlanding van windpark Borssele (in gebruik sinds 2020) al heeft geleid tot instabiliteit op het net in Zeeland, met negatieve gevolgen voor de huidige kerncentrale. De “huidige instabiliteit op het net”, stelt EPZ, “leidt er al regelmatig toe dat EPZ de kerncentrale (onverwacht versneld) moet afregelen”. Dit is een ontwikkeling die “schadelijk [is] voor de bedrijfsvoering met de kerncentrale”, claimt EPZ, en de verantwoordelijkheid daarvoor legt het bedrijf volledig bij Tennet, verantwoordelijk voor het hoogspanningsnet, dat “tegen deze ongewenste effecten […] tot nu toe geen effectieve mitigerende maatregelen [heeft] kunnen nemen”. Deze ontwikkeling gebruikt EPZ als reden om zich te verzetten tegen de aanlanding bij Borssele van de nieuwe windparken IJmuiden Ver Alpha en Nederwiek 1.
Tennet: geen instabiliteit
Tennet zegt in een reactie dat er geen sprake is van een instabiel net waardoor EPZ de kerncentrale heeft moeten afregelen, dat wil zeggen: de stroomlevering beperken. Er is slechts één keer de afgelopen tien jaar een probleem geweest waarbij Tennet een beroep heeft moeten doen op EPZ, zegt woordvoerder Jorrit de Jong. “Op 5 oktober dit jaar was er een kortstondige vermogensschommeling waardoor de kerncentrale ongepland heeft moeten afregelen”, stelt De Jong in een schriftelijke reactie. “Dit was het gevolg van een onjuiste synchronisatie van een software-update bij een klant van Tennet en uitdrukkelijk niet te wijten aan Tennet. Hier is door de klant vervolgens op gehandeld om te voorkomen dat dit in de toekomst opnieuw gebeurt.”
De enige keer dat er voordien een probleem was, was in 2009 en dus lang voordat windpark Borssele werd gebouwd en de aanlanding van stroom van dat windpark begon. Destijds was er een “stabiliteitsissue” dat werd veroorzaakt door de manier waarop het hoogspanningsnet in de regio destijds in elkaar zat. Sindsdien heeft Tennet “operationele maatregelen” genomen waarmee de instabiliteit is verholpen.
“Een kerncentrale kun je niet, zoals een gascentrale, flexibel op- of afschakelen. Er is dus ook geen sprake van regelmatig afschakelen van de kerncentrale”, aldus de Jong. De conclusie is dat “het onjuist is dat EPZ stelt dat er regelmatig moet worden afgeschakeld door netinstabiliteit”.
EPZ: bedrijfsgeheim
Gevraagd om alsnog een onderbouwing te geven van de eigen claim dat de kerncentrale “regelmatig […] (onverwacht versneld) moet afregelen”, schrijft financieel directeur Bram-Paul Jobse dat hij die onderbouwing “om commerciële redenen niet kan geven”. Het bedrijf blijft op het standpunt staan dat sinds windpark Borssele in bedrijf is genomen “het voorkomt dat EPZ haar productie moet aanpassen aan de capaciteit van het net”. De vraag of dit te maken heeft met zogeheten redispatch laat EPZ onbeantwoord. De kerncentrale “is gebonden aan commerciële afspraken en contracten waarover wij geen mededelingen doen”, aldus Jobse. Wel stelt hij dat “de bedrijfsvoering volledig [is] gericht op maximale beschikbaarheid van al het vermogen”.
De kern van de bezwaarprocedure van EPZ is, aldus Jobse, dat zowel wind- als kernenergie nodig zijn als CO₂-vrije elektriciteitsbron, “terwijl het net (in bepaalde omstandigheden) de combinatie niet aankan”.
Tennet: we werken er aan
Dat laatste is weer tegen het zere been van Tennet. De netbeheerder is met de overheid in dialoog over de netinpassing van eventueel te bouwen kerncentrales, zegt De Jong. Er zijn veel nieuwe ontwikkelingen in Zeeland, niet alleen mogelijke nieuwe kerncentrales (op z’n vroegst in 2035), maar ook de genoemde aanlanding van wind op zee (anders dan de kerncentrales al wel door het kabinet besloten), groei van lokale duurzame energieproductie en van de elektriciteitsvraag door elektrolyse en elektrificatie door de industrie. “Het gaat dus niet alleen om het belang van EPZ (of een andere marktpartij) om nieuwe kerncentrales te realiseren. De opdracht om een goed werkend energiesysteem te realiseren en klimaatdoelstellingen te halen, vergt goede samenwerking en afstemming met alle betrokken partijen”, stelt De Jong. De komende tijd zal de netbeheerder met alle betrokken partijen onderzoeken hoe de netinpassing gerealiseerd kan worden. Het is te vroeg om daar nu uitspraken over te doen.