Netbeheerders moeten de consument serieus gaan nemen

Netbeheerders zijn er druk mee om congestie onder de aandacht te brengen. Geen app te mooi, geen website te duur. Het zou beter zijn als de netbeheerder de consument werkelijk serieus gaat nemen, betoogt Marien Boonman in onderstaande opinie. Netbeheer Nederland stelt dat laagdrempelige bewustwording juist belangrijk is.

Het was een enerverende week voor iedereen die in de energiesector werkt en van nieuwe en innovatieve dingen houdt. Op één dag leerde ik bijvoorbeeld over niet één, maar twéé nieuwe apps van netbeheerders (de eKlok-app en de Buurtnet-app) én wist Enexis te vertellen dat zij rond de inzamelingsactie Serious Request mensen “oproepen” op een ander moment stroom te gebruiken.

Het lijkt inmiddels alsof netbeheerders bij elk leuk idee dat in een brainstorm geopperd wordt en dat eigenlijk niet binnen de kaders van de wettelijke taak valt, een pilot opgestart wordt, zonder te kijken of dit nou wel echt nodig is of nut heeft.

Begrijp mij niet verkeerd: innovatie is belangrijk. Het is best nuttig dat er één of twee experimenten met waterstofnetten zijn, waaruit blijkt wat de haken en ogen zijn en dat het minder gemakkelijk is dan de PowerPoint suggereerde. Het is bijzonder nuttig dat de netbeheerders op zoek gaan naar manieren om gasaansluitingen te verwijderen zonder de distributieleiding drukloos te hoeven maken. De slimme meter, die nu bijna niet meer weg te denken is, is ook ooit als idee begonnen.

Je moet het alleen niet overdrijven. Eerder maakte ik mij al eens druk over het terugkerende fenomeen dat iemand een marktrol verzint die nu echt alles op gaat lossen. Bij nut, noodzaak en validiteit van de eKlok heb ik meermaals mijn vraagtekens gehad en geplaatst. Hoewel Stedin tot op heden weigert écht transparant te zijn over hoe die nu precies in elkaar steekt, leerde een beetje zoeken en reverse-engineeren al snel dat de eKlok niks anders is dan een fancy day-aheadprijzenvisualisatie. Onze bedankbriefjes kunnen naar alle aangeslotenen in Stedin-gebied, die dit financierden.

Nu is er gelukkig ook een app van de eKlok waarbij je in elk geval je woonplaats in moet vullen. Die locatiecomponent is belangrijk bij netcongestie, maar nog steeds is niet echt duidelijk waar we nu precies naar kijken als we de app openen.

Ook lanceerde Stedin recent samen met Liander en Enexis de Buurtnet-app. Deze app zou inzicht moeten geven in je stroomverbruik via de slimme meter (er zijn al duizend portalen die dat doen), geeft praktische tips om slimmer stroom te gebruiken en geeft bovendien uitdagingen om dit ook in de praktijk te brengen. Wat dit toevoegt aan wat er al beschikbaar is voor de consument ontgaat mij volledig.

Als klap op de vuurpijl pakte Enexis uit met een oproep om op piekmomenten minder stroom te gebruiken. Dat doe je niet alleen voor jezelf en voor de netbeheerder, maar ook voor het goede doel! Enexis gaat namelijk tijdens de goededoelenactie Serious Request van radiostation 3FM de “bespaarde netwerkkosten” berekenen en doneert deze aan het goede doel van dit jaar. Een antwoord op de vraag hoe die bespaarde netwerkkosten dan überhaupt tot stand komen, en hoe die berekend worden, blijft helaas uit.

Netbeheerders zijn er bijzonder druk mee om congestie onder de aandacht te brengen. Geen app te mooi, geen website te duur.

Hoe schril is het contrast met wat een kleinverbruiker tegenkomt als hij actief wat aan congestie wil doen. Ik moet de eerste consument die succesvol een capaciteitsbeperkingscontract (CBC) heeft weten te sluiten nog ontmoeten. Hij is vast geboren, maar ik denk wel ná 2000. Ik vraag mij dan af of de netbeheerder de kleinverbruiker wel voldoende serieus neemt.

De netbeheerder heeft lange tijd min of meer veilig van achter het leveranciersmodel kunnen opereren. De klantrelatie beperkte zich tot het verhelpen van storingen en het plegen van onderhoud, de leverancier factureerde keurig het gereguleerde en begrijpelijke (want: vaste) tarief. Van een echte klantrelatie kun je vaak niet echt spreken, hoewel partijen toch echt een overeenkomst met elkaar hebben.

Door het voorstel voor variërende nettarieven voor kleine aansluitingen en de groeiende behoefte aan flexibiliteit die ook door de kleinverbruiker deels kan worden ingevuld, lijkt het onontkoombaar dat de netbeheerder en de kleinverbruiker meer met elkaar te maken gaan krijgen. Ik realiseer mij dat het niet eenvoudig is om een capaciteitsbeperkingscontract (CBC) te sluiten met een kleinverbruiker.

Toch is dat volgens mij uiteindelijk wel de route. Geen vrijblijvende oproep, maar een duidelijke afspraak waar je elkaar aan kunt houden. Geen (verzonnen) bespaarde netwerkkosten voor Serieus Request maar een vergoeding voor de aangeslotene in ruil voor het afzien van een recht op transport van elektriciteit op een bepaald moment. Doneren aan het goede doel kan apart.

Mijn oproep is dus simpel: met nog maar eens een app, website, gourmetstel-inruilactie (dat is geen grap) of andere al dan niet ludieke actie de consument vertellen wat hij zou moeten doen, gaat uiteindelijk niets oplossen.  

In plaats daarvan moet de netbeheerder de consument serieus gaan nemen. Maak het voor de kleinverbruiker toegankelijk om deel te nemen aan congestiemanagement, te beginnen met een CBC voor aangeslotenen met automatiseerbaar regelbaar verbruik. Dat moet natuurlijk beheersbaar zijn en dus kleinschalig beginnen, maar voegt op de lange termijn veel meer toe dan een klok op de Blaak. En als het dan echt innovatief moet klinken, noem het dan desnoods maar een pilot.