Vlak voor de zomer publiceerde het kabinet het concept Nationaal Plan Energiesysteem waarin het een beeld schets van het energiesysteem van de toekomst en hoe we daar kunnen komen. Daarop kwam veel commentaar van burgers, bedrijven en organisaties. Ook het PBL schreef een reflectie. Wat zijn de belangrijkste kritiekpunten en hoe is het NPE daarop aangepast? Nu is het aan een nieuw kabinet om het NPE uit te voeren. Daarbij staat het voor een aantal fundamentele keuzes.
Abonneer u nu meteen bij Spotify, Google of Apple, en luister elke maand naar Voetnoten: taaie rapporten in drie kwartier uitgelegd.
In de laatste aflevering van Voetnoten van 2023 aandacht voor twee rapporten: het definitieve NPE en de Keuzewijzer Klimaat en Energie van de formatiewerkgroep Klimaat en Energie onder leiding van Noé van Hulst. Laetitia Ouillet houdt de belangrijkste kritiekpunten en wijzigingen tegen het licht. Zo vonden burgers dat er te weinig aandacht was voor het aanpassen van het consumptiegedrag. “Het NPE gaat uit van het hoogste vraagscenario, dus dat de vraag naar elektriciteit, naar koolstofdragers en naar infrastructuur enorm zal toenemen. Maar burgers vragen zich af waarom we altijd uit moeten gaan van groei.” Het PBL viel over het gebrek aan een afwegingskader voor de veelheid aan publieke belangen die gemoeid zijn met de energietransitie.
Energierapporten zijn verplichte kost voor iedereen die de energietransitie wil begrijpen. Maar waar haal je de tijd vandaan om die studies tot aan de voetnoten door te lezen? Daar heeft Energeia de oplossing voor: Voetnoten, de podcast waarin complexe rapporten, studies en droge teksten helder en begrijpelijk worden besproken door energiedeskundige Laetitia Ouillet en Sabine Sluijters.
Keuzes
Het NPE moet nu worden uitgevoerd en het nieuw te vormen kabinet staat daarbij voor een groot aantal fundamentele keuzes. Die zijn in kaart gebracht in de Keuzewijzer Klimaat en Energie. Allereerst om de knelpunten zoals de netcongestie, de (stikstof-)ruimte en de krappe arbeidsmarkt uit de weg te ruimen of op zijn minst minder knellend te maken. Zo zou een keuze kunnen zijn om ruimtelijk te sturen op vraag en aanbod van elektriciteit. “Netbeheerders kunnen dat niet. Dat betekent dat je als overheid gaat bepalen wie waar gaat zitten. In het NPE is deze keuze niet gemaakt en dat was een van de grote kritiekpunten van het publiek”, zegt Ouillet.
In de podcast loopt Ouillet alle voorgestelde keuzes en de voor en nadelen daarvan langs. Of de Nederlandse overheid een eigen CO₂-doel moet stellen, bovenop het Europese doel, of we energiebesparingsdoelen moeten opnemen per sector, of we meer of minder kerncentrales willen en of we een CO₂-neutraal elektriciteitssysteem willen in 2035. Hoeveel van de Keuzewijzer gebruikt zal worden in de formatie is niet te zeggen. Zeker is wel dat het samen met het NPE uiteindelijk terug zal komen in de Klimaatnota die in 2024 naar de Tweede Kamer zal worden gestuurd.