Onderstaand het Algemeen journalistiek profiel van Energeia. Met dit document geeft Energeia inzicht in de journalistieke meerwaarde van deze vaktitel en wordt een beeld geschetst over hoe en waarom de redactie van Energeia journalistiek bedrijft. Dit als onderdeel van het ESG-beleid van FD Mediagroep, vanuit de overtuiging dat kwalitatief hoogstaande journalistiek positief bijdraagt aan een gezonde democratie en een maatschappelijk nut levert aan de samenleving.
De energiesector en de aanpalende sectoren van grote energiegebruikers (zoals de industrie) en de kleinere gebruikers (in de gebouwde omgeving) begeven zich op een journalistiek interessant punt in de geschiedenis. Na decennia van waarschuwingen vanuit de wetenschap over klimaatverandering is de oppositie tegen het idee dat menselijk handelen via CO₂-uitstoot verantwoordelijk is voor deze potentiële bedreiging geslonken tot een zeer kleine minderheid. Politiek, bedrijfsleven en burgers nemen klimaatverandering in grote mate serieus. Dat het nodig is om in 2050 een klimaatneutrale economie te hebben in Europa is zo goed als onomstreden.
Maar over de weg naar die klimaatneutrale economie – een weg dus die in ‘slechts’ 25 jaar moet worden bewandeld – wordt heel verschillend gedacht. Een klimaatneutrale economie in 2050 vraagt een klimaatneutrale energiesector in 2040-2045, en dit betekent dat de elektriciteitssector in pakweg 2035 al CO₂-vrij moet zijn. Dat doel is door toenmalig klimaatminister Rob Jetten in 2023 ook gesteld. Dat wind en zon hier een belangrijke bijdrage aan leveren, staat buiten kijf. Dat veel processen die nu via verbranding plaatsvinden – of het nu gaat om grote chemische moleculenkrakers of een verbrandingsmotor in een auto – moeten worden geëlektrificeerd, lijkt ook duidelijk. Ook wordt veelal verwacht dat groene waterstof een belangrijke rol krijgt, als brandstof én als (industriële) grondstof.
Een belangrijke vraag die nog openstaat, is waar de elektriciteit vandaan moet komen wanneer het niet waait en de zon niet schijnt. Kernenergie? Waterstofcentrales? Biomassaverbranding? Fossiele brandstofverbranding met opslag van CO₂? Grootschalige batterijen? Of zijn nog andere eieren van Columbus te vinden? De oplossingen die zich vooralsnog aandienen, hebben alle nadelen – of in elk geval zijn er groeperingen in Nederland en in de wereld die voor elk van die oplossingen op nadelen wijzen. Neem kernenergie: voor sommige mensen de oplossing voor alles, voor anderen een groter schrikbeeld dan CO₂-uitstotende bronnen. Beide groepen zijn vocaal sterk, beide groepen hebben valide argumenten, beide groepen lijken niet goed in staat naar de ander te luisteren.
Kernenergie is maar een voorbeeld. Over elk potentieel puzzelstukje van de oplossing die energietransitie heet, wordt op het scherp van de snede en op de vierkante millimeter gediscussieerd. Dat betekent dat er nood is aan onafhankelijke, objectieve, kwalitatief hoogstaande informatie. Informatie die voor beslissers de basis vormt waarop zij hun koers kunnen uitzetten. Voor de energiesector is Energeia die informatiebron. Dagelijks, actueel, relevant, betrouwbaar.
In dit schrijven doet Energeia verslag van de wijze waarop in algemene zin invulling wordt gegeven aan deze maatschappelijke opdracht. Dit overzicht is uiteraard niet compleet, maar bestaat uit een aantal voorbeelden dat maatgevend is voor het bedrijven van goede journalistiek in/over een relevant deelgebied van de Nederlandse samenleving.
Toegankelijkheid
Energeia is onderdeel van FD Mediagroep. Een commercieel bedrijf, wat betekent dat er geld verdiend moet worden. De informatie die Energeia beschikbaar maakt, staat achter een financieel hoge betaalmuur. Het besef dat kwalitatief hoogstaande journalistiek geld kost, lijkt inmiddels goed te hebben postgevat in de Nederlandse samenleving. Uiteraard zou elke journalist het liefst zien dat haar of zijn producties voor iedereen toegankelijk zijn, maar dat vereist een geldschieter die weer op gespannen voet zou kunnen staan met de noodzakelijke onafhankelijkheid.
Het feit dat Energeia meer dan 90% van haar inkomsten genereert uit abonnementen, maakt dat die onafhankelijkheid erg goed geborgd is. Want het abonneebestand is even divers als de energiesector zelf. Het bestaat uit industriële grootverbruikers, allerlei overheden, energiebedrijven, milieugroeperingen, netbeheerders, advocaten en notarissen, kennisinstellingen, brancheverenigingen van divers pluimage, ingenieursbureaus en ga zo maar door. Behalve dat het een journalistieke opdracht is die door de Energeia-redactie diep gevoeld wordt, is objectiviteit dus ook commercieel noodzakelijk. De filosofische discussie over het bestaan van objectiviteit niet tegenstaande, streeft Energeia deze waarde na in al haar berichtgeving.
De hoge abonnementskosten maken dat de artikelen van Energeia moeilijk bereikbaar zijn voor ‘gewone burgers’. Voor ZZP’ers bestaat een kortingsregeling. Energeia probeert ook de geïnteresseerde burger te laten delen in de journalistieke kennis. Niet alleen wordt vrijwel wekelijks een maatschappelijk relevant artikel voor de betaalmuur gezet zodat iedereen het kan lezen, ook brengt Energeia sinds 2022 meerdere podcasts uit die via de daarvoor bestemde platforms voor iedereen toegankelijk zijn. Op deze manier verspreidt de maatschappelijk relevante berichtgeving zich ook buiten het abonneebestand. Ook voor de columns van Laetitia Ouillet en Ernst Japikse, die tweewekelijks tot maandelijks verschijnen, wordt de betaalmuur twee dagen na publicatie opgeheven.
Zwart-wit en grijs
Om inzichtelijk te maken hoe Energeia journalistiek bedrijft, het volgende voorbeeld. De Nederlandse maatschappij, en zeker ook de selecte doelgroep van Energeia, wordt met enige regelmaat getrakteerd op diverse zeer relevante rapporten, studies en lijvige adviezen die bepalend zijn voor de vormgeving van het toekomstig Nederland. Energeia bericht tijdig en inhoudelijk over deze studies, adviezen, onderzoeken, rapporten en uiteraard vooral ook over de beleidsvorming die daaruit voortvloeit. Het bijhouden van het politieke discours, het doorspitten van elke Kamerbrief, en het bieden van goed zicht op de impact van (regerings)plannen is een belangrijk onderdeel van Energeia’s werkwijze. Het nieuws niet halen uit de ronkende Kamervragen, maar uit de genuanceerdere antwoorden. De gepolariseerde zwart-wit-discussie voorzien van grijstinten.
Een aansprekend voorbeeld is de discussie over fossiele subsidies die in 2023 oplaaide. De milieu-actiegroep Extinction Rebellion bracht deze term met verve over het voetlicht, met name door te protesteren op het laatste stukje snelweg (A12) in Den Haag – wat deze groep ook nu nog altijd volhoudt. De woordcombinatie “fossiele subsidies” komt veelvuldig voor in de recente berichtgeving van Energeia, maar daarvoor ook al. Energeia-lezers worden door het uitgebreide archief meegenomen in de ontstaansgeschiedenis van het begrip, en weten dat dit al in 2012 door GroenLinks op tafel werd gelegd onder de noemer “fossiele schandalen”. Toenmalig GroenLinks-Kamerlid Liesbeth van Tongeren baseerde zich destijds weer op onderzoek uit 2011 van CE Delft en Ecofys in opdracht van energiebedrijf Eneco en Triodos Bank.
De berichtgeving over fossiele subsidies door Energeia laat ook goed de veelzijdigheid van dit vakmedium zien. De lezer krijgt niet alleen de gedegen inhoudelijke berichtgeving van de Energeia-redactie te zien, maar leest ook de nieuws- en achtergrondverhalen van Het Financieele Dagblad over dit onderwerp. Meer stof tot nadenken komt van de energiedeskundigen van Trilemma, het online expert-magazine dat Energeia tweewekelijks uitgeeft en over elk onderwerp weer een diepere laag aanboort. Ook de podcast Voetnoten heeft een aflevering van ruim 50 minuten aan fossiele subsidies gewijd. Gespecialiseerde lezers van Energeia hebben via ingezonden brieven op de website bijgedragen aan het maatschappelijke debat.
Tot de kern
Zo zijn er meer maatschappelijk zeer relevante onderwerpen waarbij Energeia als vakmedium tot de kern kan gaan, waar reguliere media zich logischerwijs beperken tot de oppervlakte. Of het nu gaat over de discussie rond salderen, over de inhoud van de nieuwe Warmtewet en in het verlengde daarvan het volledig vastlopen van de warmtetransitie, over de congestieproblematiek die steeds verder om zich heen grijpt, over het Europese ingrijpen op de energiemarkt, over de industrietransitie en in groeiende mate over de grondstoffentransitie.
Energeia pakt als vakmedium ook veel relevante onderwerpen op die in reguliere media – terecht of onterecht – helemaal niet aan bod komen. Een goed voorbeeld daarvan is al sinds jaar en dag de journalistieke aandacht voor de regulering van het monopolistische netbeheer. In weinig andere media wordt aan methodebesluiten, waar de markttoezichthouder de transporttarieven uit afleidt, journalistieke aandacht gegeven. Terwijl dit uiteindelijk over miljarden gaat die worden opgehoest door Nederlandse energiegebruikers, van grote industrie tot huishoudens. In de kolommen van Energeia wordt hier veelvuldig over bericht – recent bijvoorbeeld over de nieuwe insteek die de Autoriteit Consument & Markt, afgedwongen door de voortschrijdende energietransitie, wil kiezen bij bepaling van de nieuwe reguleringsmethode die in 2027 start. Maatschappelijk heel relevant, ook omdat belanghebbenden nu nog mee kunnen praten.
Veel energiedossiers volgen een langjarig traject voordat er een punt achter komt, of een komma waarna ze overgaan in een andersoortig dossier. De zeskoppige gespecialiseerde vakredactie, waarin ieder naast een solide algemene basis een eigen portefeuille heeft, zal de energieprofessional dagelijks voorzien van de urgente, relevante ontwikkelingen op een betrouwbare en objectieve wijze.
Interessant wordt te zien hoe de huidige regering het energiebeleid verder vorm gaat geven, en welke accenten de nieuwe Tweede Kamer legt bij bijvoorbeeld de behandeling van de Warmtewet. Ook in de Eerste Kamer moet een klap gegeven worden op een aantal belangrijke onderwerpen. Daarnaast zal de congestieproblematiek nauw gevolgd blijven worden, net als de warmtetransitie, de verduurzaming van de industrie, de verdere uitbouw van wind op zee en alle transitiepijnen die de energiesector ervaart. En zal een oog open worden gehouden om nieuwe, verrassende ontwikkelingen waar te nemen, bijvoorbeeld op het vlak van de eerder genoemde grondstoffentransitie.