Oorlog in Oekraïne

Het Nederlandse gasbeleid, dat de laatste jaren voor een belangrijk deel gericht was op reductie van de gasvraag uit Groningen, kan grotendeels op de helling als het ernst is met het verminderen van de vraag naar Russisch gas. Gasproductie in Groningen moet worden heroverwogen, de stikstoffabriek in Zuidbroek moet ter discussie gesteld worden, en gasopslag Grijpskerk moet buitenlands gas blijven opslaan. Dat blijkt uit een rondetafelgesprek dat de Tweede Kamer organiseerde met enkele gasexperts.

Volgens het kabinet is de impact van de oorlog in Oekraïne en de sancties die het westen in reactie daarop aan Rusland heeft opgelegd nauwelijks te overzien. Duidelijk is dat de economische gevolgen “aanzienlijk” zullen zijn, maar dat is volgens premier Mark Rutte (VVD) “de prijs van vrijheid”. Ondertussen maakt het kabinet zich ook veel zorgen over de leveringszekerheid van energie.

De Europese Commissie wil verplichten dat de gasopslagen in Europa op 1 oktober minstens tot 90% gevuld zijn. Dat is één van de belangrijkste maatregelen die de Europese Commissie deze dinsdag aankondigt om de afhankelijkheid van Russisch gas te verminderen. Om snel te handelen moeten lidstaten nu alvast acteren alsof de wetgeving geldig is.

De Europese Unie kan eind dit jaar de afhankelijkheid van Russisch gas met twee derde terugbrengen door een combinatie van diversificatie van gasbronnen van LNG tot aan waterstof, verplichte vulgraden voor gasopslagen en het versnellen van de energietransitie, stellen Eurocommissarissen Frans Timmermans en Kadri Simson.

De gaswinning uit het Groningen-gasveld vormt nog steeds een veiligheidsrisico voor mensen in Groningen. Het verhogen van de gasproductie in Groningen als vervanging van Russisch gas is daarom een slecht idee. De versterkingsoperatie van woningen is volgens de toezichthouder nog verre van gerealiseerd en pas als dat is gebeurd, naar verwachting in 2028, is het in Groningen even veilig als in de rest van Nederland. Dat vindt het Staatstoezicht op de Mijnen (SODM).

Een internationale boycot van Russisch olie en gas zou “enorme gevolgen” hebben in Europa en moet daarom niet op korte termijn worden afgekondigd. In een gezamenlijke persconferentie in Londen drongen premier Mark Rutte en zijn Britse collega Boris Johnson erop aan de afhankelijkheid van Russische energie “stap voor stap” te verminderen, maar “niet van de ene op de andere dag”.

Per 1 maart is de gasrekening omlaag gegaan voor voormalige Welkom-klanten die na het faillissement bij energieleverancier Eneco terecht kwamen, en daar zijn gebleven. Dat is onverwachts, aangezien de gasprijzen door de invasie van Rusland in de Oekraïne juist zijn gestegen.

De prijsstijgingen die vorige week zijn ingezet op de energiemarkten, zetten deze maandag onverminderd door. Het leveringscontract voor aardgas in april stond kortstondig ruim boven de €300 per MWh, een ongezien niveau dat getuigt van paniek. Ook de olieprijs piekt. Niemand weet wat nog komen gaat.

Gasprijzen gaan deze vrijdag weer hard de hoogte in, als gevolg van de onzekerheid over de aanvoer uit Rusland, nu en in de toekomst. Ook steenkool piekt op ongekende hoogtes. Veel grootverbruikers van gas maken zich grote zorgen over de gasvoorziening, laat brancheclub VEMW weten, terwijl GroenLinks het kabinet vraagt om energieprijzen voor kleinverbruikers te bevriezen.

De directeur-generaal van het Internationaal Atoomenergie Agentschap (IAEA), Rafael Mariano Grossi, wil naar Tsjernobyl afreizen, om daar te spreken over de nucleaire veiligheid te midden van de oorlog in Oekraïne. Aanleiding voor zijn oproep aan Oekraïne en Rusland om hem op een veilige manier naar het oorlogsgebied te laten afreizen, is de strijd rond de kerncentrale van Zaporizja donderdagnacht.

Gazprom heeft de voorbije zeven jaar vanuit Amsterdam zo’n $22 mrd aan gasopbrengsten overgemaakt naar Rusland. Dat deed het staatsgasconcern via een bedrijf dat sinds 2013 staat ingeschreven in Amsterdam, de laatste jaren in een onopvallend pand pal achter het Museumplein. Daar vandaan worden de dividendbetalingen aan de Russische staat gedaan.

Coalitiepartijen VVD en ChristenUnie roepen het kabinet op haast te maken met het opleggen van verplichte vulgraden voor gasbergingen. Zij willen dat dit nog deze maand geregeld wordt om te voorkomen dat er volgende winter opnieuw schaarste ontstaat.

Gemeenten die niet langer zaken willen doen met Gazprom Energy zullen er een zware dobber aan krijgen hun contract te ontbinden. Dat concludeert kenniscentrum Europa Decentraal in een deze donderdag gepubliceerde juridische notitie. En bij de aanbesteding voor een nieuw contract kan het bedrijf opnieuw meedingen.

Gasproducent Wintershall Noordzee is voorlopig niet meer betrokken bij beslissingen op bestuursniveau van brancheorganisatie Nogepa. Dat hebben de twee partijen gezamenlijk besloten. De joint venture van Gazprom en Wintershall DEA is ook niet meer betrokken bij decommissioningplatform Nexstep.

De ambitieuze plannen van Rusland om de olie- en gassector de komende decennia te ontwikkelen, dreigt spaak te lopen nu westerse olie- en gasmultinationals massaal naar de uitgang rennen. Zonder westerse kennis en hulp wordt de ontwikkeling van Ruslands enorme olie- en gasvoorraden de komende jaren een stuk lastiger en veel duurder, zeggen experts.