‘Supersociale’ SP hamert op publieke zeggenschap

De ‘klimaatrevolutie’ moet sociaal zijn, staat in het concept-verkiezingsprogramma van de SP en daarmee bedoelt de partij: collectief, met publieke zeggenschap en betaald vanuit de diepste zakken.

De nadruk in het concept-verkiezingsprogramma met de naam “Supersociaal” ligt niet zozeer op de klimaatdoelstellingen – “Natuurlijk staan we volledig achter de klimaatdoelen”, schrijft de partij – maar op het wenkende perspectief dat een groene, duurzame en collectieve economie biedt. Namelijk betaalbare energie, infrastructuur zonder netcongestie, volop banen en comfortabele huizen zonder tocht of schimmel.

Publieke energievoorziening

De energievoorziening moet weer in publieke handen komen, stelt de SP. Dat kunnen overheden zijn, maar ook burgercoöperaties. Het is een boodschap die de partij al langer verkondigt. Zo was de partij in 2016 tegen de splitsing van de netbeheerders enerzijds en de productie- en leveringsbedrijven anderzijds, brak de SP in 2020 een lans voor het eigenaarschap van energiecoöperaties, en riep de partij in 2023 op tot nationalisering van de energievoorziening.

Het is dan ook niet verrassend dat de partij zich in dit concept-verkiezingsprogramma aansluit bij het advies van warmteverkenner Rooijers om de private warmtebedrijven Vattenfall, Ennatuurlijk en Eneco samen met het reeds publieke HVC om te vormen tot vier regionale, publieke warmtebedrijven.

Betaalbaarheid

Betaalbaarheid staat hoog op de agenda. Naast publieke grip op de energievoorziening wil de SP dat bereiken met belastingverlaging, het verduurzamen van woningen en grootschalig zonnepanelen op daken leggen. Dat moet publiek gefinancierd worden, en de partij ziet daar ruimte voor door de zogenoemde ‘fossiele subsidies’ aan bedrijven af te schaffen. De CO₂-heffing voor de industrie, die demissionair minister Sophie Hermans (Klimaat en Groene Groei, VVD) heeft gepauzeerd, is weer welkom bij de SP.

De SP stelt dat behoud van industrie in Nederland van groot belang is, om minder afhankelijk te zijn van regimes elders. De partij wil dan ook graag investeren in behoud en verduurzaming van bijvoorbeeld Tata Steel, bedrijven op het Limburgse Chemelot en in de Rotterdamse haven. De SP verwacht wel een tegenprestatie: “Natuurlijk staat hier zeggenschap voor Nederland tegenover.” Dat wil zeggen, in ruil voor steun wordt de overheid aandeelhouder. Overigens schaart de SP de afvang en opslag van CO₂ (CCS) in tegenstelling tot de industrie niet onder de opties voor verduurzaming.

Wind, zon, aardwarmte, waterstof, batterijen

De energievoorziening van de toekomst bestaat in de visie van de SP uit “windparken op zee, zonnepanelen op alle geschikte daken, aardwarmte en een toekomstbestendige energie-infrastructuur voor elektriciteit en groene waterstof, met opslagcapaciteit voor de (tijdelijk) overtollige elektriciteit”. De partij wil stoppen met de winning van aardgas, noch op land, noch onder zee. Ook biomassa of kernenergie wijst de partij af, en wind op land wil de SP alleen toestaan als er lokaal draagvlak voor is.

De SP wil de netcongestie oplossen door fors in het elektriciteitsnet te investeren en belooft netbeheerders “publieke steun en duidelijke regie”. Buurtbatterijen moeten ervoor gaan zorgen dat elektriciteit altijd beschikbaar is, ook op momenten zonder opwek uit wind of zon. Verder moet de overheid de benodigde groene waterstofinfrastructuur ter hand nemen. Staatsbedrijf Gasunie werkt momenteel al aan de backbone voor het toekomstig waterstoftransportnet. Er moet een landelijk dekkend net van publieke laadpalen komen, zodat het laadnetwerk “geen verdienmodel voor bedrijven, maar een betrouwbare voorziening voor iedereen” is.

Woningen

De SP heeft de afgelopen jaren veel aandacht gevraagd in de Tweede Kamer voor tochtige en beschimmelde woningen. Dat onderwerp komt dan ook aan bod in het concept-verkiezingsprogramma. De SP wil een “grootschalig verduurzamingsoffensief dat woonlasten verlaagt en wooncomfort verbetert”. Huurders moeten verduurzaming kunnen afdwingen bij verhuurders. Ook het midden- en kleinbedrijf wil de SP helpen met verduurzaming, via financiering en in de uitvoering, maar ook door in regelgeving meer aandacht te besteden aan uitvoerbaarheid.