De Natuur en Milieufederatie Groningen, de Groninger Energiekoepel (Grek) en de energiecoöperatie Grunneger Power richten gezamenlijk een bv op om lokale participatie in zonneparken te stroomlijnen. Via deze onderneming, Bronnen Van Ons, moeten omwonenden eerder betrokken raken bij de besluitvorming over zonneparken.
Momenteel zijn omwonenden vaak pas laat betrokken bij de ontwikkeling van zonneparken, zegt Michiel Mulder, beleidsmedewerker energie van de Natuur en Milieufederatie Groningen. Vaak worden omwonenden pas geïnformeerd als een initiatiefnemer of lokale overheid een inspraakavond organiseert. Plannen hebben tegen die tijd vaak al een concrete vorm.
De drie organisaties willen dit veranderen. “Bewoners moeten weer de regie krijgen over hun omgeving”, zegt Mulder. “Wij streven naar eigenaarschap voor burgers.” De drie voelen zich gesterkt door de lopende onderhandelingen voor het Klimaatakkoord. In het Voorstel voor hoofdlijnen van afgelopen juli staat als ambitie “dat 50% van nieuwe hernieuwbare productie op land in eigendom komt van de lokale omgeving”.
Obstakels voor lokale participatie
Als plannen voor zonneparken uit de koker van ontwikkelaars komen beginnen omwonenden per definitie met een achterstand qua kennis en organisatie. De ontwikkelaars van zonneparken zijn professionele partijen en parken worden eerder groter dan kleiner. “We merken dat gemeenten worstelen met het vormgeven van participatie, net als overigens ontwikkelaars”, zegt Mulder. Als de last van het ideaal van “eigenaarschap voor burgers” uiteindelijk op vrijwilligers neerkomt, dan vergt dat heel veel van deze mensen, zegt Mulder. “We hebben dus naar een vorm gezocht om dit in goede banen te leiden.”
Zo kwamen de drie initiatiefnemers op de gedachte om zelf een organisatie op te richten die met commerciële partijen kan samenwerken of lokale energiecoöperaties kan helpen bij grote projecten: Bronnen Van Ons. Het is de bedoeling dat het bedrijf -de rechtsvorm wordt een bv- in de ontwikkelfase desnoods zelf kan participeren en dit aandeel later kan teruggeven aan de omwonenden, bijvoorbeeld via een lokale energiecoöperatie.
“We hebben dan voor de bewoners een aandeel vastgelegd”, zegt Mulder, “waarna er rustig tijd is om na te denken over de gewenste vorm van lokale participatie. Zo kunnen we meer aandacht geven aan het participatieproces.” Op de lange termijn zou dit juist moeten leiden tot een versnelling van de energietransitie omdat er lokaal draagvlak ontstaat in plaats van verzet dat leidt tot slepende juridische procedures.
Samenwerking is gaandeweg ontstaan
De samenwerking komt voort uit lopende ontwikkelingen, zegt Mulder. Afgelopen zomer raakten de drie betrokken bij de plannen van Groningen Seaports om twee zonneparken te ontwikkelen op industrieterrein Oosterhorn in Delfzijl. “Wij zijn aangehaakt, en omdat we op gelijkwaardig niveau willen meedoen hebben we nu een aandeel van 25%.” Net als de andere drie deelnemers: Eneco, Wircon en Groningen Seaports zelf. “We zijn nu in gesprek met de omgeving over de manier waarop ze mee willen doen.”
In de praktijk fungeert Bronnen Van Ons dus eigenlijk al. Alleen de rechtsvorm moet nog worden gevonden.
Noord-Nederlands Manifest
De partijen achter Bronnen Van Ons behoorden onlangs ook tot de ondertekenaars van het Manifest Zonneparken Noord-Nederland. In dit manifest vragen coöperatiekoepels en milieufederaties in Drenthe, Friesland en Groningen aan overheden om alleen nog maar zonneparken aan te leggen als de lokale gemeenschap kan meebeslissen en de verdiensten aan hen ten goede komen.