Het verschil tussen de werkelijkheid en de statische jaarprofielen op basis waarvan het netgebruik van kleingebruikers wordt bepaald, wordt alleen maar groter. Het liefst zouden netbeheerders voor deze zogenoemde allocatie de slimme meters collectief willen uitlezen, maar dat heeft nog geen wettelijke basis. Door de netbeheerders en de Nedu is een tussenoplossing bedacht, die de ACM nu deelt: alleen de slimme meters die met toestemming worden uitgelezen worden gebruikt om om een dynamisch profiel te bepalen.
In het toewijzen van de energie-uitwisseling met het elektriciteitsnet door aangeslotenen -de zogenoemde allocatie- wordt momenteel nog geen rekening gehouden met invoeding door kleinverbruikers. De allocatie is de toewijzing van de hoeveelheid elektriciteit die via het netwerk met een aangeslotene is uitgewisseld. De huidige situatie is dat deze allocatie van kleinverbruikers plaatsvindt op basis van profielen die jaarlijks worden vastgesteld. Dit is een statische benadering van de werkelijkheid die steeds verder af komt te staan van de praktijk. Er wordt bijvoorbeeld geen rekening gehouden met invoeding. Zonnepanelen bij kleinverbruikers bestaan niet in het huidige profiel, elektrische auto’s of warmtepompen evenmin.
De verwachting is dat het verschil tussen het statische profiel en de werkelijkheid alleen maar groter wordt, en dat het verschil bovendien snel groeit. Dat is ongewenst, omdat de allocatie gebruikt wordt om de kosten van balanshandhaving te verrekening met de netgebruikers. Als de allocatie niet klopt, klopt de verrekening ook niet. De voorziene groei van warmtepompen, elektrisch vervoer en opslag zullen de effectiviteit van de huidige statische profielen steeds verder ondermijnen, constateerden Netbeheer Nederland en de Vereniging Nederlandse Energiedata-uitwisseling (Nedu, tegenwoordig MFFBAS) vorig jaar al. De verwachting was dat vanaf 2023 de verschillen te groot zullen zijn geworden om nog te kunnen spreken van een realistische toewijzing van volume.
Netbeheer Nederland en de Nedu deden aan de Autoriteit Consument en Markt (ACM) een voorstel om de allocatie te verbeteren. De beste manier om dit op te lossen, is het dagelijks collectief uitlezen van gemeten waarden uit de slimme meters en deze te betrekken bij de allocatie, een proces dat bekend staat als “collectieve slimmemeterallocatie”. Alleen is hier geen wettelijke basis voor. De aanstaande Energiewet, die volgens de oorspronkelijke planning allang van kracht had moeten zijn, levert die basis wel, maar is vertraagd.
Tussenoplossing
Volgens de netbeheerders is het niet verantwoord om nog langer te wachten, en daarom is er een tussenoplossing bedacht waarbij gebruik gemaakt wordt van dynamische profielen. Voor het vaststellen van deze dynamische profielen wordt gebruik gemaakt van gegevens van slimme meters van consumenten die hun netbeheerder toestemming gegeven hebben de gegevens hiervoor te gebruiken. De dynamische profielen worden dus opgesteld op basis van een ‘steekproef’ die de werkelijkheid beter benadert dan de nu gebruikte statische profielen die jaarlijks werden vastgesteld.
De ACM ziet deze tussenoplossing als een verbetering van de huidige situatie en heeft deze nu in een ontwerp-codebesluit gegoten, waarop de komende zes weken zienswijzen kunnen worden ingediend. De toezichthouder deelt de mening dat het gebruik van de huidige, statische profielen ongewenst is. Wanneer de resultaten van de allocatie geen juiste afspiegeling zijn van de werkelijke elektriciteitsstromen, dan vormen de in rekening gebrachte onbalanskosten geen juiste afspiegeling van de werkelijke kosten. De ACM is van mening dat dit in strijd is met het kostenveroorzakingsbeginsel, dus dat kosten neerslaan bij de veroorzaker ervan.
De ACM is net als de netbeheerders en de Nedu van mening dat de collectieve slimmemeterallocatie een oplossing is voor dit probleem. Totdat de wet dat mogelijk maakt, is deze tussenoplossing een verbetering ten opzichte van de huidige situatie, aldus de toezichthouder. Over zes weken worden de zienswijzen geïnventariseerd, waarna een definitie besluit kan worden genomen.