Groen gas zat lang in het verdomhoekje van de hernieuwbare energie. Er zijn al jaren ambitieuze doelen, maar projecten kwamen maar langzaam van de grond. Door de bijmengverplichting groen gas hoopt de sector dat er een betere toekomst voor producenten van groen gas in het verschiet ligt.
Het Franse energiebedrijf Engie ontwikkelt samen met Shell en EBN een zeer ambitieus groengasproject in Emmen, maar subsidie heeft het bedrijf niet aangevraagd, zegt Evert Mollema, hoofd strategie van de afdeling hernieuwbare gassen bij Engie Nederland. Het project luistert naar de naam North Star en zal jaarlijks 39 miljoen kubieke meter groen gas produceren door middel van vergisting van mest en organisch afval. Ter vergelijking: in heel Nederland werd in 2023 280 miljoen kuub groen gas geproduceerd.
“North Star is gebaseerd op de waarde van het gas en heeft geen SDE-beschikking”, zegt Mollema, verwijzend naar de subsidieregeling voor hernieuwbare energie. “Er komt een mechanisme waarbij de markt gaat betalen voor de waarde van groen gas en SDE helemaal niet meer nodig is.”
Het mechanisme waar Mollema op doelt is de bijmengverplichting groen gas voor energieleveranciers. Energiebedrijven krijgen in 2026 de verplichting om groen gas bij te mengen in het aardgas dat zij aan huishoudens en bedrijven leveren (uitgezonderd de industrie die onder het emissiehandelssysteem ETS valt). Er komt dus een stimulering van de vraag, in plaats van een subsidiëring van het aanbod. Zodoende nam Engie eerder dit jaar twee groengasproducenten over – Sustenso (Alkmaar) en Agro Energie Hardenberg in Overijssel – en zet het North Star op in Emmen.
Geen nieuwe infrastructuur nodig
Halfjaarcijfers
Engie verhoogt winstverwachting 2024“Groen gas heeft een kostprijs rond €90 à €100 per MWh”, zegt Mollema, “en is dus duurder dan aardgas.” Op de groothandelsmarkt TTF schommelt de aardgasprijs rond de €35, afhankelijk van het tijdstip levering. Als energieleveranciers de verplichting krijgen om groen gas bij te mengen, zullen ze de prijs ervoor moeten betalen en zo de productie verder aanzwengelen.
Verbruikers krijgen die rekening natuurlijk doorgeschoven. Volgens voormalig minister Rob Jetten van Klimaat en Energie zal dit neerkomen op meerkosten van 12 tot 17 cent per kuub gas, schreef hij de Tweede Kamer in februari van dit jaar, terwijl volgens het Nibud het jaarverbruik van een huishouden rond de 1.200 kuub gas ligt. Mollema maakt daar echter direct een kanttekening bij: “We hebben de infrastructuur al om dit groen gas te gebruiken, terwijl de groei van hernieuwbare elektriciteit heel veel extra kosten voor nieuwe infrastructuur met zich meebrengt.”
Het was juist de groei van wind- en zonne-energie waar groen gas niet tegenop kon in de eerder genoemde subsidieregeling SDE. In de SDE ging de subsidie altijd naar de technieken die tegen de laagste kosten CO₂-uitstoot reduceerden. Zonnepanelen en windturbines die snel in kosten daalden, waren jaren lang de grote winnaars omdat zij aanvankelijk de elektriciteitsproductie overnamen van kolen- en gascentrales. Alleen werden de kosten voor uitbreiding en verzwaring van het elektriciteitsnet voor deze decentrale productie daar niet in meegerekend. “Als je de totale kosten beschouwt, dus ook van de benodigde infrastructuur, is groen gas kostenefficiënt”, zegt Mollema.
Het resultaat was dat er in de jaren 2009 tot en met 2022 maar 128 SDE-beschikkingen naar groengasprojecten gingen, zo blijkt uit het overzicht ‘SDE-projecten in beheer’ van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO), bijgewerkt tot april 2024. In dezelfde jaren gingen er duizenden subsidiebeschikkingen naar wind- en (vooral) zonprojecten. Vorig jaar nog vielen tientallen boeren buiten de boot toen de overheid op het laatste moment de tarieven voor vergisting in naar beneden bij moest stellen. Protest van boeren kreeg geen gehoor.
Vangnet nog nodig
Het is nog niet zo dat de bijmengverplichting subsidiëring van groen gas overbodig maakt, zegt Robert Goevaers, directeur van brancheorganisatie Platform Groen Gas. “Het is goed dat het systeem verschuift van met belastingen gefinancierde subsidie, naar een marktgedreven systeem gebaseerd op de verplichting voor energiebedrijven om groen gas in te kopen”, zegt Goevaers. “Maar de SDE is intussen wel een mooi vangnet, dat producenten in staat stelt om groen gas aan te bieden.”
Kleine producenten, zoals een melkveehouder of een boerencoöperatie met een mestvergister, nemen namelijk een heel andere positie in de markt in, dan een groot energiebedrijf als Engie, dat subsidievrij de vergisters van North Star ontwikkelt. Engie is namelijk tegelijkertijd producent en afnemer van het groen gas dat North Star gaat produceren. Kleine producenten moeten daarentegen een energieleverancier vinden die hun groen gas wil afnemen, en met die klant een prijs uitonderhandelen.
Met de zogeheten ‘hekjes’ in de SDE++ dit jaar is het belang van de regeling voor de sector wel toegenomen. De ‘hekjes’ staan voor een afbakening van potten met geld voor drie sectoren die anders niet aan bod komen, zoals groen gas. Voor ‘hernieuwbare moleculen’ was €750 mln gereserveerd, met als resultaat dat er in de laatste ronde eerder dit jaar opeens 257 groengasprojecten een subsidiebeschikking kregen, zo blijkt uit cijfers van de RVO. “Nu begint het te komen”, zegt Goevaers van Platform Groen Gas.
