Stemming

Koude dagen met weinig wind jagen de spotprijzen in Noordwest-Europa de hoogte in. Ondertussen zijn deelnemers aan zowel de elektriciteitsmarkt als de gasmarkt in de ban van een atmosferisch verschijnsel dat zich momenteel afspeelt boven de Noordpool, wat een voorbode voor meer koud kan zijn.

De vulling van de Nederlandse gasbergingen blijft dit jaar steken op een maximum van 73%. Dat is 1 procentpunt onder de Europese verplichting. Ook de eigen nationale ambitie van 80% wordt dus niet gehaald. Om op deze cijfers uit te komen, was een forse inspanning van staatsbedrijf EBN nodig.

Uitstootrechten hebben een flinke vinger in de pap bij stroomprijzen. Ondertussen kijkt de markt naar de Europese klimaatministers die de invoering van het tweede emissiehandelssysteem juist een jaar vooruit hebben geschoven.

De belangrijkste factor op de Nederlandse spotmarkt de afgelopen week is de wind. Zeker op zondag en op dinsdag was deze zeer sterk van invloed, met een gerealiseerd vermogen op sommige momenten van meer dan 10 GW. Dit drukt de spotprijs, maar niet de maandprijs.

De gas- en olieprijs bewegen deze donderdag omhoog. Dit is vooral een reactie op Amerikaanse en Europese sancties tegen de Russische energiebedrijven Rosneft, Lukoil en Gazprom.

De opbouw van de gasvoorraden lijkt voorlopig te stagneren; er is soms een kleine opbouw, maar er vinden ook onttrekkingen aan de voorraden plaats. Dit lijkt de gasprijs overigens niet te beïnvloeden.

Recente Russische aanvallen hebben naar verluidt meer dan de helft van de binnenlandse aardgasproductie van Oekraïne weggevaagd. Dat kan betekenen dat Oekraïne komende winter meer Europees gas nodig heeft dan eerder aangenomen. Dit stuwde de prijs.

Op de dagvooruitmarkt werd deze week een grote verandering doorgevoerd. De standaard tijdseenheid werd van één uur aangepast naar een kwartier. Ondertussen worden zaterdag de restanten van de samengekomen orkanen Humberto en Imelde in Europa verwacht, wat zal zorgen voor zeer veel wind.

GOPACS en Nord Pool kondigen deze donderdag een samenwerking aan, waardoor alle drie de stroombeurzen in Nederland zijn aangesloten bij het platform. Marktpartijen kunnen in 2026, wanneer de technische koppeling is gerealiseerd, dus flexibiliteit aanbieden via de handelsomgevingen van Nord Pool, EPEX Spot en Etpa.

Veel wind zorgde voor lage stroomprijzen, en de vulgraad van de gasbergingen brengt rust op de markt. Energeia’s Stemming behandelt achtereenvolgens de prijsontwikkeling op de markten voor aardgas, olie, steenkool, CO₂-emissierechten en elektriciteit.

De avondpiekprijzen zijn in september doorgaans vrij hoog op de elektriciteitsmarkt, en ook de afgelopen week is daar weer een goed voorbeeld van. In deze periode van het jaar worden de dagen snel korter, wat betekent dat de zonne-energieproductie aan het begin van de avond snel afneemt. Precies op dat moment piekt de vraag naar elektriciteit.

Met name afgelopen woensdag kenmerkte zich door een zeer winderige dag met bovendien de nodige zonneschijn, waardoor de prijs op de dagvooruitmarkt in de middag weer onder nul uitkwam. Op werkdagen is dat al enkele weken niet gebeurd. Het ging overigens om slechts drie uren, met als laagste prijs 13 cent in het negatieve.

De elektriciteitsmarkt maakt zich op voor een overgang naar een wisselvallig weertype. Dat komt mede doordat Europa onder invloed komt van het orkaanseizoen in de het westen van de Atlantische Oceaan. Een uitloper van orkaan Erin – de eerste dit seizoen – beïnvloedt momenteel het weer.

EU-landen importeerden voor bijna €4,5 mrd aan vloeibaar gemaakt aardgas (LNG) uit Rusland in de eerste helft van 2025. Dat is een miljard meer dan in dezelfde periode een jaar eerder. Bijna 17% van de LNG die de EU-landen importeerden is daarmee afkomstig uit Rusland.

Vrijdag doet zich opnieuw de situatie voor dat in vele Europese landen tegelijk de stroomprijs voor meerdere uren achter elkaar precies uitkomt op €0,00 per MWh. Dat was afgelopen maandag voor zover bekend voor het eerst het geval.