Trilemma

Om de druk op de transportnetten te verlichten, werken netbeheerders aan een tariefsysteem voor kleinverbruikers met variabele tarieven. Maar het elektriciteitssysteem staat aan de vooravond van ingrijpende veranderingen. Netbeheerders doen er daarom goed aan eerst de markt zijn werk te laten doen.

In de oude gaswereld zorgden ‘Groningen’ en Rusland voor leveringszekerheid en betaalbaarheid. In de nieuwe gaswereld is nog niet volledig uitgekristalliseerd hoe men het best kan reageren op de huidige situatie. Trilemma doet maakt een analyse van maatregelen om de betaalbaarheid en leveringszekerheid van gas te verbeteren.

De ‘koperen plaat’ is een metafoor die wordt gebruikt voor een elektriciteitsnet zonder beperkingen. Soms wordt ook de term ‘koperen plaat-principe’ gehanteerd, waarvan soms wordt beweerd dat hij niet meer houdbaar is. Maar die bewering is onzinnig of onverstandig.

Nu netcongestie onze samenleving dreigt te verlammen, zijn netbeheerders drukdoende om het net te verzwaren en om grootverbruikers te contracteren voor op- en afschakeling. Een onbenut groot en kosteneffectief potentieel zijn de kleinverbruikers: huishoudens en MKB. Laat marktpartijen dit potentieel ontwikkelen, tegen betaling vanuit de netbeheerder.

Netbeheer Nederland is bezig met de uitwerking van een nieuw tarievenstelsel voor kleinverbruikers. Idee is dat het nettarief enerzijds voldoende begrijpelijk en anderzijds voldoende effectief is om efficiënt gebruik van het net te stimuleren, aldus minister Hermans. Maar het onderliggende onderzoek laat een ander beeld zien. Nieuwe piekmomenten liggen op de loer.

Sinds de oliecrises van de jaren ’70 van de vorige eeuw wordt de olieprijs gekenmerkt door een hoge volatiliteit. Een vermindering van het aanbod met slechts een paar procent kan al leiden tot een verdubbeling van de olieprijs. Daar is nu een grote onzekerheid bijgekomen: de snelheid van de energietransitie.

De energiecrisis van 2021/2022 dwong Europa tot herijking van het energietrilemma: niet langer duurzaamheid, maar leveringszekerheid en betaalbaarheid voeren nu de boventoon. In het Nederlandse nieuws klinkt in dit kader de afgelopen maanden steeds nadrukkelijker de roep om invoering van een capaciteitsmechanisme.

Vorige week liet minister Sophie Hermans per Kamerbrief nog wat verhuld zien hoezeer netcongestie onze samenleving begint te verlammen. De aanpak van het probleem is nu vooral gericht op traag verlopende netverzwaringsprojecten en één op één afspraken met bedrijven. Dit werkt onvoldoende, een andere aanpak is nodig.

Netcongestie lijkt een mooie casus voor gewenste retro-innovatie. We willen immers terug naar vroeger toen er geen wachtrijen waren, ondanks jarenlange sterke groei van de elektriciteitsvraag. Maar simpelweg de aanpak van destijds toepassen kan niet, bijvoorbeeld omdat de sector is ontvlecht.

Sinds begin 2021 is de koers van het aandeel Ørsted met ruim 80% gedaald en is de rating van de schuld van het bedrijf fors gedaald. Kostenstijgingen en lagere opbrengsten hebben een cashflow-probleem veroorzaakt. Hoe kijkt een energieanalist (nadrukkelijk: geen beleggingsanalist) hier tegen aan?

Energie-Nederland roept op haast te maken met het invoeren van een capaciteitsmarkt om de leveringszekerheid van elektriciteit ook in de toekomst te borgen. Berekeningen laten zien dat een capaciteitsmechanisme niet alleen geld kost, maar soms meer geld oplevert.

Een komende regering staat voor een reeks grote vraagstukken. Een blik op de verkiezingsprogramma’s van de grote zes partijen toont dat de problemen worden benoemd, maar dat men terughoudend is om concrete oplossingen voor te stellen die vaak geld kosten of impopulair zijn.

Wat als VVD en GroenLinks-PvdA moeten gaan onderhandelen over een nieuw coalitieakkoord? De verschillen op het gebied van klimaatbeleid tussen beide partijen zijn wellicht kleiner dan ze lijken. Het zal vooral spannend worden als het gaat om de kostenverdeling.

De volatiliteit van de Europese gasprijzen ligt de laatste vijf jaar op een relatief hoog niveau. In dit artikel wordt ingegaan op de historische volatiliteit van gasprijzen in de oude gaswereld, de huidige volatiliteit, en wordt een aanzet gegeven voor een discussie over hoe de volatiliteit zich de komende jaren verder zou kunnen ontwikkelen.

De Tweede Kamer heeft de Wet collectieve warmte (Wcw) aangenomen. Leden van de Eerste Kamer doen er goed aan de wet zorgvuldig te beoordelen vanwege het voorgeschreven meerderheidsbelang van overheden in grote warmtebedrijven.