Column

Na deze column ga ik dat woord niet meer gebruiken. Het gaat al weken over niets anders meer op tv, in de kranten en op Twitter. Ik weet ook niet eens of wij er allemaal hetzelfde mee bedoelen.

Ik zal het maar meteen bekennen: ik heb last van het burgerforumvermoeidheidssyndroom. Niet in zijn algemeenheid, maar specifiek waar het gaat om de energietransitie, om het realiseren van de doelstellingen die we met elkaar in Parijs en in het kader van het Klimaatakkoord hebben afgesproken. We wisten al dat we in Nederland 17 miljoen voetbalcoaches hadden, en sinds afgelopen jaar 17 miljoen virologen. Maar op energiegebied kunnen we er ook wat van.

De 27 concept-Regionale Energie Strategieën lijken te kunnen leveren wat gevraagd wordt: 35 TWh aan jaarlijkse hernieuwbare energieproductie. Bij de meeste regio’s staan kleinschalige zonne-energieoplossingen bovenaan de lijst met manieren om dit in te vullen. Maya van der Steenhoven vraagt zich af of de consequenties van die keuze voldoende duidelijk zijn.

Ondergrondse CO₂-opslag, of Carbon Capture and Storage (CCS), leek tien jaar geleden door te breken. Al het momentum dat was opgebouwd verdween echter als sneeuw voor de zon. De populariteit van CCS is inmiddels begonnen aan een tweede golf en het momentum is deze keer geloofwaardiger en duurzamer dan ooit.

Als adviseur die zich met name bezig houdt met wind, zon, geothermie, duurzame opslag en energiebesparing volg ik het debat over kernenergie met belangstelling, zonder de ins en outs precies te kennen. Maar vanuit een procesmatig, financieel en juridisch perspectief vind ik er wél wat van.

Nederlanders zijn crimineel. U maakt waarschijnlijk bezwaar tegen deze stelling. Zelfs als bewezen kan worden dat veel Nederlanders crimineel gedrag hebben vertoond, gaat het veel te ver om alle Nederlanders schuldig te verklaren. De stelling is extreem generaliserend en beantwoording van de stelling met ja of nee resulteert inherent in een fout antwoord. Bij de vraag of biomassa duurzaam is, speelt exact hetzelfde probleem.

Tien maanden voor de Tweede Kamerverkiezingen, laat op de vrijdagmiddag, stuurt minister Wiebes een visie naar de Tweede Kamer die wel eens de belangrijkste brief tijdens zijn ministerschap zou kunnen zijn. De Kamerbrief legt een ambitieuze visie neer op de rol van de industrie in de transitie naar een klimaatneutrale economie in 2050. Wiebes verzet de bakens, zo lijkt het. Zien we nu een Wiebes 2.0?

In het Klimaatakkoord is een CO2-heffing voor de industrie uitonderhandeld. Op papier leek dat een aardig idee: onze industrie moet de schoonste van de wereld worden. De uitwerking bleek een stuk lastiger. Het resultaat is een gedrocht.

De laatste weken is er veel kritiek te horen op een voorstel van minister Wiebes voor een nieuwe Warmtewet, omdat daarin zou staan dat alleen geïntegreerde warmtebedrijven worden toegestaan. Maar bedoelt Wiebes dat eigenlijk wel, vraagt Maya van der Steenhoven zich af. “Het begrip eindverantwoordelijkheid wordt zo verschillend uitgelegd, dat het een knelpunt in zichzelf begint te worden.”

Bij het uitbreken van de financiële crisis in 2008 viel energie- en klimaatbeleid als eerste van de prioriteitenlijst van de regering, om lange tijd niet terug te keren. Op zich is het niet vreemd dat de aandacht zich tijdens een economische crisis richt op andere dossiers dan de energietransitie. En toch zou het een blunder zijn als de geschiedenis zich twaalf jaar na dato herhaalt. Een kapitale blunder bovendien, want er staat veel meer op het spel dan destijds.

De maatregelen om de verspreiding van het coronavirus tegen te gaan leiden tot een snelle daling van de olievraag. Naar verwachting zal het zes tot achttien maanden gaan duren voordat de vraag naar olie weer in de buurt van het normale niveau komt.

Het is glad ijs en toch wil ik het proberen. Zonder iemand voor het hoofd te stoten die nu direct in de corona-ellende zit.

Zowel in Europa als in de VS gaan nu de grenzen dicht en leggen fabrieken de productie stil. Nog maar twee weken geleden gingen schattingen van de gemiddelde olievraag in 2020 er vanuit dat deze ten opzichte van 2019 ongeveer gelijk zou blijven. Nu komt men uit op een daling van 2 miljoen of 3 miljoen vaten per dag.

De energietransitie is gepromoveerd tot de grote politieke uitdaging van dit moment. Aan de klimaattafels werd echter slechts schoorvoetend een enkel stoeltje vrijgemaakt voor de grote energiebedrijven. Dat alles onder het motto: de kalkoen dient geen zeggenschap te hebben over wat er met kerst op tafel verschijnt. In werkelijkheid is het echter niet de kalkoen maar de kok die men hiermee zijn plaats aan tafel ontzegt.

In december presenteerde Eurocommissaris Frans Timmermans de Europese Green Deal. Het kritieke voorstel uit de Green Deal, een CO₂-heffing op vervuilende producten van buiten de Europese Unie (EU), kan al dit jaar effectief worden en daarmee de Europese klimaatambities vleugels geven. Tenminste, als Timmermans z’n troeven goed uitspeelt.