Na deze column ga ik dat woord niet meer gebruiken. Het gaat al weken over niets anders meer op tv, in de kranten en op Twitter. Ik weet ook niet eens of wij er allemaal hetzelfde mee bedoelen. Voor mij is draagvlak eigenlijk begrip. Begrip van de belastingbetaler, begrip van de omwonenden die te horen krijgen dat zij in een zoekgebied wonen waar mogelijk wind- of zonne-energie gaat komen. Begrip van de kiezers dat de partijen die in Den Haag de dans leiden de juiste stappen zetten in de energietransitie die hen zo ingewikkeld in de oren klinkt.
Doen wij de juiste dingen? Is de energietransitie rechtvaardig? Verloopt die wel eerlijk? Is het waar dat wij allemaal aan de vooravond staan van grote veranderingen en allemaal ons steentje moeten bijdragen? Zeker weet je het als burger nooit. Van de Tweede Kamer, vlak voor een verkiezing, moet je het niet hebben. Ze gooien met kreten, symbolen en soms met modder. Van de overheid ook niet: het ene ministerie zegt A, PBL zegt B, in het Klimaatakkoord staat C. Van de grote bedrijven hoef je ook niets te verwachten, ze spelen al jaren rapportvoetbal, rapporten die de kranten gretig vertalen in pakkende koppen. ‘Kernenergie goedkoper dan windmolens!’, ‘Één stap verwijderd van de waterstofeconomie’, ‘Windmolens maken ziek’.
Als burger en krantenlezer onderscheid je geen kilowatt van een kilowattuur, je snapt niet wat basislast is en wat full load hours zijn. Als burger vind je zonne-energie en kernenergie inwisselbaar: we hebben immers nog genoeg daken? Als burger hoor je dat je je huis van het gas moet halen maar dat de industrie blijkbaar niets hoeft te doen. Als burger hoef je je namelijk -gelukkig- niet bezig te houden met marktmodellen, met circulariteit van restgassen in de petrochemie waardoor groene waterstof mogelijk toch niet zo simpel gaat worden. En dat mag. Want, op een paar mensen na wiens baan dit is, hoef je je hier als burger net zo weinig mee bezig te houden als met de verschillen tussen de verschillende vaccins tegen corona.
Maar je moet wel het gevoel hebben dat het goed zit. Je moet in de krant lezen dat er eerlijk wordt gehandeld. Je moet je bevestiging zoeken en vinden dat jouw geld voor de juiste zaken wordt gebruikt en dat iedereen inderdaad zijn steentje bijdraagt. Dan helpt het niet om op een maandagochtend te lezen dat ONZE groene stroom van ONZE windmolens in ONZE Noordzee aan het meest treurige bedrijf is verkocht dat je je qua maatschappelijke toegevoegde waarde kan voorstellen.
Kan je je nog herinneren dat alle mensenrechten en milieuorganisaties ons hebben gewaarschuwd om niets van dat bedrijf te kopen? Dat zij hun medewerkers als oud vuil behandelen, meedogenloos handelen en zich niets van ethiek aantrekken. Laten wij wel wezen, er is niets onwettelijks gebeurd. De groene rechten zijn helemaal volgens het boekje verkocht. Alle regels zijn nageleefd. En de bedrijven die de groene rechten hebben verkocht, hebben dit ook gedaan omdat het hun goed recht is.
Het stond in het persbericht: dit park is gerealiseerd zonder subsidie en de windparken worden wel meegeteld voor onze duurzaamheidsdoelstellingen. Maar niet verkocht als groene stroom aan de Nederlandse burgers. Je volgt het toch nog? Groen getelde stroom maar geen groene stroom. Maar je mag alsnog wel groene stroom kopen van dezelfde bedrijven, alleen dan niet deze. Want voor deze had dat ene bedrijf meer over dan de Nederlandse burgers. En die hebben niets te melden want zij hebben enkel een stukje zee verhuurd en een stopcontact op zee betaald via hun netwerkfactuur. Een paar weken geleden kwam via FTM ook al een verhaal over gemeenten, met grootse duurzaamheidsambities maar die in de tussentijd een gascontract met Gazprom afsloten voor drie jaar. Die was dan weer groen gemaakt door groene rechten te kopen van windparken in Turkije.
Dit gaat het echt heel goed doen bij de volgende bewonersavond over de zoekgebieden voor wind- of zonne-energie. Het vertrouwen van de Nederlandse burger dat deze transitie eerlijk loopt is echt een stukje verder gekomen met deze transactie.
Soms moet je verder kijken dan de regels lang zijn, en moreel leiderschap tonen. Dat is wat de burger verwacht van de hoofdrolspelers van de energietransitie. Dit sterkt mij meer dan ooit om te strijden voor lokaal eigendom.
Met je draagvlak.
Laetitia Ouillet is voorzitter van de Windvogel (energiecoöperatie) en directeur van Strategic Area Energy aan de TU Eindhoven.