Tata Steel heeft de eerste stap gezet voor het verkrijgen van een omgevingsvergunning om CO₂-neutraal staal te kunnen maken. Op termijn moet dat met waterstof gebeuren, maar in de tussentijd voorziet het bedrijf productie op basis van gas, gecombineerd met afvang van 600 kiloton CO₂ per jaar.
Dat blijkt uit de zogenoemde concept-notitie reikwijdte en detailniveau (NRD), die Tata afgelopen week inleverde bij de omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied. Hiermee start het staalbedrijf de procedure voor de milieueffectrapportage, die uiteindelijk moet leiden tot het verkrijgen van een omgevingsvergunning voor de verduurzamingsplannen van het bedrijf.
Van CCS naar waterstof
Die plannen zijn in de afgelopen jaren een aantal keer gewijzigd. In 2021 maakte Tata als eerste bedrijf afspraken met de rijksoverheid over CO₂-reductie. Het doel was toen de uitstoot met 5 megaton te beperken per 2030, en in 2050 CO₂-neutraal te zijn. Afvang en opslag van CO₂ (CCS) speelde daarbij een grote rol, in elk geval in de beginjaren. Pas later zou de overstap naar productie met waterstof volgen.
Een jaar later ging het roer om. Tata wilde eerder overstappen op waterstof, en niet in eerste instantie CCS inzetten als belangrijkste manier om uitstoot te reduceren. Het doel voor CO₂-neutrale productie verschoof van 2050 naar 2045 en het tussendoel van 5 megaton reductie in 2030 bleef staan. Om dat te bereiken wilde het bedrijf uiterlijk in 2030 twee zogenoemde DRI-installaties hebben staan (direct reduced iron) en een nieuw te ontwikkelen elektrische vlamboogoven.
Afgelopen zomer werd ook dat plan aangepast omdat de kosten ervan opliepen, mede door de hoge aardgasprijzen. In plaats van twee DRI-installaties in 2030 komt er nu aanvankelijk één, en in plaats van een nieuw te ontwikkelen elektrische vlamboogoven komt er nu een minder geavanceerd type dat al op de markt is. Dat besluit moet het plan minder risicovol en minder duur maken.
CCS integraal onderdeel
Ook in de nieuwe opzet vormt CO₂-afvang een “integraal onderdeel”, is te lezen in de documentatie die Tata heeft ingeleverd bij de omgevingsdienst. Dat komt omdat de DRI-installatie in eerste instantie op aardgas zal draaien in plaats van waterstof. De verwachting is dat er op korte termijn simpelweg niet genoeg betaalbare klimaatneutrale waterstof beschikbaar is om (rendabel) te kunnen produceren.
“Afhankelijk van de mate en duur waarin aardgas moet worden gebruikt, heeft Tata Steel in het voornemen de optie meegenomen om de afgevangen CO₂ geschikt te maken voor permanente geologische opslag”, aldus het bedrijf. Op die manier zou een stroom van circa 600 kiloton CO₂ per jaar onder de Noordzee moeten kunnen verdwijnen.
Tata benadrukt dat het om een relatief kleine afvanginstallatie gaat, vergeleken met het aanvankelijke plan om CCS op het huidige productieproces toe te passen. 600 kiloton is minder dan 10% van de huidige uitstoot van Tata Steel. Aan de andere kant: in de top dertig grootste uitstoters van Nederland staan bedrijven met minder dan 600 kiloton CO₂-uitstoot per jaar, blijkt uit cijfers van de Nederlandse Emissieautoriteit.
Opslag en transport onduidelijk
Hoe de opslag precies moet plaatsvinden, is nog niet duidelijk. Tata studeert hier nog op, “mede omdat de additionele reductie van CO₂-emissies alleen geldt voor de fase waarin 100% aardgas wordt gebruikt als reductiegas”. Dat geldt ook voor het CO₂-transport. Het bedrijf ziet twee opties: transport per schip (in vloeibare vorm) of transport per pijpleiding (gasvormig).
Als het bedrijf overschakelt naar het gebruik van voornamelijk waterstof, zal de CO₂-uitstoot aanzienlijk afnemen. Tata is er nog niet uit of het tegen die tijd nog steeds noodzakelijk zal zijn om de resterende afgevangen CO₂ te transporteren naar een permanente opslag, of dat hergebruik in de industrie of tuinbouw een optie is.