Verwijdering gasaansluiting toch weer voor rekening consument

Huishoudens die van het aardgas af gaan, zullen weer zelf de kosten van de verwijdering van hun gasaansluiting moeten betalen. De wijziging van de Tarievencode Gas waarin de ACM had opgenomen dat de netbeheerders deze kosten zouden dragen, is dinsdag door het College van Beroep voor het Bedrijfsleven (CBB) vernietigd.

Het CBB oordeelt dat de ACM bij het nemen van het codebesluit niet onafhankelijk tot een besluit tot codewijziging is gekomen. Het besluit is namelijk gebaseerd op de ministeriële regeling waarin de minister de wijze van verrekening van de kosten bij het verwijderen van een gasaansluiting bepaalt. “Uit de toelichting bij het codebesluit blijkt dat de ACM zich bij haar besluitvorming volledig en uitsluitend heeft gebaseerd op de instructie van de minister”, aldus het CBB in de uitspraak.

Met de uitspraak van het CBB is de slepende kwestie over de vergoeding van het verwijderen van de gasaansluiting weer terug bij af. Huishoudens die van het gas af willen moeten vanwege veiligheid hun gasaansluiting permanent laten verwijderen. Lange tijd moesten zij de kosten daarvan zelf betalen, maar na protest uit de Tweede Kamer onder aanvoering van Tom van der Lee (GroenLinks) kwam daar in 2020 verandering in. Voorgesteld werd om de kosten evenredig te verdelen over netbeheerder en consument.

Nadat dit juridisch niet houdbaar bleek, besloot toenmalig minister van Economische Zaken en Klimaat Eric Wiebes (VVD) in 2020 met behulp van een ministeriële regeling de kosten voor de verwijdering tijdelijk volledig te socialiseren. Netbeheerders mochten de verwijderingskosten volledig verrekenen in het algemene periodieke aansluittarief. De Autoriteit Consument & Markt (ACM) wijzigde daarop in februari 2021 de Tarievencode Gas.

De wijziging betekende op de korte termijn dat de rekening voor het verwijderen van gasaansluitingen over velen werd uitgesmeerd. Maar op de lange termijn, als steeds meer huishoudens van het gas af zouden gaan, zou de rekening voor de slinkende groep achterblijvers steeds hoger worden. Onder die achterblijvers bevinden zich ook veel ondernemingen die vaak moeilijker van het gas af kunnen. De vereniging voor grootverbruikers VEMW stapte naar de rechter en vocht de wijziging van de Tarievencode Gas aan.

Europese regels

Daarbij deed VEMW een beroep op Europese regels. Uit de Europese Gasrichtlijn volgt namelijk dat de minister de ACM geen instructie mag geven om bepaalde tariefstructuren te hanteren. Ook was de codewijziging van de ACM in strijd met een uitspraak van het Europese Hof van Justitie in een rechtszaak in Duitsland waarin werd bepaald dat het vaststellen van de maximale transmissie- en distributienettarieven voorbehouden is aan de onafhankelijke nationale regelgevende instantie van een lidstaat. In Nederland is dat de ACM.

In maart 2022 had Tweede Kamerlid Henri Bontenbal (CDA) nog aan minister Rob Jetten (Klimaat en Energie, D66) gevraagd of deze uitspraak van hoogste Europese rechter in de Duitse zaak ook gevolgen kon hebben voor Nederland en in het bijzonder voor de genomen besluiten over de verwijderingskosten van gasaansluitingen. Jetten verzekerde de Kamer daarop dat de uitspraak geen gevolgen zou hebben voor de rechtsgeldigheid van de tariefbesluiten die de ACM vóór 2022 had vastgesteld.

Dat blijkt nu een misvatting.

In een reactie laat Bontenbal weten niet verrast te zijn door de uitspraak van het CBB. “Deze uitspraak maakt nog eens duidelijk dat de politiek niet op de stoel van de ACM mag gaan zitten. Voor specifiek dit punt, de verwijdering gasaansluiting, moet het ministerie dus op zoek naar een andere oplossing.”

De ACM laat in een reactie weten zo snel mogelijk duidelijkheid te willen geven aan consumenten die hun huis aardgasvrij willen maken. “De ACM vindt het belangrijk dat de kosten voor de energietransitie evenwichtig worden verdeeld en dat consumenten niet belemmerd worden bij het aardgasvrij maken van hun huis. Om consumenten zo snel mogelijk duidelijkheid te geven onderzoekt de ACM hoe de vergoeding voor het verwijderen van gasaansluitingen binnen de huidige wet- en regelgeving geregeld kan worden.”

—-

Correcties en aanvullingen

Dit artikel is om 15:58 uur aangevuld met de reactie van Henri Bontenbal.