Trilemma

Aan de ernst van de klimaatproblematiek valt de laatste tijd niet te ontkomen en veel organisaties spannen zich in om hun CO2-voetafdruk te beperken. Op zichzelf is dat een goede zaak maar misleiding en, erger nog, suboptimale acties, liggen op de loer. Om dat te voorkomen moet de overheid het goede voorbeeld geven en de media zich veel kritischer opstellen als organisaties hameren op het belang van individuele groenheid. Individuele groenheid is namelijk heel goed, maar collectieve groenheid is nodig om de opwarming te beperken.

Een vat olie levert bij verbranding ruim 400 kilogram CO2 op. De totale footprint is echter beduidend groter want ook bij productie, transport en raffinage van olie worden broeikasgassen uitgestoten. Die additionele footprint varieert van ongeveer 40 tot 200 kilogram CO2-equivalent per vat, zo schat het Internationaal Energieagentschap in de recent uitgebrachte 2018 World Energy Outlook. Voor de olie met de hoogste footprint is de werkelijke bijdrage aan klimaatverandering dus bijna 50% hoger dan als alleen naar de verbranding wordt gekeken.

TTF moest de referentie worden voor de Europese gasmarkt. Dat was een belangrijke doelstelling van de kabinetten Balkende in een beleid dat werd aangeduid als ‘Nederland gasrotonde’.

Vorige maand publiceerde Acer (het EU agentschap voor samenwerking van toezichthouders) alweer de zevende editie van haar marktmonitoringsrapport. Dat biedt een goede gelegenheid om te kijken hoe de energiemarkt in Nederland zich verhoudt ten opzichte van de andere EU landen. Bij gas ontwikkelt TTF zich tot het voorbeeld voor heel Europa, maar de Nederlandse groothandelsmarkt elektriciteit scoort slechts matig. Belangrijker echter, is dat de monitor vele vragen open laat.

Twee jaar geleden lanceerde de Europese Commissie een nieuw pakket aan wetgeving voor de elektriciteitsmarkt. Het vierde pakket alweer, ook wel het winterpakket genoemd. De Commissie doopte het pakket ‘Clean Energy for all Europeans’ of ‘new rules for a consumer centred clean energy transition’. De discussies rond de voorstellen zijn inmiddels in een beslissende fase gekomen en men hoopt er nog dit jaar onder Oostenrijks voorzitterschap uit te komen.

In opdracht van diverse partijen, waaronder Tennet, heeft DNV GL de mogelijkheden van elektrificatie van de industrie onderzocht. Die mogelijkheden zijn aanzienlijk. Power to heat (P2H) in combinatie met aardgas kan de CO2-uitstoot van de industrie aanzienlijk reduceren: 4,5 Mton CO2 per jaar, oftewel 30% van de 2030 reductiedoelstelling voor de industrie.

Orkanen, vernietigende natuurbranden in het late najaar, ernstige droogte en warmterecords onderstrepen de ernst van de klimaatproblematiek. Helaas is het klimaat niet de enige enorme uitdaging waarvoor de mensheid staat.

Terwijl het IPCC deze maand de wereld nóg maar eens waarschuwde, lieten in Nederland partijen die zéggen schouder aan schouder tegen klimaatverandering te staan, vooral zien dat eendracht ver te zoeken is. Oftewel hoe het draagvlak voor de transitie onder burgers eerder wordt verkleind dan vergroot.

De Autoriteit Consument & Markt (ACM) heeft ter consultatie een ontwerpbesluit codewijziging elektriciteitsbalancering gepubliceerd. De wijzigingen zijn vooral bedoeld om de afspraken die in EU-verband zijn gemaakt om balanceringsregimes te harmoniseren, in de Nederlandse Codes op te nemen. Die afspraken in de EU Richtsnoeren Elektriciteitsbalancering komen gelukkig in belangrijke mate overeen met de systematiek die Tennet al sinds 2001 toepast. De voorgenomen wijzigingen maken die systematiek wel explicieter, wat de toegankelijkheid ten goede zal komen.

Omdat twee ziekenhuizen failliet zijn gegaan, ligt marktwerking weer onder vuur. Dat beperkt zich helaas niet tot de gezondheidszorg maar straalt ook uit naar de energiesector. Op sociale media wordt niet alleen opgeroepen tot herinvoering van het Ziekenfonds maar velen willen ook weer nutsbedrijven voor productie en levering van gas en elektriciteit.

Enkele maanden terug pleitte de afdeling advisering van de Raad van State om bij de Klimaatwet rekening te houden met de kostenefficiëntie van te nemen maatregelen. Volgens de Raad is inzicht in de totale kosten niet geregeld.

Soms lijken sprookjes nog te bestaan. Voor slechts €75 per maand extra servicekosten naar een bijna Nul-op-de-meterwoning en die extra kosten grotendeels terugverdienen via een lagere energierekening!

Leveringszekerheid -één van de drie pijlers voor energiebeleid- komt er bekaaid af in de analyses van het klimaatakkoord. Maar dat lijkt geen probleem. Entso-E heeft een solide basis gelegd voor een pan-Europese monitoring van leveringszekerheid. In België dreigen weliswaar tekorten, maar dat heeft niets te maken met de productie uit zon en wind.

Niet alleen was de onemanshow die Ed Nijpels afgelopen vrijdag opvoerde bij vlagen zo surrealistisch dat Donald Trump er nog een puntje aan kon zuigen, belangrijker was dat de aanpak die het kabinet begin dit jaar ontvouwde om tot het Klimaatakkoord te komen, ten grave is gedragen.

In een lezenswaardig betoog breekt Martien Visser, lector energietransitie & netintegratie aan de Hanzehogeschool, een lans voor systeemsturing. Er wordt volgens Visser teveel gedacht binnen blokken waardoor de energietransitie nodeloos duur uitvalt.