Trilemma

TenneT heeft soms te veel last van marktpartijen die passief balanceren. De onbalans in het systeem vertoont grote oscillaties en dus probeert TenneT het gedrag van marktpartijen te dempen. Een begrijpelijke, maar ook onwenselijke ingreep.

De Energiewet maakt binnenkort energie delen mogelijk, en voegt daarmee complexiteit toe aan de toch al ingewikkelde energiemarkt. En dat terwijl er geen belangrijk maatschappelijk doel mee gediend lijkt te zijn.

De trendbreuk van het huidige kabinet, dat de belasting op gas verlaagt en die op elektriciteit verhoogt, is hopelijk een eenmalige tegenslag. Vanwege de snel dalende CO₂-voetafdruk van elektriciteit, en vanwege het feit dat elektriciteit vooral binnenlands wordt geproduceerd, verdient elektriciteit juist een relatief lage belasting.

“Volumes zijn belangrijk voor een olieproducent. Maar prijs is veel belangrijker.” Het is een oud, maar frustrerend adagium in de olie-industrie. Want op volumes en kosten heeft een bedrijf invloed. Op de olieprijs niet.

De nettarieven van de afzonderlijke netbeheerders zijn gereguleerd en berekend op basis van de kosten, maar ook op basis van de geleverde kwaliteit. Dat is achterhaald, de eenzijdige sturing op betrouwbaarheid lijkt in tijden van netcongestie juist contrair te werken.

Vaak gaat het publieke debat over netcongestie over sturingsmaatregelen voor netgebruikers. Positief van de recente hoorzitting in de Kamer was de aandacht voor netverzwaring en voor maatregelen die erop gericht zijn om meer capaciteit uit de bestaande infrastructuur te halen. Daarmee lijkt meer te winnen dan met energiehubs en groeps-TO’s.

Nederland heeft grote ambities voor offshore wind, maar de precieze inpassing van toekomstige windparken moet nog worden uitgewerkt. Doorgaan met de huidige wijze van ontsluiten van windparken op zee aan het offshore net van TenneT loopt tegen grenzen aan.

Modulaire technieken die snel en bijna overal uitgerold kunnen worden en waarvoor de kostendaling hoog blijft, kunnen steeds meer momentum krijgen en in een stroomversnelling komen. Deze ‘learning rate’-gedreven versnelling van de energietransitie ziet men nu plaatsvinden, waarbij China een grotere rol is gaan spelen dan de Verenigde Staten of Europa.

De jaarlijkse Nederlandse elektriciteitsvraag is de afgelopen vijftien jaar nauwelijks veranderd, met uitzondering van de laatste twee jaar. Toch vinden er als gevolg van de energietransitie achter de schermen grote wijzigingen plaats in het elektriciteitsverbruik.

Een brede coalitie in de elektriciteitssector riep de politiek op flankerend beleid te ontwikkelen om huishoudens te helpen om zo veel mogelijk zelf opgewekte zonne-energie zelf te gebruiken. Maar bevordering van eigen verbruik zou zomaar het nieuwe salderen kunnen worden.

De nieuwe Europese netcode over vraagrespons – in concept ter consultatie – is niet doordacht. Met name ontbreekt het aan een duidelijk beeld hoe de levering van lokale diensten aan de netbeheerder samenhangt met de werking van de elektriciteitsmarkt.

Suriname maakt zich op voor grootschalige ontwikkelingen van offshore olie- en gasreserves. Samen met buurland Guyana maakt het deel uit van een van de meest veelbelovende nieuwe olie- en gasprovincies ter wereld.

Passief balanceren door algoritmes vraagt om aanpassingen die TenneT in staat moeten stellen hier meer controle over te krijgen. Het probleem is urgent. Dit artikel schetst welke middelen in stelling gebracht kunnen worden.

Naarstig wordt gezocht naar oplossingen voor netcongestie. In de Nederlandse discussie blijft één oplossing vaak onbenoemd: het splitsen van de Nederlandse biedzone.

Het aardgasgebruik van woningen is de afgelopen jaren met een kwart gedaald. Een verdere daling is in gevaar door de keuze van het kabinet om normering en beprijzing af te zwakken.