Minister Henk Kamp (Economische Zaken, VVD) gaf afgelopen woensdag in een brief aan de Tweede Kamer de langverwachte duidelijkheid over de toekomst van de salderingsregeling, bedoeld om de aanschaf van zonnepanelen door kleinverbruikers te stimuleren. Die kan het beste worden omgezet in een subsidie op teruglevering of een subsidie op de aanschaf van de panelen, schreef hij. Voor het succes van die overstap is het nodig dat kleinverbruikers een slimme meter hebben. Dus zou met het invoeren van de nieuwe stimuleringsmaatregel tot 2023 moeten worden gewacht, het moment waarop vrijwel alle huishoudens in Nederland zo’n meter in huis hebben. Tot die tijd zou de huidige salderingsregeling van kracht blijven.
De minister waakt er in zijn brief voor om al te stellig over te komen. In de aanloop naar een nieuw kabinet is het niet de bedoeling dat het zittende kabinet nieuw beleid maakt. Desondanks wordt de roep steeds luider om helderheid te verschaffen over het leven na de salderingsregeling, waarvan het einde voor 2020 was aangekondigd. Kamp heeft nu de richting aangegeven waarin het nieuwe kabinet zou moeten denken.
Vijf variantenKamp baseert zijn aanbevelingen op het rapport ” van Energieonderzoek Centrum Nederland (ECN). Daarin wordt voor vijf varianten van een stimuleringsregeling voor zonnepanelen onderzocht wat het effect zou zijn op de businesscase, de groei van het aantal zonnepanelen en de kosten voor de overheid.
Kort en goed: de varianten waarin salderen wordt behouden, ook wanneer dat alleen geldt voor het fiscale deel en het leverancierstarief wordt vrijgegeven, zijn duur, leiden tot overstimulering en verstoren de markt. Saldering houdt in dat aan het net geleverde energie mag worden afgetrokken van de stroom die is afgenomen, onafhankelijk van het moment dat dat gebeurt. Dat betekent dat de prikkel om energieverbruik aan te passen door bijvoorbeeld opslag aan te schaffen of bij te dragen aan het balanceren van het net verdwijnt. Het fiscale deel bepaalt voor een dusdanig groot deel de stroomprijs, dat ook het salderen van alleen dat deel nog steeds de markt verstoord.
Terugleveren en investerenDan blijven er twee varianten over in het rapport van ECN: een terugleversubsidie per geleverde kWh stroom aan het net bovenop de terugleververgoeding van de energieleverancier, en een eenmalige investeringssubsidie bij aanschaf van de panelen. Deze regelingen zijn beide veel goedkoper voor de overheid en makkelijker aan te passen aan veranderende omstandigheden dan saldering, dat verknoopt is met de energiebelasting en opslag duurzame energie (ODE). Overigens zouden beide regelingen ook leiden tot een verminderde plaatsing van zonne-installaties van 12% tot 21% in vergelijking met behoud van salderen, maar de geschatte overheidsbesparing van €5 mrd weegt daar in de visie van de minister ruimschoots tegenop.
Een terugleversubsidie kan op steun rekenen vanuit de markt, bleek uit enthousiaste reactie van de Nederlandse Vereniging voor Duurzame Energie (NVDE) en zonnestroombrancheorganisatie Holland Solar. Zo’n subsidie zou niet alleen zorgen voor een stabiele businesscase en een acceptabele terugverdientijd, maar ook aantrekkelijk zijn voor mensen die geen eigen dak ter beschikking hebben. De terugleversubsidie is namelijk niet locatiegebonden zoals de huidige regeling die achter de meter plaats vindt, maar eigendomsgebonden.
Een investeringssubsidie beïnvloedt direct de aanschaf van een zonne-installatie, en kan daarom snel inspringen op ontwikkelingen in de zon-PV-markt. Deze variant kan op steun rekenen van marktpartijen die opslagtechnologieën ontwikkelen, schrijft de minister in de brief. Een overstap naar deze regeling, betekent wel het optuigen van een ingewikkelde overgangsregeling. De keus voor een bepaalde variant laat Kamp aan het volgende kabinet.
2023Wel merkt de minister op in zijn brief dat voor het slagen van elk van beide voorgestelde regelingen het noodzakelijk is dat de consument een slimme meter heeft. Alleen dan kan een terugleversubsidie worden vergeven, en alleen dan kan de consument adequaat reageren op prikkels uit de markt door de eigen consumptie te beïnvloeden, hetzij met opslag, hetzij door het gedrag aan te passen.
De volledige uitrol van slimme meters wordt voorzien voor 2023. Het zou dus logisch zijn, stelt Kamp in zijn brief, om te wachten met het hervormen van de salderingsregeling tot het moment dat alle huishoudens een slimme meter hebben -en tot die tijd is het eveneens logisch om door te gaan met de huidige wijze van salderen.