De belangstelling van boeren voor mestvergisting is nog altijd zeer beperkt. Van de ruim vijftienduizend veehouders in Nederland hebben er slechts een stuk of tweehonderd hiervoor de benodigde installaties op het erf. De meeste bedrijven zijn simpelweg te klein om de investering te kunnen dragen. Ondernemer Paul Eijkman denkt een oplossing te hebben gevonden. “Met alle boeren samen kunnen we bijna 1 miljard kuub aardgas vervangen.”
Mestvergisting heeft het tij mee, in theorie althans. Want in deze tijd van schaarste en hoge prijzen is elke aanvulling op het energieaanbod welkom. Toch zijn er maar weinig veehouders in Nederland die zich hiermee bezighouden. Voor bedrijven met minder dan tweehonderd melkkoeien levert vergisting doorgaans te weinig op om de investering te kunnen terugverdienen: zij produceren te veel voor eigen gebruik, maar te weinig voor de verkoop. Alleen de grote spelers maken voldoende massa met biogas uit monomestvergisting voor een sluitende businesscase.
Groot potentieel onbenut
“Boeren die gas produceren, kunnen dat nu langs drie sporen gebruiken of afzetten”, zegt oprichter en eigenaar Paul Eijkman van startup BASgas in gesprek met Energeia. “Ten eerste kunnen ze het gebruiken voor de productie van elektriciteit en warmte, maar dat is vaak niet rendabel. De tweede optie is het opwerken tot groen gas, zodat het ingevoed kan worden in het net. Ten slotte kunnen ze het gas in een biogasleiding te persen en dan rechtstreeks naar een afnemer transporteren. Voor de tweede oplossing moet je over voldoende kuubs beschikken, en de derde optie vereist samenwerking met andere boeren in de omgeving.” Voor het gros van de veehouders is geen van deze sporen haalbaar.
Daarmee blijft volgens Eijkman een groot potentieel aan biogas onbenut. Hij bedacht daarom een oplossing die het ook voor kleinere veehouders mogelijk moet maken om hun mest te vergisten en het geproduceerde biogas te verkopen. Het idee is simpel. De ondernemer verhuurt aan veehouders een mobiele installatie voor het bewerken van het gas. Vervolgens bundelt hij de opbrengst van verschillende bedrijven en levert dit aan afnemers die een grotere vraag hebben dan waar individuele boeren aan kunnen voldoen. In feite neemt BASgas dus alle stappen na het vergistingsproces over: bewerking, transport en verkoop. De investering voor de veehouder blijft beperkt.
1 miljard kuub
Eijkman is geen nieuweling in de energiesector. Tussen 1998 en 2005 werkte hij in verschillende functies voor energieleverancier Nuon, tegenwoordig Vattenfall. Daarna was hij mede-eigenaar van Hellemans Consultancy, een adviesbureau op het gebied van energiemanagement en energiecontracten. Na de verkoop van dit bedrijf bleef hij er nog drie jaar in dienst, maar in de loop van 2021 nam Eijkman ontslag. Met de opbrengsten van de verkoop op zak timmert de Nijmegenaar sindsdien aan de weg met BASgas. Zijn doel: elke boer de mogelijkheid bieden om gas te produceren.
“Bij Hellemans bemiddelden we veel bij energiecontracten voor overheidsinstellingen. Het credo bij duurzame inkoop was: we willen wel groen gas afnemen, maar alleen als er extra productiecapaciteit wordt bijgebouwd. Ik kwam er toen achter dat het aanbod in Nederland nauwelijks groeide. In Nederland word nu zo’n 400 miljoen kuub biogas per jaar geproduceerd. Als alle veehouders aan mestvergisting zouden doen, kan dat met 1 miljard kuub groeien. Op de huidige vraag van 40 miljard per jaar is dat niks, maar in 2050 hebben we in Nederland misschien nog maar 8 miljard nodig; dan gaat het opeens om meer dan 10%.”
De afgelopen tweeëneenhalf jaar werkte Eijkman aan het ontwerp en de bouw van een mobiele bewerkingsinstallatie. Het prototype is afgelopen juni geplaatst bij een melkveehouder in het Brabantse Haarsteeg. Het daar geproduceerde en schoongemaakte biogas wordt ter plekke opgeslagen in flessen om vervolgens per vrachtwagen naar de klant te worden vervoerd. In dit geval is dat Mobiele Stroom, een bedrijf uit Maarssen dat een gasturbine met generator verhuurt voor de productie van elektriciteit op locatie. Verder spreekt Eijkman met mogelijke andere biogasproducenten en ontwikkelt hij een systeem waarmee boeren het zelf geproduceerde biogas meteen kunnen tanken in trekkers die op biomethaan rijden.
Investeerders
“Op dit moment kan ik nog geen continuïteit leveren, maar dat is een kwestie van opschalen. Met een vijfjarenplan hoop ik investeerders te kunnen vinden, die ook zien dat biomethaan grote potentie heeft. Ik kan produceren, bewerken en leveren; daarmee heb ik laten zien dat de grootste risico’s onder controle zijn. Tot nu toe heb ik alle investeringen zelf gedaan, met steun van een MIT-subsidie [MKB-innovatiestimulering Regio en Topsectoren, red.]. Met mijn vrouw heb ik destijds afgesproken het bedrijf in eerste instantie met eigen geld op te zetten, op voorwaarde het na verloop van tijd op eigen benen kan staan. Dat moment is nu aangebroken.”