Net voor de kerst van 2018 begon ‘s werelds grootste schip, de Nederlandse Pioneering Spirit, met het leggen van delen van de pijpleiding op de bodem van het Finse deel van de Oostzee. Het schip, van het Delftse bedrijf Allseas, werkt de komende maanden aan de uitrol van wat misschien wel Europa’s meest omstreden energieproject is: Nord Stream 2, de 2400 kilometer lange gaspijpleiding tussen Rusland en Duitsland.
Hoewel de bouw van de pijpleiding volgens schema verloopt en eind dit jaar klaar moet zijn, komt het project onder steeds grotere druk te staan. Zo vreest het Europees Parlement dat het project de afhankelijkheid van Russisch gas zal vergroten en de gastoevoer Oost-Europa in gevaar zal brengen. En de VS denken dat Rusland met het project zijn politieke invloed in Europa wil vergroten.
26 miljoen huishoudens
Volgens de Russen is de weerstand van de VS echter vooral terug te voeren op de wens om zelf veel meer Amerikaans gas in vloeibare vorm naar Europa te exporteren. Nord Stream 2 krijgt een capaciteit van 55 miljard kubieke meter gas per jaar, genoeg om 26 miljoen huishoudens van gas te voorzien.
De Amerikaanse president Donald Trump dreigt zelfs met sancties als het project doorgaat. Volgens de Duitse zakenkrant Handelsblatt, dat zich baseert op bronnen in de Duitse regering, zouden die sancties vooral gericht zijn op de westerse bedrijven die meehelpen om de gaspijpleiding aan te leggen.
Sancties
De Amerikaanse ambassadeur in Duitsland, Richard Grenell, bevestigt in een gesprek met de Duitse krant dat bedrijven die betrokken zijn bij de aanleg van Nord Stream 2 “altijd in gevaar” zijn “omdat sancties mogelijk zijn”. Hij is er echter van overtuigd dat sancties niet nodig zullen zijn, omdat de bedrijven zelf uit het project zullen stappen.
Daarmee komt het vizier naast een aantal buitenlandse toeleveranciers, zoals Saipem, ook op een aantal grote Nederlandse offshorebedrijven te liggen: naast Allseas met name Boskalis en Van Oord. De laatste twee bedrijven werken met gespecialiseerde schepen aan de bouw mee door stenen te storten op de bodem waar de leiding wordt ingebed. Het gaat om een contract van een €250 mln.
“Voor projecten in landen die potentieel gevoelig zijn voor sancties maken wij tevoren afspraken met de klant hoe daarmee om te gaan. Ook bij het afsluiten van het Nord Stream 2 contract is hierbij expliciet stilgestaan”, zegt een woordvoerder namens Boskalis en Van Oord.
Shell financiert
Olie- en gasmultinational Shell is een van de vijf buitenlandse energiebedrijven die de pijpleiding financieren. Het bedrijf heeft een kredietfaciliteit verleend van €285 mln en daarnaast nog eens €665 mln beschikbaar gesteld voor korte- en lange-termijnfinanciering en garanties.
De kans dat de Nederlandse bedrijven zelf weglopen bij het project lijkt gering. Want hoewel geen van de Nederlandse bedrijven desgevraagd inhoudelijk wil reageren op de gevolgen van eventuele sancties -“we speculeren niet over mogelijke gevolgen van sancties”, aldus een woordvoerder van Allseas- laten ze met hun concrete werkzaamheden zien vol door te gaan met de bouw.
‘Betrouwbare leverancier’
Zo heeft Allseas inmiddels al 400 kilometer van de in totaal 2400 kilometer pijpleiding gelegd. “We zijn er dit jaar nog wel even druk mee”, aldus de woordvoerder. Boskalis en van Oord zijn ook al sinds april 2018 aan het werk voor Nord Stream 2.
Shell-bestuursvoorzitter Ben van Beurden liet in oktober vorig jaar tijdens een congres in Moskou nog weten dat Shell zich aan restricties zal houden als die worden opgelegd door de VS, maar hij voegde er volgens persbureau Reuters wel aan toe dat het duidelijk is dat Europa meer import van gas nodig van een verscheidenheid van bronnen, nu de eigen gasproductie in Europa, onder meer door het op termijn dichtdraaien van de gaskraan in Groningen, afneemt. Volgens Van Beurden is Rusland decennialang een betrouwbare leverancier van gas geweest, dat ook nog een goedkoop wordt aangeboden.
Nog geen vergunning Denemarken
Volgens Nord Stream 2-moederconcern Gazprom gaat de aanleg van de pijpleiding volgens plan. Alle vergunningen zijn binnen. Alleen Denemarken heeft nog geen vergunning verleend. Komt die toestemming er uiteindelijk niet, dan zal Gazprom voor het deel dat door oorspronkelijk door Deense wateren was gepland waarschijnlijk een alternatieve route moeten vinden.