Minder langetermijncontracten, meer volatiele gasmarkten

Of men op de lange termijn, in het huidige systeem van geliberaliseerde markten met veel gas-geïndexeerde kortetermijncontracten, beter of slechter uit is ten opzichte van het oude systeem met olie-geïndexeerde contracten met een looptijd van wel twintig jaar, is geen uitgemaakte zaak. Maar voor Europa vormt het zeker een risico. Wat wel zeker lijkt, is dat Europa zich op moet maken voor grote schommelingen in de Europese prijzen voor energie in het algemeen en gas in het bijzonder.

Trilemma 22 uur

Volgorde netinvesteringen hoort niet op het bord van provincies

Provincies willen een regierol bij het ontwikkelen van regionale energie-infrastructuur en roepen de regering op om die rol wettelijk te verankeren. De provincies willen samen met gemeenten en netbeheerders onderzoeken welke (mogelijke) knelpunten er zijn, om daarna te kiezen welke uitbreidingen eerder en welke later plaatsvinden. Daarbij zijn pijnlijke keuzes onvermijdelijk, en omdat provincies democratisch gekozen zijn, vindt het Interprovinciaal Overleg (IPO) daarom de regierol voor provincies voor de hand liggend.

Trilemma 10 jan 22

Bijmengplicht groen gas: een effectieve prikkel, mits goed vormgegeven

Bij de duiding van het coalitieakkoord Rutte IV is er rond het thema klimaat veel aandacht voor de ambities, de keuze voor kerncentrales en de vele extra miljarden euro’s. Een minder in het oog springend onderdeel is de bijmengverplichting van 20% groen gas in het gasnet van de gebouwde omgeving. Deze verplichting kan echter een flink effect hebben.

Interview • Trilemma 10 jan 22

Acer brengt orde in de chaos van Europese marktkoppeling

Vlak voor de kerst publiceerde Acer, het Europese agentschap voor de samenwerking van energieregulators, aanbevelingen om één van de Europese Netcodes aan te passen. Het gaat om de code voor capaciteitstoewijzing en congestiebeheer, beter bekend als de CACM Code. Trilemma sprak hierover met Mathieu Fransen.

Trilemma • Trilemma 27 dec 21

Leveringszekerheid gas is vooral een Europese kwestie

De gasopslagen zijn dit jaar bijzonder slecht gevuld. Belangrijker nog, die lage vullingsgraad werd al aan het begin van de afgelopen zomer geconstateerd. Oproepen door Gasunie en in de Tweede Kamer zijn ongetwijfeld goed bedoeld maar verhullen ook de complexiteit van het probleem. De kwestie van leveringszekerheid van de gasvoorziening bestaat namelijk uit meerdere deelproblemen, is grotendeels internationaal van aard en eenvoudige oplossingen ontbreken.

Trilemma 13 dec 21

Marktmythes ontmaskerd

Het ontwerp van de elektriciteitsmarkt zal ook de komende maanden zowel in Nederland als ook in de EU intensief besproken worden. Hoog tijd om enkele mythes te ontmaskeren.

Trilemma 13 dec 21

Met slecht gevulde gasopslagen de winter in: een hachelijk avontuur

Gasprijzen staan op dit moment in het middelpunt van de belangstelling. Ze leiden tot stijgende energierekeningen, omvallende energieleveranciers en producenten van kunstmest of aluminium die de productie verminderen. De inflatiecijfers zijn sinds lange tijd niet zo hoog geweest.

Trilemma 29 nov 21

Neem de Regeling leveringszekerheid op de schop!

Als de klanten van Welkom Energie over een grootverbruikersaansluiting hadden beschikt, dan waren ze bij het ter ziele gaan van hun leverancier zeer waarschijnlijk beter uit geweest dan als ‘beschermde’ kleinverbruiker. Dat is de wrange uitkomst van de speciale bescherming die kleinverbruikers ‘genieten’ via het vergunningenstelstel en de daaraan gekoppelde regelingen leveringszekerheid.

Trilemma 29 nov 21

Klimaatfonds: risico op subsidie voor een duur, inefficiënt en lui systeem

Alles wijst erop dat het komende kabinet vele miljarden in een klimaatfonds zal stoppen, zoals NRC onlangs berichtte. In eerste instantie klinkt dit als een goede stap in het licht van de urgente klimaatproblematiek. Er zijn echter tal van risico’s aan verbonden. Zo kan het zijn dat energieverbruik kunstmatig goedkoop gehouden wordt, dat prestigeprojecten tegen alle marktlogica miljarden ontvangen en dat starre pervers werkende regels ongemoeid blijven en afgekocht worden.

Trilemma 15 nov 21

Iedereen compenseren is niemand compenseren

De overheid moet terughoudend zijn met ingrijpen op de energiemarkt. Tegelijkertijd zou in een land als Nederland iedereen de beschikking moeten hebben over een warm huis en een minimum aan wooncomfort. Hoe kunnen de mensen in energiearmoede door een koude winter worden geholpen?

Trilemma 15 nov 21

Op weg naar een grotere rol voor geothermie in Nederland

Geothermie kan potentieel een grote bijdrage leveren aan de energietransitie, want Nederland is gezegend met een goede ondergrond. Maar hoewel de sector professioneler is geworden, staan we pas aan het begin van de ontwikkeling. En alle begin is moeilijk. De overheid kan de ontwikkeling van geothermie stimuleren door de regels van het spel te bepalen, en door warmtenetten grootschalig van de grond te krijgen.

Trilemma 15 nov 21

Tennet laat steken vallen bij berekening beschikbare importcapaciteit

Het Noorse staatsenergiebedrijf Statkraft wees toezichthouder ACM erop dat in de zomer van 2020 de capaciteit van NorNed-kabel tussen Noorwegen en Nederland langdurig onnodig zwaar werd ingeperkt. De reactie van Tennet hierop bevestigt dat de hoogspanningsnetbeheerder inderdaad flinke steken heeft laten vallen.

Trilemma 1 nov 21

Waar is de strenge en transparante toezichthouder ACM?

In 2019 legde ACM energiebedrijf Anode een zware boete op, omdat Anode als PV-partij op oneigenlijke wijze het switchproces had gebruikt om niet op te hoeven draaien voor het energieverbruik van kleinverbruikers die niet in zijn portefeuille thuis hoorden. Hoewel de betreffende 432 klanten niets gemerkt hebben van wat zich in de EDSN-registers heeft afgespeeld, rekende de ACM het Anode zwaar aan het vertrouwen van consumenten en marktpartijen in het systeem van overstappen te hebben geschaad.

Trilemma 1 nov 21

Hoe 'Welkom Energie'-debacles te beperken?

Door de ondergang van Welkom Energie gaan talrijke consumenten voor honderden tot mogelijk wel duizenden euro’s het schip in. Extreem vervelend, en dus ligt het voor de hand dat behartigers van consumentenbelangen oproepen om het toezicht op energieleveranciers aan te scherpen. Opmerkelijk is dat die oproep zich vooral op de politiek richt terwijl de eigen mogelijkheden van de belangenbehartigers worden genegeerd.

Trilemma 18 okt 21

De man die het Duitse stroomnet redde maar passief meeregelen doet wankelen

Het gerenommeerde Duitse weekblad Der Spiegel is in het nieuws vanwege het artikel 'Käse, Koks und Killer', waarin een inktzwart beeld van Nederland als narcostaat wordt geschilderd. Eerder dit jaar, op 5 maart, verscheen in dat blad een artikel waarvan elke Trilemma-lezer kennis zou moeten nemen: 'Der Mann, der Deutschlands Stromnetz rettete'. Het verhaal gaat over grote onbalansen in het Duitse systeem die zouden zijn veroorzaakt door marktpartijen die bewust open posities niet hadden afgedekt op de markt, omdat ze konden verwachten dat verrekening tegen de onbalansprijs goedkoper zou zijn. Kortom speculatie die de leveringszekerheid in gevaar bracht.

Trilemma 18 okt 21

Het slechtste van twee werelden

Twee weken geleden kwam onze studie naar gasmarkten en leveringszekerheid uit bij HCSS. En terwijl de publiciteit zich vooral focuste op de huidige gasprijzen en de leveringszekerheid deze winter, is er voor ons een ander aspect dat minstens zo interessant is: in hoeverre zijn de huidige gebeurtenissen een voorbode van langetermijnontwikkelingen? Zijn het vooral incidentele of structurele factoren die de gasprijs nu tot grote hoogte hebben opgestuwd?

Trilemma 4 okt 21

Allen aan de CO₂-reductie, behalve de glastuinbouw

Het huidige klimaatbeleid is al redelijk compleet, met sturende fiscale maatregelen, normering en subsidies voor de meeste sectoren. Met de 'Fit For 55'-voorstellen van de Europese Commissie wordt het klimaatbeleid nog vollediger, zonder nog echt vrijgestelde sectoren. Echter, één sector lijkt op vele punten de dans wederom te ontspringen: de glastuinbouw. Het is een sector die -bij gebrek aan echt sturend beleid- nauwelijks verduurzaming laat zien.

Trilemma 4 okt 21

The sky is the limit!?

De afgelopen weken gingen de elektriciteitsprijzen door het dak. Record na record is verbroken. Zo ligt de daggemiddelde day-ahead prijs sinds september boven de €100 per MWh, ongeveer twee keer zo hoog als het tienjarig gemiddelde. Wat is er allemaal aan de hand? Tot hoever kan de prijs eigenlijk stijgen? En zijn deze hoge prijzen eigenlijk goed of slecht nieuws?

Trilemma 20 sep 21

Gazprom: het fundament van onze gasvoorziening

Vanaf 2018 is Nederland een netto gasimporteur. Op dit moment is de netto import al ruim meer dan de helft van ons gasverbruik. In 2030 kan het rond de 90% liggen.

Trilemma 20 sep 21

‘Winter is coming’: pas de gascontracten alvast aan

De kans is groot dat er een barre winter voor de deur staat, althans, wat de gasmarkt betreft. Er dreigt een structureel tekort. De gasopslagen zijn momenteel bijzonder slecht gevuld en bij de huidige hoge marktprijzen valt niet te verwachten dat de achterstand in vullingsgraad wordt ingelopen. Maar die prijzen van ruim €65 per MWh mogen nu hoog lijken, over enkele maanden zou kunnen blijken dat het toch een goed koopmoment was.

Trilemma 6 sep 21

Nee, niet iedereen aan de thuisbatterij!

Het verdient de voorkeur om schaarse middelen veel doelgerichter in te zetten: in die wijken en straten waar zich de grootste problemen voordoen, schrijft Sjak Lomme.

Trilemma 6 sep 21

Waterstofdoel uit ‘Fit for 55’ zet Nederlands beleid op zijn kop

De hernieuwbare waterstofdoelstelling voor de industrie uit het ‘Fit For 55’ vereist dat de 2030-doelstellingen uit het Klimaatakkoord voor hernieuwbare elektriciteit en voor elektrolyse ongeveer twee keer zo hoog moeten worden gesteld, en dat er substantiële kosten moeten worden gemaakt, schrijft Alex Kaat.

Trilemma 6 sep 21

Verhoog de drempel voor ‘ongevraagde levering’

Het is zaak te voorkomen dat energieleveranciers de lasten van de bijzondere rol van energie dragen, terwijl consumenten te pas en onpas de lusten van het algemene consumentenrecht behouden. De aanstaande Energiewet biedt een goede kans om die balans te verbeteren, schrijft Sjak Lomme.

Trilemma 23 aug 21

Hoezo remt ACM de energietransitie af?

In een opiniestuk roept Danny Benima, CFO van Stedin, de ACM op om de energietransitie niet langer af te remmen. De ACM draagt de netbeheerders namelijk op om tegen zo laag mogelijke kosten kabels en leidingen in de grond te leggen en dat zo laat mogelijk te doen, zodat de energierekening laag blijft, aldus Benima. Weliswaar bevat het stuk enkele nuanceringen, maar de toon is gezet: de tariefregulering van ACM verhindert dat netbeheerders werk kunnen maken van een innovatief en toekomstbestendig energienet. Helaas is de energietransitie niet geholpen met deze weergave van een van de grote uitdagingen van de energietransitie, zijnde de financiering van de transportnetten.

Trilemma 23 aug 21

Plaats het Klimaatakkoord niet boven de democratie

Begin dit jaar verzocht de Tweede Kamer de regering om geen nieuwe subsidies voor houtige biomassa af te geven tot het afbouwpad voor die biomassa met de Kamer is gedeeld. Een dilemma voor de demissionaire regering, want het advies over dat afbouwpad is door de Kamer controversieel verklaard. Om toch aan de wens tot subsidiestop tegemoet te komen, liet de regering begin juni weten komend najaar geen SDE++ beschikbaar te stellen voor houtige biomassa gebaseerde lage temperatuurwarmte. Deze tegemoetkoming aan de wens van de Tweede Kamer is Ed Nijpels, voorzitter van het Voortgangsoverleg Klimaatakkoord, in het verkeerde keelgat geschoten.

Trilemma 9 aug 21

Investeer in intelligente handen

Volgens Johan Cruijff moet een voetballer op het veld snelle keuzes maken en in chaotische omstandigheden rekening houden met allerlei informatie. Een goede voetballer moet dus intelligent zijn. Een vergelijkbaar stelling poneert Christiaan Schreurs naar aanleiding van zijn onlangs verschenen boek 'Denken als Einstein'. Hij heeft het over intelligentie van de handen en refereert aan de dorpssmid uit zijn jeugd die een perfecte twee-assige veewagen met oplooprem in elkaar laste.

Trilemma 9 aug 21

Slimme meter display: trekken aan dood geboren paard

Miljoenen automobilisten zitten regelmatig zowat met hun neus op een energieverbruiksindicator. Die indicator koppelt continu terug dat rustiger rijden aanmerkelijk minder energie kost dan jakkeren. Desondanks rijden bijna alle automobilisten harder dan toegestaan en, afgezien van de vermijdbare kosten die bij elke tankbeurt in de portemonnee worden gevoeld, nemen ze daarbij ook tal van risico’s, boetes en (maatschappelijke) kosten voor lief. Plaats bij die automobilisten in de woonkamer een energieverbruikdisplay en aanschouw het wonder van de totale gedragsaanpassing. De terugkoppeling is incompleet en indirect, als er überhaupt al op het display wordt gekeken, maar het resultaat mag er zijn: pakweg 5% energiebesparing. Althans, die boodschap wordt al ruim tien jaar verkondigd en is recent weer onderwerp van een heuse campagne.

Trilemma 9 aug 21

Slimme meter: uitrol geslaagd, maar het werkelijke potentieel blijft vooralsnog onbenut

Netbeheer Nederland blikt in een special terug op het megaproject grootschalige uitrol van slimme meters. In zes jaar tijd is 84% van de huishoudens voorzien van een op afstand uitleesbare meter. Vanuit organisatorisch perspectief een fraaie prestatie waar de netbeheerders vruchten van kunnen plukken, maar helaas ontbreekt de eindbalans: wegen de voordelen voor netbeheerders op tegen de kosten en het extra energieverbruik van de slimme meters en randapparatuur?

Trilemma 26 jul 21

Hoe Opec+ de olieprijzen managet

Sinds april vorig jaar is de olieprijs geleidelijk aan gestegen tot rond de $70 per vat (Brent). Terwijl een hele serie van factoren ten grondslag ligt aan een vergelijkbare toename van de gasprijs, wordt deze stijging van de olieprijs vooral veroorzaakt door één factor: de terughoudendheid waarmee Opec+ (Opec en partners, waarvan Rusland de belangrijkste is) de productie laat toenemen nu de vraag weer het niveau van voor de coronacrisis begint te benaderen. Het illustreert hoe groot de invloed van Opec+ op de olieprijs nog steeds is, met name op de korte termijn.

Trilemma 26 jul 21

Leveringszekerheid gas, een heikele kwestie

In het recente halfjaarbericht wijst Gasunie op de lage vullingsgraad van gasopslagen. Eind juni waren de opslagen in Nederland slechts tot 29% gevuld, terwijl dat eind juni vorig jaar 79% bedroeg. Of dat tot problemen gaat leiden, is nog niet duidelijk. Wel wijst Gasunie er alvast op dat het de “gezamenlijke verantwoordelijkheid van (alle) marktpartijen” is om te zorgen dat er voldoende gas beschikbaar is voor levering aan Nederlandse afnemers.