Prinsjesdag

Het demissionaire kabinet verhoogt per 2024 de minimum CO₂-prijs, zowel voor de industrie als de elektriciteitssector. Daarmee komt het tegemoet aan kritiek uit de Tweede Kamer, die het aanvankelijke tarief te laag vond. Ook het nieuwe minimum zal naar verwachting geen effect hebben voor bedrijven.

Bijna de helft van de in Nederland geproduceerde stroom was in de eerste twee kwartalen van dit jaar uit hernieuwbare bronnen opgewekt. Om die stijgende lijn vast te houden blijft het kabinet de komende jaren investeren in duurzame elektriciteitsproductie. Daarbij is een groeiende rol weggelegd voor zon op zee, blijkt uit de begrotingscijfers die op Prinsjesdag zijn gepubliceerd.

Het demissionaire kabinet wil maatwerkafspraken met meer bedrijven dan alleen de top twintig grootste uitstoters. Dat moet in eerste instantie een extra CO₂-besparing van 0,3 megaton opleveren. Welke bedrijven het kabinet op het oog heeft, is nog niet bekend.

Twee wetsvoorstellen voor het afschaffen van belastingvrijstellingen voor het gebruik van fossiele energie zijn dinsdag met de Miljoenennota naar de Tweede Kamer gestuurd. Het gaat om vrijstellingen met momenteel een waarde van ruim €500 mln voor glastuinbouw, hoogovens, metaalindustrie en glas- en steenovens.

Het Tijdelijk Noodfonds Energie wordt verlengd, zodat kwetsbare huishoudens ook de aankomende winter steun kunnen aanvragen voor hun energierekening. Het demissionaire kabinet reserveert hiervoor in eerste instantie €40 mln. Energiebedrijven maakten vrijdag al bekend €20 mln te reserveren.

Het onbelaste gebruik van aardolie voor de productie van plastics leidt tot een fiscaal voordeel voor de industrie van €14 mrd. Het is de grootste post op een totaal van €39,7 mrd à €46,4 mrd aan fiscale voordelen die bedrijven (en soms burgers) genieten bij het gebruik van fossiele brand- en grondstoffen. Ruim €6 mrd aan fiscale voordelen is of wordt inmiddels afgeschaft.

Twee nieuwe schijven in de energiebelasting, voor het huishoudelijk verbruik van stroom en gas, krijgen nog geen eigen tarief, blijkt uit het Belastingplan 2024 op Prinsjesdag.

Met de extra klimaatplannen van het demissionaire kabinet, stevent Nederland af op een CO₂-reductie tussen de 46% en 57% in 2030, becijfert het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). Om de bovenkant van de bandbreedte te halen “moet alles meezitten, ook niet stuurbare factoren zoals weer en elektriciteitsimport”.

Het kabinet heeft in de Miljoenennota geen geld gereserveerd voor de indirecte kostencompensatie. Dat is opvallend, want Nederland kreeg afgelopen maand van de Europese Commissie goedkeuring om €835 mln uit te trekken voor de regeling van 2022 tot 2025. Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat verwacht komende week meer duidelijkheid te kunnen geven.

De Tweede Kamer toonde vannacht een opvallende eensgezindheid bij het aannemen van een aantal moties die de klap van de energiecrisis voor burgers en bedrijfsleven moeten verzachten. Een van de opvallende besluiten: huurders van woningen met slechte isolatie moeten het recht krijgen op huurverlaging.

Veel fracties in de Tweede Kamer vinden dat er nog steeds veel onduidelijk is over het nieuwe prijsplafond voor de energierekening. Dat bleek deze donderdag tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen. Premier Rutte probeerde met een brief helderheid te scheppen, maar lijkt daar niet in geslaagd. Lilian Marijnissen (SP): “En daar staat: we hebben dus nog geen flauw idee”.

De overheid moet meer grip hebben op de energiemarkt, meenden de fracties van CDA, ChristenUnie en SP tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen. Minister-president Mark Rutte (VVD) zegde toe de balans tussen markt en staat in de energiesector onder de loep te nemen, en daar met de Kamer over in gesprek te gaan.

Het kabinet wil per 1 januari de btw op levering en installatie van zonnepanelen verlagen van 21% naar 0%. Dat moet vooral administratieve rompslomp wegnemen voor burgers en de fiscus, want consumenten kunnen de btw nu al terugkrijgen. Op aanraden van de sector gaat het nultarief ook gelden voor geïntegreerde dakpanelen. Dat geldt niet voor hybride panelen die stroom en warmte opwekken.

De Opslag Duurzame Energie- en klimaattransitie (ODE) gaat komend jaar op in de al bestaande energiebelasting, en verdwijnt per 2024 als aparte belastingcategorie. De verschuiving van het gewicht van energiebelasting van elektriciteit naar aardgas begint pas in 2024, een jaar later dan eerder afgesproken. Dat blijkt uit het Belastingplan 2023.

De rijksoverheid reserveert €500 mln voor het versterken van de kapitaalpositie van netwerkbedrijf Stedin. Wanneer en onder welke voorwaarden Stedin dit geld tegemoet kan zien is nog onduidelijk, maar volgens het netwerkbedrijf “helpt het al enorm” dat er vanuit het rijk zekerheid wordt gegeven door middel van een reservering.