Tot ziens, en Stop de dividenden

Het lijkt mij normaal dat het dividendbeleid van netbeheerders is afgestemd op het financiële resultaat én op de investeringsbehoefte. Met die eerste zit het meer dan goed. Maar de netbeheerders hebben te weinig geld om het noodzakelijke investeringstempo te financieren. Dan ga je toch geen dividend uitkeren?

Eerst even over de kop van dit artikel, die begint met “Tot ziens”. U leest het goed: dit wordt, in ieder geval voorlopig, mijn laatste column bij Energeia. Met pijn in het hart, dat wel. Als columnist ga ik graag in op de actualiteit in de energiewereld. Naast columnist ben ik ook de CEO van een van de grootste warmtebedrijven van Nederland.

In die warmtemarkt gebeurt nogal wat op het ogenblik. Neem bijvoorbeeld het rapport van de verkenner van minister Hermans, Frans Rooijers. Een aantal weken geleden schreef ik een vrij scherpe column over de manier waarop de politiek met rapporten (over dit onderwerp) omgaat en de spanning tussen ratio en emotie. En hier wringt de schoen. Kan een van de hoofdrolspelers van dit dossier hierover op dit platform een column schrijven? De conclusie was ontkennend en de tweede conclusie is dat een columnist moet kunnen zeggen wat hij te zeggen heeft. Als dat niet meer kan, dan moet het stoppen (zie ook onderstaand het kader van de Wouter Hylkema, hoofdredacteur van Energeia).

Een moeilijk besluit, want ik probeer met deze columns een gat in te vullen dat de journalistiek wat mij betreft laat vallen. Daarom ga ik in mijn laatste column in op een onderwerp waar politici met een grote boog omheen lopen.

Stop de dividenden

In een van mijn eerdere columns schreef ik al eens iets over de kosten van de energietransitie. De kosten zijn weer helemaal actueel. Het kabinet wordt overspoeld door problemen terwijl er geen geld is. Bij de PVV en BBB is energietransitie geen populair onderwerp en wil NSC het graag over betaalbaarheid hebben. Hoge kosten en betaalbaarheid gaan over het algemeen moeilijk samen zou ik zeggen. Probleem dus.

Als olie op het vuur kwam nog een rapport uit waarin de kosten die de netbeheerders tot 2040 nog moeten maken voor het elektriciteitsnet worden geschat op €200 mrd. Het laat zich raden wat dit betekent voor de vaste kosten van de eindklanten. Koren op de molen van de mensen die het allemaal maar onzin vinden. Populistische uitspraken als “Zie je wel, dure linkse hobby” zijn dus weer niet van lucht. En ik ben het overigens eens dat deze kosten voor steeds meer huishoudens een probleem gaan worden. Maar ik zie een (deel van de) oplossing voor me.

Mijn oog viel namelijk op de presentatie van de jaarcijfers van Alliander. Als oud netbeheerder kijk ik altijd met belangstelling naar hun prestaties, en zie dat ze in staat zijn elk jaar weer een nieuw record aan werk kunnen wegzetten. Dat is een heel goede prestatie.

Er sprong echter voor mij een bijzinnetje uit: “Alliander heeft haar dividendbeleid gemaximeerd op €100 mln in overleg met haar aandeelhouders”. Daar gaan bij mij allerlei bellen rinkelen. Wát een bedrag, en het woord maximeren veronderstelt dat het daarvoor nog meer was. Dat blijkt ook te kloppen. Vorig jaar was het €120 mln en er is ook een keer een uitschieter geweest van €150 mln.

Dat maakt me nieuwsgierig hoe het bij de andere twee grote regionale netbeheerders zit. Enexis laat vergelijkbare getallen zien, bij Stedin is het moeilijker terug te vinden. Het beeld van netbeheerders als verdienmodel van lokale overheden dringt zich aan mij op. En ook dat klopt. Het dividend dat bijvoorbeeld de provincie Gelderland incasseert van Alliander is een vast onderdeel van de begroting. Circa 8%! Er blijken zelfs langlopende afspraken over de hoogte van het uit te keren dividend te zijn met de aandeelhouders.

Nou wil ik zeker geloven dat dit geld goed besteed wordt. Lokale overheden krijgen immers steeds meer taken, maar niet meer geld uit Den Haag. En toch vind ik dit een zeer verkeerde gang van zaken. Dit is gewoon een verkapte belastingheffing. De netbeheerders kampen allemaal met negatieve kasstromen en ze moeten nota bene geld lenen om dividend te kunnen uitkeren. En dat geld gaat vervolgens naar andere dingen dan de energietransitie. Ja, zo wordt die inderdaad wel heel duur. Een nieuw zwembad of de jeugdzorg ten laste van de energierekening. Dat kan toch niet de bedoeling zijn!

Het lijkt mij redelijk normaal dat je dividendbeleid is afgestemd op je financiële resultaat én op je investeringsbehoefte. Met die eerste zit het meer dan goed. Maar er is te weinig geld om het noodzakelijke investeringstempo te financieren. Dan ga je toch geen dividend uitkeren?

Ik zal het u voorrekenen. Bedrijven als Enexis, Stedin en Alliander kunnen zeker tien keer hun financiële resultaat lenen. Stel dat deze bedrijven inderdaad structureel gezamenlijk jaarlijks €300 mln aan hun resultaat toevoegen in plaats van dat uit te keren. Doe daar nog het dividend van TenneT bij (gemiddeld €140 mln per jaar over de afgelopen tien jaar). Dan kunnen ze dus jaarlijks circa €4,5 miljard extra investeren! Dat is in 2040 dus afgerond €70 mrd! Daarmee hebben we in ieder geval meer dan een derde van het benodigde geld al gevonden.

Stop dus zo snel mogelijk met het uitkeren van de dividenden door de netbeheerders. Als we dat tien jaar geleden hadden gedaan, hadden we €45 mrd extra gehad! En dan heb ik het nog niet eens over de €21 mrd aan opbrengsten van de verkoop van Eneco, Nuon en Essent, die nog ergens rondzwerven en die aan de energietransitie besteed zouden worden.