Hoogspanningsnetbeheerder Tennet sluit nog deze maand een samenwerkingsovereenkomst met het Deense collegabedrijf Energinet.dk voor de verdere ontwikkeling van een grensoverschrijdend net op zee. De samenwerking zal onder meer gericht zijn op de uitwerking van het eilandconcept dat Tennet vorig jaar introduceerde voor de aansluiting van windparken ver op zee. Later dit jaar wordt voor de ontwikkeling van het Noordzeenet een nieuwe onderneming opgericht met de naam North Sea Grid SE. Dat maakt Tennet deze woensdag bekend bij de presentatie van de jaarcijfers over 2016.
De verdere ontwikkeling van wind op zee zal volgens Tennet-CEO Mel Kroon in drie fases plaatsvinden. De eerste is momenteel in volle gang en bestaat uit de vijf windparken van 700 MW die tot 2023 gebouwd worden volgens de plannen uit het Energieakkoord. Fase 2, die loopt van 2024 tot ongeveer 2035, gaat om de ontwikkeling van verder op zee gelegen, maar wel reeds als zoekgebied aangewezen gebieden, met name het gebied IJmuiden Ver. Dit zal volgens de door minister Henk Kamp (Economische Zaken, VVD) opgestelde Energieagenda met een tempo van zo’n 1.000 MW per jaar moeten plaatsvinden. Daarna volgt in de derde fase, van 2036 tot 2050, de ontwikkeling van nog grootschalliger gebieden nog verder op zee.
Voor die laatste fase presenteerde Tennet vorig jaar een ambitieus plan voor een kunstmatig eiland bij de Doggersbank, dat centraal in de Noordzee ligt tussen Nederland, België, Groot-Brittannië, Noorwegen, Denemarken en Duitsland. Rondom dat eiland zou een groot aantal windparken gebouwd kunnen worden, die op het eiland aangesloten kunnen worden. Daarvandaan kan de elektriciteit vervolgens aan land worden gebracht met zware gelijkspanningsverbindingen, die tegelijkertijd dienst doen als interconnectoren tussen de Noordzeelanden.
Tennet, Tennet Duitsland en Energinet.dk tekenen op 23 maart in Brussel een samenwerkingsovereenkomst, mede voor de verdere uitwerking van dit eilandplan. Daarmee zijn al drie Noordzeelanden aan boord, wat volgens Kroon een grote stap voorwaarts is. “Dit is een concept dat modulair uitgewerkt kan worden. Het is niet per se noodzakelijk dat alle landen rond de Noordzee tegelijkertijd van start gaan, we kunnen met deze drie landen alvast beginnen.” Aanvankelijk zal die samenwerking vooral de vorm aannemen van studies. Zo is Tennet volgens Kroon al “intensief bezig” met een studie naar de precieze kostenvoordelen van een windparkaansluiting die tegelijkertijd interconnector is (een ‘windconnector’, aldus Tennet) ten opzichte van de bestaande praktijk om interconnectoren en windparkaansluitingen onafhankelijk van elkaar aan te leggen.
Kroon erkent dat vooral ook politieke besluitvorming nodig zal zijn om het plan haalbaar te maken. Vooral de combinatie van windparkaansluiting en interconnectie vraagt om multilaterale afspraken, bijvoorbeeld op het vlak van subsidie. Zo kijkt Tennet voor de iets nabijere toekomst ook naar de mogelijkheden om een aantal Duitse windparken via de Eemshaven direct aan te sluiten op het Nederlandse hoogspanningsnet. Nu is dat qua wet- en regelgeving nog te complex, terwijl het qua afstand niet onlogisch zou zijn. “Door concrete plannen te maken, en de financiële en technische haalbaarheid daarvan te onderbouwen, stimuleren we dat die politieke besluitvorming er ook komt”, aldus Kroon.
Complicerende factoren hierbij zijn onder meer de nationale subsidies die aan windparken toegekend worden, en het feit dat EU-lidstaten nationale doelen voor duurzame energie hebben. Het aansluiten van een windpark op Duits grondgebied met Duitse overheidssteun op het Nederlandse net, is daardoor niet vanzelfsprekend. Maar volgens Kroon is het vooral een kwestie van het maken van goede afspraken tussen landen, en is het niet eens nodig dat nationale subsidies en doelstellingen verdwijnen. “Wij kunnen elektronen tellen, dus we zouden daarvoor best een soort afrekeningssysteem kunnen bedenken. Het is voor ons niet noodzakelijk dat alle Noordzeelanden hun beleid volledig harmoniseren, maar wel dat het mogelijk wordt dat een windpark met subsidie uit een land wordt aangesloten op het net van een ander land.”