Trilemma

In een opiniestuk roept Danny Benima, CFO van Stedin, de ACM op om de energietransitie niet langer af te remmen. De ACM draagt de netbeheerders namelijk op om tegen zo laag mogelijke kosten kabels en leidingen in de grond te leggen en dat zo laat mogelijk te doen, zodat de energierekening laag blijft, aldus Benima. Weliswaar bevat het stuk enkele nuanceringen, maar de toon is gezet: de tariefregulering van ACM verhindert dat netbeheerders werk kunnen maken van een innovatief en toekomstbestendig energienet. Helaas is de energietransitie niet geholpen met deze weergave van een van de grote uitdagingen van de energietransitie, zijnde de financiering van de transportnetten.

Begin dit jaar verzocht de Tweede Kamer de regering om geen nieuwe subsidies voor houtige biomassa af te geven tot het afbouwpad voor die biomassa met de Kamer is gedeeld. Een dilemma voor de demissionaire regering, want het advies over dat afbouwpad is door de Kamer controversieel verklaard. Om toch aan de wens tot subsidiestop tegemoet te komen, liet de regering begin juni weten komend najaar geen SDE++ beschikbaar te stellen voor houtige biomassa gebaseerde lage temperatuurwarmte. Deze tegemoetkoming aan de wens van de Tweede Kamer is Ed Nijpels, voorzitter van het Voortgangsoverleg Klimaatakkoord, in het verkeerde keelgat geschoten.

Volgens Johan Cruijff moet een voetballer op het veld snelle keuzes maken en in chaotische omstandigheden rekening houden met allerlei informatie. Een goede voetballer moet dus intelligent zijn. Een vergelijkbaar stelling poneert Christiaan Schreurs naar aanleiding van zijn onlangs verschenen boek ‘Denken als Einstein’. Hij heeft het over intelligentie van de handen en refereert aan de dorpssmid uit zijn jeugd die een perfecte twee-assige veewagen met oplooprem in elkaar laste.

Miljoenen automobilisten zitten regelmatig zowat met hun neus op een energieverbruiksindicator. Die indicator koppelt continu terug dat rustiger rijden aanmerkelijk minder energie kost dan jakkeren. Desondanks rijden bijna alle automobilisten harder dan toegestaan en, afgezien van de vermijdbare kosten die bij elke tankbeurt in de portemonnee worden gevoeld, nemen ze daarbij ook tal van risico’s, boetes en (maatschappelijke) kosten voor lief. Plaats bij die automobilisten in de woonkamer een energieverbruikdisplay en aanschouw het wonder van de totale gedragsaanpassing. De terugkoppeling is incompleet en indirect, als er überhaupt al op het display wordt gekeken, maar het resultaat mag er zijn: pakweg 5% energiebesparing. Althans, die boodschap wordt al ruim tien jaar verkondigd en is recent weer onderwerp van een heuse campagne.

Netbeheer Nederland blikt in een special terug op het megaproject grootschalige uitrol van slimme meters. In zes jaar tijd is 84% van de huishoudens voorzien van een op afstand uitleesbare meter. Vanuit organisatorisch perspectief een fraaie prestatie waar de netbeheerders vruchten van kunnen plukken, maar helaas ontbreekt de eindbalans: wegen de voordelen voor netbeheerders op tegen de kosten en het extra energieverbruik van de slimme meters en randapparatuur?

Sinds april vorig jaar is de olieprijs geleidelijk aan gestegen tot rond de $70 per vat (Brent). Terwijl een hele serie van factoren ten grondslag ligt aan een vergelijkbare toename van de gasprijs, wordt deze stijging van de olieprijs vooral veroorzaakt door één factor: de terughoudendheid waarmee Opec+ (Opec en partners, waarvan Rusland de belangrijkste is) de productie laat toenemen nu de vraag weer het niveau van voor de coronacrisis begint te benaderen. Het illustreert hoe groot de invloed van Opec+ op de olieprijs nog steeds is, met name op de korte termijn.

In het recente halfjaarbericht wijst Gasunie op de lage vullingsgraad van gasopslagen. Eind juni waren de opslagen in Nederland slechts tot 29% gevuld, terwijl dat eind juni vorig jaar 79% bedroeg. Of dat tot problemen gaat leiden, is nog niet duidelijk. Wel wijst Gasunie er alvast op dat het de “gezamenlijke verantwoordelijkheid van (alle) marktpartijen” is om te zorgen dat er voldoende gas beschikbaar is voor levering aan Nederlandse afnemers.

Stel: de minister van Infrastructuur en Waterstaat zou verklaren dat er geen nieuwe bedrijven en winkels in ons land bij mogen komen, omdat er anders te veel files ontstaan en wegenbouw te veel tijd kost. Hoon zou haar ten deel vallen, door haar probleem zo over de schutting van de samenleving te gooien zonder oplossingen anders dan de aanleg van dure en tijdrovende infrastructuur te beschouwen. Netbeheerders komen nu met een vergelijkbare stelling dat meer dan 6 GW wind op zee en 35 TWh wind en zon op land hoe dan ook onmogelijk is voor 2030. Deze stellingname brengt de klimaatambities van ons land onnodig in gevaar.

Het is nog maar een jaar geleden dat, in de zomer van 2020, de Nederlandse TTF gasprijs op de dagvooruitmarkt zo’n €4 tot €6 per MWh kostte en de prijs voor levering in 2021 pakweg €12 per MWh bedroeg. Die zomer werden in de Verenigde Staten zelfs enkele LNG-fabrieken stilgelegd om niet verliesgevend naar Europa te hoeven exporteren. Dat is iets dat men normaal gesproken, gezien de hoge kosten van het weer opstarten van een LNG-fabriek, altijd probeert te voorkomen.

ACM maakt veel werk van het beboeten van Anode, dat in alle openheid en met goede redenen omkleed onterechte switches heeft doorgevoerd met het doel om juist van die aansluitingen af te komen. De affaire ACM versus Anode is voor de energiesector van veel groter belang dan dat een van de spelers een ferme tik op vingers krijgt en forse boetes moet betalen. Wat is die schade voor de energiemarkt en hoe kunnen zulke situaties in de toekomst het beste worden voorkomen? Op die vragen wordt in dit artikel nader ingegaan.

Het elektriciteitsnet piept en kraakt in zijn voegen. Steeds meer gebieden op de kaart kleuren rood en daar kunnen voorlopig geen nieuwe zonneparken meer worden aangesloten. De netbeheerders waarschuwen dat niet alleen bedrijven en instellingen, maar ook consumenten de gevolgen hiervan kunnen gaan merken. Tijd om te kijken hoe het met Gopacs staat; het platform waarmee de netbeheerders samen met marktpartijen en grootverbruikers proberen congestie in het elektriciteitsnet te verminderen.

De overstap van fossiele energie naar duurzaam opgewekte energie is een noodzakelijke maar ook kostbare aangelegenheid. Geld is echter geen probleem want er zijn miljarden beschikbaar om de klimaatcrisis aan te pakken, zelfs als Nederland de klimaatambities verhoogt. Althans, dat claimt Greenpeace op basis van een rapport van CE Delft. Echter, zelfs in dit optimistische betoog schieten alle beschikbare miljarden bij elkaar opgeteld nog tekort, maar daar past Greenpeace een mouw aan.

In de media is weer veel aandacht voor winsten die worden behaald met handel in emissierechten. Aanleiding is een rapport van CE Delft voor Carbon Market Watch, een organisatie die zich inzet voor faire en effectieve klimaatacties. Wat daarmee wordt bedoeld blijkt onder andere uit een artikel in het NRC: “Het zou voor bedrijven onmogelijk moeten zijn om gratis te vervuilen”.

Dit artikel beoogt een kort overzicht te geven van de emissies van broeikasgassen door olie- en gasbedrijven: wat houden deze emissies in, hoe worden ze gerapporteerd, wat kunnen bedrijven eraan doen en wat zijn de gevolgen van het recente vonnis in de klimaatzaak voor deze emissies.

Het bagatelliseren van de noodzaak tot drastische klimaatmaatregelen en het presenteren van vrij simplistische alternatieven (gewoon kerncentrales bouwen) was altijd het domein van populistisch rechts. Niet nieuw, maar wel groeiend is het pleidooi van een deel van de linkse en groene beweging dat hier verdacht veel op begint te lijken. Deze erkent wel degelijk de ernst van het klimaatprobleem, maar komt met simpele oplossingen en blokkades tegen serieuze ingrepen. De vorige week gepresenteerde oproep van de ‘tipping point coalition’ is hierin een nieuw dieptepunt.